کد مطلب : ۳۵۳۰۶
بانویی که زیارتش بهشت را برای دوستداران و پیروانش ضمانت می‌کند
اول ذی القعده در تقویم‌ها مزین به سالروز ولادت حضرت معصومه (س) وآغاز دهه کرامت شده است. فضائل بی شمار حضرت فاطمه معصومه (س) و بندگی خالصانه وی به درگاه الهی، عشق روز افزون دلدادگان حرم اهل بیت (ع) را مشتعل ساخته و راه را برای زیارت همراه با معرفت آن بانوی مکرمه می‌گشاید و آنان را به شناخت بیشتر و فهم جلالت قدر و منزلتش واقف می‌کند تا که استحباب زیارت آن عزیز را از دست ندهد. به همین مناسبت محمدجواد مهریار در یادداشتی به بیان ویژگی‌ها و صفات حضرت معصومه (س) پرداخته است که در ادامه می‌خوانیم:
در میان فرزندان ائمه اطهار علیهم‌السلام و ذریه پیامبر خاتم صلی‌الله‌علیه‌وآله، دردانه باب الحوائج موسی بن جعفرعلیهماالسلام همانند ماه شب چهارده در آسمان تشیع می‌درخشد. بانویی که مشهور به «معصومه» شد تا آینه عصمت مادر گرانقدرش فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها باشد. بانویی که زیارتش بهشت را برای دوستداران و پیروانش ضمانت می‌کند و هر که برای دیدار بارگاه او قدمی بردارد مانند آن است که خورشید خراسان علیه‌السلام را در غربت طوس، زیارت کند چنان‌که امام رضا علیه‌السلام فرمودند: «مَن زارَ المَعصُومَهَ بِقُمّ کَمَنْ زارَنی؛ کسی که خواهرم معصومه را در قم زیارت کند، مرا در طوس زیارت کرده است .»[۱]
یکی از الطاف خدای رحمان به بندگانش در هنگامه قیامت، بخشیده شدن به واسطه شفاعت خوبان است. هر چند جاهلان، قصد آن را دارند که مقام بانوان مسلمان را کم ارزش جلوه دهند و به جهانیان بگویند که بانوی مسلمان محدود و محصور است، اما برخلاف سیاه‌نمایی آنان، بانوی کرامت همانند مادر بزرگوارش به لطف خدا شفیعه محشر شد تا دستگیر بندگان باشد.
در توشه زیارتی که از سوی امام معصوم علیه‌السلام در مورد حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) به شیعیان رسیده، فرازی بیان شده که نشان از مقام والای حضرتش دارد؛ آنجا که در قابل ضریح مطهر می‌ایستی و کریمه اهل بیت علیهم‌السلام را می‌خوانی و با اطمینان خاطر می‌گویی: «یَا فاطمة اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ فَإِنَّ لَکِ عِنْدَ اللَّهِ شَأْناً مِنَ الشَّأْنِ؛ ای فاطمه! مرا در بهشت (برای رفتن به بهشت) شفاعت بفرما؛ چراکه همانا تو در نزد خداوند دارای شأن و منزلت بلندی هستی .»[۲] در شرح و تفسیر این کلمات نورانی دو وجه بیان شده که هر دو به معنای بشارت بهشت است.
معنای اول؛
زائر هنگامی که بانوی کرامت را صدا می‌زند از او می‌خواهد: «ای فاطمه! مرا برای رفتن به بهشت، شفاعت بنما!» بر اساس این سخن، زائر از محضر بانوی کرامت می‌خواهد تا در روز قیامت او را برای رفتن به بهشت شفاعت نماید.
این سخن، مضمون روایتی است که امام صادق علیه‌السلام سال‌ها قبل از ولادت حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها در توصیف شخصیت ایشان فرمودند: «أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَةٌ مِنْهَا إِلَی قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فاطمه بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ؛ بدانید که خدای رحمان برای بهشت جاودانش، هشت درب قرار داده که سه درب آن به سوی شهر قم است.» صادق آل الله علیه‌السلام در ادامه می‌فرماید: «به شفاعت او همه شیعیانم به بهشت خواهند رفت .»[۳]
این سخن یعنی او شفیعه می‌شود تا در هنگامه حزن و اندوه روز قیامت، شادی را در قلوب بندگان خدا جاری کند و آنان را دستگیری کند و به بهشت برین بشارت دهد؛ از سویی پروردگار جهانیان فرمود: «مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ [البقرة/۲۵۵] چه کسی جز به اذن او، در نزد او شفاعت کند؟» این سخن خدای رحمان، همان مقام شفاعتی است که به بندگان شایسته و انتخاب شده‌اش عنایت کرده تا در محشر، مقام الهی آنان برای اهل محشر شناخته شود. خوشا بر احوال آنان که در دنیا فاطمه معصومه سلام الله علیها را شناختند تا در قیامت شفیعه آنان باشد.
معنای دوم؛
محب و پیرو خاندان اهل بیت علیهم‌السلام همان که به حضور بانوی با کرامت مشرف می‌شود و در کنار مضجعش او را صدا می‌زند، از او می‌خواهد: «ای فاطمه! در بهشت مرا شفاعت بنما!» معنای این سخن آن است که مؤمن، هنگامی که از صحرای محشر گذر کرد و به بهشت، فراخوانده شد، در رضوان الهی شفاعت کریمه اهل بیت علیهم‌السلام شامل حالش شود و به درجات اعلای قرب الهی راه داده شود.
پروردگار جهانیان در قرآن کریم می‌فرماید: «لَا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ * یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَی وَهُمْ مِنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ [الأنبیاء: ۲۷، ۲۸] هرگز در سخن بر او پیشی نمی‌گیرند؛ و (پیوسته) به فرمان او عمل می‌کنند. آنچه فراروی آنان و آنچه پشت سرشان است می‌داند و جز برای کسی که [خدا] رضایت دهد، شفاعت نمی‌کنند و خود از بیم او هراسانند.»
این آیات قرآن کریم به شفاعت شفاعت کنندگان در جهان باقی اشاره می‌کند؛ آن هنگام که تنها برخی از انسان‌ها به اذن خدای متعال دارای مقام شفاعت هستند و حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها نیز به اجازه و دستور خالق خود، از مؤمنین و مومنات شفاعت می‌کند.
آیات قرآن و احادیث نورانی پیامبر خاتم صلی‌الله‌علیه‌وآله و ائمه معصومین سلام‌الله‌علیهم‌اجمعین، بیان کننده آن هستند که بهشت دارای درجات و طبقاتی متفاوت و مجزای از یکدیگر است و انسان مؤمن بر اساس عملش در طبقات هشتگانه آن جای می‌گیرد.
قرآن کریم می‌فرماید: «وَلِکُلٍّ دَرَجَاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَلِیُوَفِّیَهُمْ أَعْمَالَهُمْ وَهُمْ لَا یُظْلَمُونَ [الأحقاف/۱۹] و برای هر یک در [نتیجه] آنچه انجام داده‌اند درجاتی است و تا [خدا پاداش] اعمالشان را تمام بدهد؛ و آنان مورد ستم قرار نخواهند گرفت.»
مولای عالم، امیرمؤمنان علیه‌السلام نیز در کلمات گوهربار خود به طبقات و درجات متفاوت بهشت اشاره کرده و پیرامون آن می‌فرمایند: «درجاتی فروتر و برتر، منزل‌هایی متفاوت، نعمت‌های آن قطع نمی‌شود، مقیم آن کوچ نمی‌کند، جاویدان در آن پیر نمی‌شود، ساکن در آن هیچ‌گاه نیازمند نمی‌گردد .»[۴]
اما باید گفت در بهشت نعیم و یا جنات عدن و یا فردوس برین و مقامات و طبقات دیگر بهشت، آن‌گاه که مؤمن وارد هرکدام از آن درجات شود، امید دارد تا شفاعت دختر باب الحوائج و خواهر خورشید خراسان و آینه تمام نمای حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیهم، شامل حالش شود و در اعلی مراتب قرب الهی در کنار اهل بیت علیهم‌السلام او را جایگاه و مقام دهد.
چرا شفاعت در بهشت، دور از انتظار باشد از کریمه اهل بیت سلام‌الله‌علیها که جواد الائمه علیه‌السلام در بیان ارزش و پاداش زیارتش فرموده: «هر کس عمه مرا در قم زیارت کند، بهشت پاداش او است.»؟ [۵]
بی جهت نیست که فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها همنام مادرش فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها نامیده شده؛ چرا که مادر گرامی اش نیز شفیعه شده تا از امت پدرش خاتم‌الأنبیاء صلی‌الله‌علیه‌وآله شفاعت کند.
پی‌نوشت
[۱]. محمد باقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۱۰۲، ص ۲۶۵، دار إحیاء التراث العربی - بیروت، چاپ: دوم، ۱۴۰۳ ق.
[۲]. محمد باقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۹۹، ص ۲۶۷.
[۳]. محمد باقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۵۷، ص ۲۲۸، «أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ … الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ.»
[۴]. شریف الرضی، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص ۱۱۶، هجرت - قم، چاپ: اول، ۱۴۱۴ ق. «دَرَجَاتٌ مُتَفَاضِلَاتٌ … لَا یَبْأَسُ سَاکِنُهَا.»
[۵]. محمد باقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۴۸، ص ۳۱۶. «مَنْ زَارَ عَمَّتِی بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّةُ»
منبع: مهر
در میان فرزندان ائمه اطهار علیهم‌السلام و ذریه پیامبر خاتم صلی‌الله‌علیه‌وآله، دردانه باب الحوائج موسی بن جعفرعلیهماالسلام همانند ماه شب چهارده در آسمان تشیع می‌درخشد. بانویی که مشهور به «معصومه» شد تا آینه عصمت مادر گرانقدرش فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها باشد. بانویی که زیارتش بهشت را برای دوستداران و پیروانش ضمانت می‌کند و هر که برای دیدار بارگاه او قدمی بردارد مانند آن است که خورشید خراسان علیه‌السلام را در غربت طوس، زیارت کند چنان‌که امام رضا علیه‌السلام فرمودند: «مَن زارَ المَعصُومَهَ بِقُمّ کَمَنْ زارَنی؛ کسی که خواهرم معصومه را در قم زیارت کند، مرا در طوس زیارت کرده است .»[۱]
یکی از الطاف خدای رحمان به بندگانش در هنگامه قیامت، بخشیده شدن به واسطه شفاعت خوبان است. هر چند جاهلان، قصد آن را دارند که مقام بانوان مسلمان را کم ارزش جلوه دهند و به جهانیان بگویند که بانوی مسلمان محدود و محصور است، اما برخلاف سیاه‌نمایی آنان، بانوی کرامت همانند مادر بزرگوارش به لطف خدا شفیعه محشر شد تا دستگیر بندگان باشد.
در توشه زیارتی که از سوی امام معصوم علیه‌السلام در مورد حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) به شیعیان رسیده، فرازی بیان شده که نشان از مقام والای حضرتش دارد؛ آنجا که در قابل ضریح مطهر می‌ایستی و کریمه اهل بیت علیهم‌السلام را می‌خوانی و با اطمینان خاطر می‌گویی: «یَا فاطمة اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ فَإِنَّ لَکِ عِنْدَ اللَّهِ شَأْناً مِنَ الشَّأْنِ؛ ای فاطمه! مرا در بهشت (برای رفتن به بهشت) شفاعت بفرما؛ چراکه همانا تو در نزد خداوند دارای شأن و منزلت بلندی هستی .»[۲] در شرح و تفسیر این کلمات نورانی دو وجه بیان شده که هر دو به معنای بشارت بهشت است.
معنای اول؛
زائر هنگامی که بانوی کرامت را صدا می‌زند از او می‌خواهد: «ای فاطمه! مرا برای رفتن به بهشت، شفاعت بنما!» بر اساس این سخن، زائر از محضر بانوی کرامت می‌خواهد تا در روز قیامت او را برای رفتن به بهشت شفاعت نماید.
این سخن، مضمون روایتی است که امام صادق علیه‌السلام سال‌ها قبل از ولادت حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها در توصیف شخصیت ایشان فرمودند: «أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَةٌ مِنْهَا إِلَی قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فاطمه بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ؛ بدانید که خدای رحمان برای بهشت جاودانش، هشت درب قرار داده که سه درب آن به سوی شهر قم است.» صادق آل الله علیه‌السلام در ادامه می‌فرماید: «به شفاعت او همه شیعیانم به بهشت خواهند رفت .»[۳]
این سخن یعنی او شفیعه می‌شود تا در هنگامه حزن و اندوه روز قیامت، شادی را در قلوب بندگان خدا جاری کند و آنان را دستگیری کند و به بهشت برین بشارت دهد؛ از سویی پروردگار جهانیان فرمود: «مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ [البقرة/۲۵۵] چه کسی جز به اذن او، در نزد او شفاعت کند؟» این سخن خدای رحمان، همان مقام شفاعتی است که به بندگان شایسته و انتخاب شده‌اش عنایت کرده تا در محشر، مقام الهی آنان برای اهل محشر شناخته شود. خوشا بر احوال آنان که در دنیا فاطمه معصومه سلام الله علیها را شناختند تا در قیامت شفیعه آنان باشد.
معنای دوم؛
محب و پیرو خاندان اهل بیت علیهم‌السلام همان که به حضور بانوی با کرامت مشرف می‌شود و در کنار مضجعش او را صدا می‌زند، از او می‌خواهد: «ای فاطمه! در بهشت مرا شفاعت بنما!» معنای این سخن آن است که مؤمن، هنگامی که از صحرای محشر گذر کرد و به بهشت، فراخوانده شد، در رضوان الهی شفاعت کریمه اهل بیت علیهم‌السلام شامل حالش شود و به درجات اعلای قرب الهی راه داده شود.
پروردگار جهانیان در قرآن کریم می‌فرماید: «لَا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ * یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَی وَهُمْ مِنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ [الأنبیاء: ۲۷، ۲۸] هرگز در سخن بر او پیشی نمی‌گیرند؛ و (پیوسته) به فرمان او عمل می‌کنند. آنچه فراروی آنان و آنچه پشت سرشان است می‌داند و جز برای کسی که [خدا] رضایت دهد، شفاعت نمی‌کنند و خود از بیم او هراسانند.»
این آیات قرآن کریم به شفاعت شفاعت کنندگان در جهان باقی اشاره می‌کند؛ آن هنگام که تنها برخی از انسان‌ها به اذن خدای متعال دارای مقام شفاعت هستند و حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها نیز به اجازه و دستور خالق خود، از مؤمنین و مومنات شفاعت می‌کند.
آیات قرآن و احادیث نورانی پیامبر خاتم صلی‌الله‌علیه‌وآله و ائمه معصومین سلام‌الله‌علیهم‌اجمعین، بیان کننده آن هستند که بهشت دارای درجات و طبقاتی متفاوت و مجزای از یکدیگر است و انسان مؤمن بر اساس عملش در طبقات هشتگانه آن جای می‌گیرد.
قرآن کریم می‌فرماید: «وَلِکُلٍّ دَرَجَاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَلِیُوَفِّیَهُمْ أَعْمَالَهُمْ وَهُمْ لَا یُظْلَمُونَ [الأحقاف/۱۹] و برای هر یک در [نتیجه] آنچه انجام داده‌اند درجاتی است و تا [خدا پاداش] اعمالشان را تمام بدهد؛ و آنان مورد ستم قرار نخواهند گرفت.»
مولای عالم، امیرمؤمنان علیه‌السلام نیز در کلمات گوهربار خود به طبقات و درجات متفاوت بهشت اشاره کرده و پیرامون آن می‌فرمایند: «درجاتی فروتر و برتر، منزل‌هایی متفاوت، نعمت‌های آن قطع نمی‌شود، مقیم آن کوچ نمی‌کند، جاویدان در آن پیر نمی‌شود، ساکن در آن هیچ‌گاه نیازمند نمی‌گردد .»[۴]
اما باید گفت در بهشت نعیم و یا جنات عدن و یا فردوس برین و مقامات و طبقات دیگر بهشت، آن‌گاه که مؤمن وارد هرکدام از آن درجات شود، امید دارد تا شفاعت دختر باب الحوائج و خواهر خورشید خراسان و آینه تمام نمای حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیهم، شامل حالش شود و در اعلی مراتب قرب الهی در کنار اهل بیت علیهم‌السلام او را جایگاه و مقام دهد.
چرا شفاعت در بهشت، دور از انتظار باشد از کریمه اهل بیت سلام‌الله‌علیها که جواد الائمه علیه‌السلام در بیان ارزش و پاداش زیارتش فرموده: «هر کس عمه مرا در قم زیارت کند، بهشت پاداش او است.»؟ [۵]
بی جهت نیست که فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها همنام مادرش فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها نامیده شده؛ چرا که مادر گرامی اش نیز شفیعه شده تا از امت پدرش خاتم‌الأنبیاء صلی‌الله‌علیه‌وآله شفاعت کند.
پی‌نوشت
[۱]. محمد باقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۱۰۲، ص ۲۶۵، دار إحیاء التراث العربی - بیروت، چاپ: دوم، ۱۴۰۳ ق.
[۲]. محمد باقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۹۹، ص ۲۶۷.
[۳]. محمد باقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۵۷، ص ۲۲۸، «أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ … الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ.»
[۴]. شریف الرضی، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص ۱۱۶، هجرت - قم، چاپ: اول، ۱۴۱۴ ق. «دَرَجَاتٌ مُتَفَاضِلَاتٌ … لَا یَبْأَسُ سَاکِنُهَا.»
[۵]. محمد باقر مجلسی، بحار الأنوار، ج ۴۸، ص ۳۱۶. «مَنْ زَارَ عَمَّتِی بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّةُ»
منبع: مهر
