نحوهٔ رفتار و حفظ حقوق و احترام دیگران ایمان افراد را نشان می‌دهد

نصرالله حکمت استاد فلسفه و عرفان اسلامی دانشگاه شهید بهشتی با تبریک میلاد پیامبر اسلام(ص) گفت: پیامبر خدا که درود بر او و خاندانش باد، فرمودند: «ألا أُنَبَّئُکم لِمَ سُمِٓیَ المؤمنُ مؤمناً؟ لِإیمانِهِ النٓاسَ علیٰ أنفُسِهِم و اموالِهِم: آیا برایتان بگویم که چرا مؤمن را مؤمن نامیده‌اند؟، برای این که مردم از جانب او ، نسبت به جان و مالشان در امانند.» (میزان الحکمة، ج ۱، ص۲۷۳ ، به نقل از بحار الانوار)
وی در تفسیر این فرموده حضرت رسول(ص) گفت: با این روایت که از پیامبر گرامی نقل شده است، وجهی دیگر از وجوه معنای «ایمان» و «مؤمن» عیان می‌گردد. در میانهٔ شب تاریک این روزگار، گاه احساس می‌کنم که چقدر سخت و دشوار است سخن گفتن از ایمان! و چقدر غریب و مظلوم است ایمان! مخالفان ایمان و برخی از موافقان، به شکلی حیرت‌انگیز و ناپیدا دست به دست هم داده‌اند و با هر چه در توان دارند بر سر و مغز ایمان می‌کوبند؛ نقطهٔ اشتراک اینان «اشباع» است؛ اشباعِ در مخالفت ، یا اشباع در همراهی و موافقت.
حکمت افزود: «ایمان به غیب» و «ایمان به خدای خالق» به مثابهٔ «قلهٔ غیب»، انسان را در جایگاه وجودی ویژه‌اش استقرار می‌بخشد و همهٔ جوانب وجودی، معرفتی و زیستی او را نظام و قوام می‌دهد. از جمله،  روابط او را با دیگران تنظیم می‌کند و سروسامان می‌دهد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: پیامبر خدا در این روایت، وجه تسمیه و نامگذاری مؤمن را چنین بیان می‌کنند که ـ علاوه بر همهٔ صفات و خصالی که شخص مؤمن دارد ـ روابطش با انسان‌های دیگر بر اساس حفاظت از امنیت خاطر آنان است و همهٔ انسان‌های دیگر از ناحیهٔ او نسبت به جان و مالشان احساس امنیت، و آسودگی خاطر دارند.
وی در ادامه سخنانش گفت: بدین ترتیب مطابق کلام بر حق پیامبر خدا، صرف ادعای ایمان، ایمان کسی را ثابت نمی‌کند؛ بلکه این نحوهٔ رفتار فرد و حفظ حقوق و احترام انسان‌های دیگر است که ایمان مؤمن را نشان می‌دهد و صدق ادعای او را مورد تأیبد قرار می‌دهد. در غیر این صورت، هیچ چیز دیگر و هیچ ادعائی توان آن را ندارد که حکایت از ایمان او کند. پس کسی که به حقوق مردم، به هر شکلی تعدی می‌کند و به جان و مال و زندگی آنان آسیب می‌زند و احساس امنیت درونی را از آنان می‌ستاند و در عین حال ادعای ایمان دارد، دروغ می‌گوید و مؤمن نیست هر چند ظاهر ایمانی داشته باشد.