فرهنگ عقربه ساعت شمار نیست، بلکه عقربه ثانیه شمار است

بیست و یکمین برنامه تلویزیونی زاویه شب گذشته با حضور سید سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با موضوع آینده شورای عالی انقلاب فرهنگی از شبکه چهار سیما پخش شد.
عاملی در ابتدای این برنامه در پاسخ به پرسش مجری برنامه درخصوص معنای انقلاب فرهنگی گفت: معتقدم از یک منظر انقلاب فرهنگی فلسفه انقلاب اسلامی است و انقلاب اسلامی یک جریان معکوس نظام سلطه پهلوی بود که طی دهه‌های متمادی ایران را از ریل جامعه اسلامی خارج کرده بود.
وی ادامه داد: رژیم پهلوی تلاش کرده بود تا دین را از همه نهادهای جامعه جدا کند و تلاش آتاتورکی در این زمینه داشت و در شرایطی که کسی نمی توانست پیش بینی کند که در اوج تسلط مدرنیسم بر جهان و نهادینه شدن سکولاریزم در جهان، یک انقلاب اسلامی در دنیا رخ دهد انقلاب اسلامی ایران رقم خورد.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با بیان اینکه موج عظیمی از مردم ایران با حمایت مستضعفین جهان، انقلاب اسلامی را در ایران ایجاد کرده و به نظام سلطه پهلوی و جدا شدن دین از جامعه نه گفتند، بیان داشت: به خاطر دارم در سال 55 برای تحصیل به آمریکا رفتم و هیجان انقلاب که در آنجا وجود داشت هیچگاه از خاطرم بیرون نمی رود.
عاملی تصریح کرد: شورایعالی انقلاب فرهنگی بلافاصله بعد از انقلاب اسلامی و در ابتدا به شکل ستاد انقلاب فرهنگی و برای حل مسئله دانشگاه در آن برهه زمانی ایجاد شد.
وی اظهار داشت: فرهنگ عقربه ساعت شمار نیست، بلکه عقربه ثانیه شمار است و دارای 3 خصیصه است، اول اینکه یک پدیده ادامه‌دار است و همانند منِ هویت است و البته نباید فراموش کرد که انقلاب یک هیجان عمومی بزرگی بود که به وضعیت دوران شاه نه گفت؛ در حقیقت در آن دوران یک فرهنگ غربی شدن افراطی در حال دنبال شدن بود.
دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه انقلاب یک هیجان لحظه‌ای نبود، بلکه هیجان شناختی و معرفتی بود، گفت: در دوران شاه تمام نهادها از دین فاصله گرفته بود و در انقلاب باید دین جایگزین می‌شد و به همین دلیل مجلس شورای اسلامی و سایر نهادها ایجاد شد، از سوی دیگر تغییر در دانشگاه‌ها کار آسانی نبود؛ چرا که فضای دانشگاهی متفاوتی را داشتیم.
عاملی افزود: در انقلاب اسلامی همه اقشار اعم از نخبگان دانشگاهی، دانشجویان و حوزویان حضور داشتند و نمی‌توان رهبری آن را صرفا مختص یک قشر خاص از جامعه دانست.

* رسالت اصلی شورای عالی انقلاب فرهنگی استقرار انقلاب اسلامی است
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران همچنین اظهار داشت: رسالت اصلی شورایعالی انقلاب فرهنگی استقرار انقلاب اسلامی است که دو بال اساسی علم و فرهنگ را دارد که البته هر دو بال در یکدیگر تنیده هستند و نمی‌توان آنها را از یکدیگر جدا کرد.
وی با بیان اینکه در جامعه امروز تغییرات کلی ایجاد شده است، گفت: با این حال برآیند کلی جامعه دارای دین داری است؛ ما در یک پیمایش حدود 7 هزار و 500 پرسشنامه را در شهر تهران توزیع کردیم و دو دسته سوال که اولی مربوط به باورها اعم از باور به خدا، اصول و فروع دین داشتیم. 70 درصد پاسخ دهندگان را قشر جوان تشکیل می‌داد که بیش از 90 درصد پاسخ ها به این باورها اعتقاد داشتند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: زمانی‌که از تجربه دینی افراد سوال شد، حدود 35 درصد به آنها جواب داده بودند و این نشان می‌دهد که در حوزه پیاده سازی راه زیادی را داریم و اصولا کارگزاران جامعه چندان درست عمل نکرده‌اند و ایراداتی به این حوزه وارد است.

*نباید کارگزاران انقلاب اسلامی را مقدس کنیم
عاملی با بیان اینکه نباید کارگزاران انقلاب اسلامی را مقدس کنیم، گفت: قطعا یکی از اهداف اساسی باید اصلاح نظام کارگزاران کشور باشد، البته بخش حداکثری نظام کارگزاران به ارزش‌های انقلاب وفادار هستند و بخش حداقلی هستند که ماسک دارند، با این حال نباید فراموش کرد که مردم در همین شرایط تحریم باز عنصر وفاداری در آنها وجود دارد.

*ظهور فضای مجازی یک فرصت طلایی برای پر کردن خلاءهای انقلاب اسلامی است
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران افزود: باورم این است که ظهور اینترنت و فضای مجازی یک فرصت طلایی برای پر کردن خلاءهای انقلاب اسلامی است، شاید از این زاویه نگاه کردن به فضای مجازی برای قشری که نگاه آسیب‌زا به فضای مجازی دارند، باورپذیر نباشد.
وی اظهار داشت: اما معتقدم که فضای مجازی ادامه دهنده ذهن افراد است و در حقیقت ما آنچه به عنوان یک آرمان ذهنی تجسم می‌کردیم مانند شفافیت تراکنش‌های مالی کشور و ... با توسط فضای مجازی امکان پذیر است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان داشت: فضای مجازی، فضایی است که در آن همه مردم به یک کاربر تبدیل شده‌اند و شاید یکی از ظرفیت‌های بزرگی که باید نسبت به جامعه جدید داشته باشیم، این است که مردم قدرتمند شده و 60 میلیون از جمعیت کشور پیام تولید و برای دیگران ارسال می‌کنند.

*تمام اخبار تولید شده در فضا مجازی در خصوص من جعلی است
عاملی در پاسخ به مجری برنامه درخصوص برخی شایعات فضای مجازی پیرامون انتصاب وی به عنوان دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی گفت: با این حال در همین فضا اخباری بدون نام و جعلی تولید می‌شود و درباره بنده نیز تمام اخبار تولید شده در این فضا اخبار جعلی است و حتی یک مراجعه در این زمینه‌ها به بنده قبل از انتصابم به عنوان دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی نشد که بگویند نگاهشان نسبت به بنده اینگونه است.
وی تصریح کرد: فرایند انتخاب دبیر در شورای عالی انقلاب فرهنگی یک فرآیند عقل جمعی است و طبیعتا رئیس جمهور وقتی قرار است فردی را به عنوان دبیر انتخاب کنند با مقام معظم رهبری مشورت می‌کنند و اگر پاسخ مثبت دریافت کنند باید در معرض رای اعضای شورایعالی انقلاب فرهنگی قرار بگیرد و اگر گفته شود که فلان شخص از نظر رهبری برای شورا انتخاب شده، یک نوع رای گیری انجام شده محسوب می‌شود، در حالی‌که شاید اعضای شورا نظر دیگری داشته باشند و به همین دلیل نصب بنده به عنوان عضو شورا بعد از رای شورا صورت گرفت تا این فضا ایجاد نشود که اعضا حتما تصور کنند باید به بنده رای دهند.

* سوال ایجاد کردن برای فرآیند انتخاب دبیر در شورا سوال اشتباهی است
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران تأکیدکرد: سوال ایجاد کردن برای فرآیند انتخاب دبیر در شورا سوال اشتباهی است و رهبر معظم انقلاب نیز پرهیز دارند از اینکه شورایعالی انقلاب فرهنگی به جریانات سیاسی وابسته باشد و جریانات نیز نباید در تصمیم سازی‌های این شورا مداخله کنند، بلکه شورا باید به طور مستقل تصمیم بگیرد و یک شورای پایدار فرهنگی باشد.
وی گفت: شورایعالی انقلاب فرهنگی برای حل مسئله ایجاد شده و هر چه شورا دردمندتر نسبت به مسائل باشد، به همان میزان نیز موفق‌تر خواهد بود و واقعا نیز فضای شورا، فضای گفتگو است و بسیاری از مصوبات آن نیز بر اساس اتفاق آرا انجام می شود، همچنین شورا باید ارتباط نزدیک با کف جامعه و قلمرو علم داشته باشد و علم امروز در فضای دانشگاه ها و حوزه‌های علمیه ایجاد می‌شود و ما باید خودمان را با مسائل دانشگاه همراه کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان داشت: برخی از اسناد مهم شورا نیازمند پیوست برنامه عمل است، یعنی اهداف و راهبردها به طور کلی مشخص شده ولی نمی‌دانیم در چه زمانی باید به چه اهدافی رسید و شاید یکی از دلایل اجرایی نشدن مصوبات شورا این است که محاسباتی که درباره هزینه‌ها و منابع مالی وجود دارد به صورت دقیق دنبال نشده است.
وی تصریح کرد: البته به طور مثال درباره سند مهندسی فرهنگی، کارشناس‌ها و افراد زیادی در معرض مشورت قرار گرفتند تا این سند نوشته شود، اما اگر بتوانیم سندها را از پایین به بالا تنظیم کنیم، یعنی سند به عنوان لایحه دولت مطرح شود و دولت نظارت بیشتری بر روی اسناد داشته باشد وضعیت اجرا نیز به مراتب بهتر خواهد شد.
عاملی با بیان اینکه رئیس جمهور سندهای مصوب را به دستگاه‌های مربوطه ارجاع می‌دهند، تا الزامات مختلف آن را اعلام کنند، تصریح کرد: همین الزامات گاهی باعث تغییراتی در سند می‌شوند که این مسئله باعث می‌شود سند دوباره به صحن شورا بیاید در حالی‌که اگر مسیر برعکس شود، یک سند نهایی خواهیم داشت، یعنی قبل از رای شورای عالی انقلاب فرهنگی همه الزامات و ملاحظات نسبت به اسناد مطرح شده باشد.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران گفت: قطعا رویه‌های قضایی موضوع بسیار مهمی است، چراکه وقتی یک مصوبه مهم داریم دیوان محاسبات ورود می‌کند و اینگونه نیست که دیوان اصلا درباره مصوبات شورا ورود نکند، اما باید این مسیر نظام‌مند شود.
وی افزود: البته در حوزه‌ای که مصوبات مربوط به مردم می‌شود ملاحظاتی داریم که یکی از آنها نیاز به مصوبه مجلس شورای اسلامی است، یعنی مجلس یک تاییدیه نهایی در مصوبه داشته باشد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه در نظام بودجه ریزی کشور و همچنین در برنامه‌های 5 ساله کشور باید مصوبات این شورا لحاظ شود، گفت: البته الان در تدوین برنامه‌های 5 ساله نیز دبیرخانه فعال است، اما نمی‌توانم امروز درباره این موضوع محکم صحبت کنم که چه اتفاقی در این زمینه رخ می‌دهد.

* یکی از وظایف شورا در حوزه علم تقویت و کیفیت کار دانشجویی در دانشگاه است
عاملی تصریح کرد: یکی از وظایف شورایعالی انقلاب فرهنگی در حوزه علم این است که به تقویت و کیفیت کار دانشجویی در دانشگاه کمک کند و ما باید این رصد را انجام دهیم و باید بر مبنای مولفه‌ها به سراغ این برویم که تا چه اندازه این اتفاق افتاده است.
وی گفت: ما اسناد بزرگی چون سند تحول بنیاد آموزش و پرورش، سند نفشه جامع علمی و مهندسی فرهنگی را داریم و باید گزارش عملکرد شورا را در این زمینه‌ها به افکار عمومی ارائه دهیم و امیدوارم بتوانیم کنتور علم و فناوری را در سایت شورا منعکس کنیم و اگر داده‌های حوزه علم و فناوری دیجتیال شود، کنتور آن نیز به لحظه خواهد شد.
دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: ما در کشورمان شوراهای مهم مختلفی را داریم که شورای عالی امنیت ملی، مجمع مصلحت نظام، شورایعالی فضای مجازی و شورایعالی انقلاب فرهنگی از جمله آن است و البته پردامنه‌ترین شورا، شورایعالی انقلاب فرهنگی است که مسائل آن امروزه با دستگاه‌های متعدد در ارتباط است.

* شورایعالی انقلاب فرهنگی وظیفه اجرایی ندارد
عاملی با بیان اینکه شورایعالی انقلاب فرهنگی وظیفه اجرایی ندارد، تصریح کرد: وظیفه ما سیاست گذاری و پایش و نظارت بر اجرای مصوبات است، البته نظارت به معنای این نیست که ما تنها به عنوان مجری تلقی شویم، بلکه تضمین اجرای مصوبات ما رویه‌های قضایی است و رویه‌های قضایی باید ورود پیدا کنند در جایی که مصوبات اجرایی نشده، یعنی جرمی واقع شده است.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران همچنین عقلانیت سیستمی را به عنوان یک راهکار برای جلوگیری از ایجاد فساد عنوان کرد و گفت: در صورتی که سیستم‌ها به صورت فرایند محور و شفاف اطلاعات به ویژه اطلاعات مالی را در معرض افکار عمومی قرار دهند شاهد خواهیم بود که بسیاری از فرایندها اصلاح خواهد شد و راه فساد بسته خواهد شد.
عاملی تصریح کرد: باید بین حوزه علم و فرهنگ تعادلی در شورا برقرار شود، البته فرهنگ محور همه تحولات اجتماعی است و در نگاه رهبر معظم انقلاب نیز این مسئله را می‌بینیم و عصر جدید را عصر فرهنگ – محوری می‌دانند و امروز دیگر اقتصاد فرهنگ، سیاست فرهنگ را داریم و فرهنگ بنیان اصلی همه حوزه ها است و مسیر را مشخص کرده و انگیزه ها را بر می‌انگیزد.
دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی در خاتمه از نخبگان و صاحب نظران کشور برای مشارکت در فرایندهای دبیرخانه شورا و امتداد موفقیت‌ها دعوت به عمل آورد.