کد مطلب : ۳۴۰۶۴
مصطفی دلشاد تهرانی:
اگر رحمت و محبت و رفق و مدارای پیامبر نبود، دلی نرم نمی‌شد
مصطفی دلشاد تهرانی، استاد دانشگاه در مورد راه و سر موفقیت پیامبر اسلام(ص) در هدایت بشر گفت: بشر هیچ‌گاه بی‌نیاز از پیوند با ربوبیت هستی و دین الهی نیست و ختم نبوت هم به معنای بی‌نیازی از این پیوند نیست، بلکه نیاز به وحی جدید و تجدید نبوّتها رفع شده است؛ آن هم به دلیل توانمندی بشر در پاسداشت کتاب آسمانی، توان دریافت برنامۀ الهی برای تکامل، بلوغ فکری و رشد اجتماعی و توان تفسیر کلیات وحی و اتخاذ روشهای درست در زندگی براساس راهبرد وحی. رسیدن به این جایگاه، حاصل گذراندن کلاسهای پی‌درپی مدرسۀ پیامبران بوده است تا اینکه بشر به آخرین کلاس و آخرین معلّمِ واجدِ دریافتِ وحی رسیده است و پیام‌آور خاتم به‌عنوان «حجّت بالغة الهی» برای هدایت بشر برانگیخته شده است.
وی افزود: امام علی(ع) در این باره در خطبۀ اشباح (خطبۀ ۹۱ نهج البلاغه) چنین سخن رانده است: «وَلَمْ یُخْلِهِمْ بَعْدَ أَنْ قَبَضَهُ مِمَّا یُؤَکِّدُ عَلَیْهِمْ حُجَّةَ رُبُوبِیَّتِهِ، وَ یَصِلُ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ مَعْرِفَتِهِ، بَلْ تَعَاهَدَهُمْ بِالْحُجَجِ عَلَی أَلْسُنِ الْخِیَرَةِ مِنْ أَنْبِیَائِهِ، وَ مُتَحَمِّلِی وَ دَائِعِ رِسَالَاتِهِ، قَرْناً فَقَرْناً حَتَّی تَمَّتْ بِنَبِیِّنَا مُحَمَّدٍ ـ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ـ حُجَّتُهُ، وَ بَلَغَ الْمَقْطَعَ عُذْرُهُ وَ نُذُرُهُ: (و پس از آنکه جان او [آدم(ع)] را گرفت، بندگان را در باب ربوبیت و شناسایی خود که بر پایه برهان استوار بود وانگذاشت، بلکه با ایشان تجدید عهد نمود به‌وسیلۀ دلیلهایی که به زبان برگزیدگان از پیام‌آوران خود و حاملان رسالت خویش جاری فرمود، در قرنی پس از قرنی، تا اینکه رسالت به پیامبر ما ـ که درود خدا بر او و خاندان او باد ـ تمام شد که حجّت بالغۀ او بود و به‌وسیلۀ وی عذر خداوند در عذاب [معصیت کاران و ستمگران] و بیم دادن [مردمان از آتش] به پایان رسید).»
این پژوهشگر نهج البلاغه در ادامه سخنانش اظهارداشت: سخن امام (ع) بیانگر این واقعیت است که دلیل خداوند به‌وسیلۀ پیامبر خاتم (ص) پایان یافته و نبوت به محل قطع آن (بَلَغَ الْمَقْطَعَ) رسیده و دیگر جای عذر و بهانه‌ای برای کسی باقی نمانده است.
دلشادتهرانی گفت: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُم»(آل عمران/۱۵۹) به لطف رحمت الهی، با آنان نرمخوی و پرمِهر شدی و اگر درشتخوی و سخت دل بودی بی شک از پیرامون تو پراکنده می شدند. پس، از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه.
وی با تأکید بر اینکه اگر رحمت و محبت و رفق و مدارای پیامبر نبود، اساساً دلی نرم نمی گشت، افزود: راهی به جان مردمان برده نمی شد و فرصت هدایت حاصل نمی گشت و سد سکندری میان او و مردم حجاب می گردید و زمینه اصلاح اجتماعی را نیز مسدود می ساخت.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: رسول خدا (ص) با رحمت و محبت، و رفق و مدارا رسالت خود را پیش برد و این امر در تحول انسان و جامعه به سوی کمال و اصلاحات اجتماعی‌ای که پیامبر مأمور بدان بود نقشی کلیدی داشت. به همین سبب آن وجود گرامی، برای تحقق رسالت خویش مأمور به رحمت و محبت، و رفق و مدارا بود، چنان که خود فرمود: «أَمَرَنِی رَبِّی بِمُدَارَاةِ النَّاسِ کَمَا أَمَرَنِی بِتَبْلِیغِ الرِّسَالَةِ: پروردگارم مرا به مدارا با مردم فرمان داد، همان گونه که مرا به تبلیغ رسالت فرمان داد.»(مشکاة الانوار، رضی الدین طبرسی، ص ۱۷۸) رسول خدا (ص) پیام الهی خود را با رحمت و محبت، و رفق و مدارا به جان مردمان نشاند و دل آنان را نرم کرد و ایشان را با حق همراه نمود.
وی افزود: امام علی(ع) در این باره در خطبۀ اشباح (خطبۀ ۹۱ نهج البلاغه) چنین سخن رانده است: «وَلَمْ یُخْلِهِمْ بَعْدَ أَنْ قَبَضَهُ مِمَّا یُؤَکِّدُ عَلَیْهِمْ حُجَّةَ رُبُوبِیَّتِهِ، وَ یَصِلُ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ مَعْرِفَتِهِ، بَلْ تَعَاهَدَهُمْ بِالْحُجَجِ عَلَی أَلْسُنِ الْخِیَرَةِ مِنْ أَنْبِیَائِهِ، وَ مُتَحَمِّلِی وَ دَائِعِ رِسَالَاتِهِ، قَرْناً فَقَرْناً حَتَّی تَمَّتْ بِنَبِیِّنَا مُحَمَّدٍ ـ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ـ حُجَّتُهُ، وَ بَلَغَ الْمَقْطَعَ عُذْرُهُ وَ نُذُرُهُ: (و پس از آنکه جان او [آدم(ع)] را گرفت، بندگان را در باب ربوبیت و شناسایی خود که بر پایه برهان استوار بود وانگذاشت، بلکه با ایشان تجدید عهد نمود به‌وسیلۀ دلیلهایی که به زبان برگزیدگان از پیام‌آوران خود و حاملان رسالت خویش جاری فرمود، در قرنی پس از قرنی، تا اینکه رسالت به پیامبر ما ـ که درود خدا بر او و خاندان او باد ـ تمام شد که حجّت بالغۀ او بود و به‌وسیلۀ وی عذر خداوند در عذاب [معصیت کاران و ستمگران] و بیم دادن [مردمان از آتش] به پایان رسید).»
این پژوهشگر نهج البلاغه در ادامه سخنانش اظهارداشت: سخن امام (ع) بیانگر این واقعیت است که دلیل خداوند به‌وسیلۀ پیامبر خاتم (ص) پایان یافته و نبوت به محل قطع آن (بَلَغَ الْمَقْطَعَ) رسیده و دیگر جای عذر و بهانه‌ای برای کسی باقی نمانده است.
دلشادتهرانی گفت: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُم»(آل عمران/۱۵۹) به لطف رحمت الهی، با آنان نرمخوی و پرمِهر شدی و اگر درشتخوی و سخت دل بودی بی شک از پیرامون تو پراکنده می شدند. پس، از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه.
وی با تأکید بر اینکه اگر رحمت و محبت و رفق و مدارای پیامبر نبود، اساساً دلی نرم نمی گشت، افزود: راهی به جان مردمان برده نمی شد و فرصت هدایت حاصل نمی گشت و سد سکندری میان او و مردم حجاب می گردید و زمینه اصلاح اجتماعی را نیز مسدود می ساخت.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: رسول خدا (ص) با رحمت و محبت، و رفق و مدارا رسالت خود را پیش برد و این امر در تحول انسان و جامعه به سوی کمال و اصلاحات اجتماعی‌ای که پیامبر مأمور بدان بود نقشی کلیدی داشت. به همین سبب آن وجود گرامی، برای تحقق رسالت خویش مأمور به رحمت و محبت، و رفق و مدارا بود، چنان که خود فرمود: «أَمَرَنِی رَبِّی بِمُدَارَاةِ النَّاسِ کَمَا أَمَرَنِی بِتَبْلِیغِ الرِّسَالَةِ: پروردگارم مرا به مدارا با مردم فرمان داد، همان گونه که مرا به تبلیغ رسالت فرمان داد.»(مشکاة الانوار، رضی الدین طبرسی، ص ۱۷۸) رسول خدا (ص) پیام الهی خود را با رحمت و محبت، و رفق و مدارا به جان مردمان نشاند و دل آنان را نرم کرد و ایشان را با حق همراه نمود.
مرجع : مهر
