کد مطلب : ۹۸۰۶
گزارشی از همایش دین و رسانه
کاربری دین در رسانه‌های نوین، چالش‌ها و پیامدها
در بخش دوم که بعد از ظهر با حضور «حجت الاسلام بیات»، «حسام الدین آشنا»، استاد فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)، «حسن خجسته»، معاونت سابق صدا، و دکتر «هادی صادقی»، دبیر همایش برگزار شد، موضوع رسانه دینی پیگیری شد.
همچنین دكتر «ناصر باهنر» و «علي جعفری »، مقاله‌ای با موضوع «راديو و مدل آييني در توسعه‌ي ارتباطات ديني؛ مطالعه‌ي موردي شبكه معارف صدا» را ارائه دادند.
«حجت‌الله بيات» نیز در مقاله «مباني ضرورت تبليغ دين از رسانه‌هاي نوين» به ارائه اين موضوع در همايش پرداخت.
بیات معتقد است که اسلام دینی است که کاملا ارتباطی است و سپس به بهره‌گیری از رسانه‌های نوین در امر تبلیغ پرداخت و گفت:« دو بعد مهم رسانه‌هاي نوين بعد «ارتباطي» و «بهر‌مندي» است. پيشرفت‌هاي حاصل از رسانه‌هاي جديد تغييرات عمده‌اي را در ارسال پيام و استفاده مخاطبان رسانه‌اي ايجاد كرده‌اند. فراهم شدن امكانات براي پخش گسترده، شيوه‌هاي جديد ضبط و نگهداري رسانه‌هاي نوين و فراملي شدن پيام‌رساني، باعث سهولت دسترسي مخاطبان به برنامه‌هاي مختلف و بالا رفتن قدرت انتخاب آنان شده و بخش عمده‌اي از فرصت آنان را به بهره‌گيري از برنامه‌هاي رسانه‌ها اختصاص داده است.»
وی در چنين شرايطي براي ابلاغ پيام‌هاي جهاني و جاودانه اسلام تکیه صرف به ارتباطات سنتي، ميان‌فردي و گروهي را لازم نداست زیرا که ابزارها، شيوه‌هاي ارتباطات و تبليغات با زمان‌هاي گذشته كاملا متفاوت شده و اصل تناسب تبليغي در اسلام، ما را ملزم مي‌كند كه از رسانه‌هاي نوين در تمام فرآيند‌هاي پيام‌رساني بهره ببريم.
در مقاله «رادیو مدل آیینی در توسعه ارتباطات دینی» که دکتر باهنر آن را ارائه کرد آمده است:« به نظر مي‌رسد راديو معارف در رويكرد تقريبا يكنواخت اما مستمر و فعال ده سال اخير خود، عمدتا با «تلقي‌هايي انتقالي از ارتباطات» سروكار دارد و نخواسته توسعه ارتباطي خود را از راهبرد‌هايي بديل و جديد ديگري پي بگيرد. اتكاء به بسته‌هاي تك‌موضوعي، مورد خطاب قرار ندادن هويت‌هاي ديني سني و صنفي با برنامه‌سازي همگاني و سطح‌بندي مخاطبان به نخبه و عوام، از نشانه‌هاي ضعف بهره‌هاي آييني اين راديوي مهم است.»
پیشنهاد این مقاله برای برنامه سازی آیینی این است که رويكرد اختصاصي (اختصاص برنامه‌ها به هويت‌ها و گروها‌های مذهبي متنوع) به‌جاي رويكرد تخصصي (برنامه‌هايي كه به هويت‌هاي مذهبي مختلف مخاطبان توجهي ندارند و كه فقط از جهت عمق محتوايي به دو دسته عمومي و تخصصي تقسيم مي‌شوند) در اولويت قرار گيرد، حضور تلفني شنوندگان در برنامه‌سازي توسعه كمي و كيفي يابد و برنامه‌هاي تلفني «اقرار‌گرايانه» و «ابرازگرايانه» نيز در كنار تلفن‌هاي «بيانگرانه» حضور داشته باشند. هم‌چنين در بسته‌هاي اختصاصي برنامه‌سازي، محتواهاي سرگرم‌كننده و تاريخي مورد توجه جدي قرار گيرند.
اصالت با ارتباطات دینی است یا رسانه دینی؟
در میزگردی نیز که با حضور آشنا، خجسته و صادقی درباره رسانه دینی شکل گرفت، آشنا بر خلاف صادقی معتقد است که اصالت با ارتباطات دینی است. وی قائل به مفهوم مطلق رسانه‌های دینی نیست زیرا در اساس ارتباطات فرهنگی و دینی است در آن رسانه دینی تحقق می‌یابد.
از این منظر ارتباطات دینی امری جدید نیست، رسانه، وسیله‌ای برای تبدیل دین در جامعه به فرهنگ است. تبدیل دین به امور باید و نبایدی که همان تبدیل امر مکتوب دینی به امر جاری زندگی روزمره است، کار رسانه است. امر فرهنگی باید با ویژِگی‌های تغییر تدریجی، اختیاری و انتقال بین نسلی همراه باشد.
آشنا هدف رسانه را هدفی تربیتی توصیف می‌کند. وی با دیدی به رسالت انبیا، و اشاره به آیه «بلغ بما انزل الیک من ربک »، متذکر شدن امر الهی را به انسان که در آدمی به ودیعه نهاده شده، و فراموش کرده است رسالت انبیا دانست.
صادقی، رسانه دینی را با توجه به نحوه نگریستن از ابعاد مختلف در تعریف دارای گستردگی و محدودیت توصیف کرد. وی تعریف از رسانه را محدود به رسانه دیداری و شنیداری و تعریف از دین را نیز به همان معارف قدسی، محدود کرد.
وی بحث را با این سوال ادامه داد که برای آنکه رسانه به رنگ قدسی درآید چه باید کرد؟ راه‌حل‌هایی که برای دینی کردن رسانه از طرف صادقی مطرح شد عبارتند از: ارائه موضوعات، محتوای دینی، ساختار دینی و تاثیر دینی.
رسانه‌ای که بتواند سمت و سو مخاطب را به سمت دینداری فرا رفتن از خود مادی زمینی این جهانی و این مکانی به سمت عالم قدسی متمایل کند و به تعالی بخشی به مخاطب بپردازد، دینی است.
خجسته از حوزه هنجاری باید و نبایدی به رسانه نگاه کرد که چه چیزهایی به عنوان برنامه دینی در رسانه باید مطرح شود و کدامیک بر خلاف خط قرمز رسانه‌ای در رسانه دینی امکان طرح شدن را ندارد.
وی اظهار کرد که اگر بخواهیم در حوزه عمومی و زندگی روزانه، رسانه‌ای کاملا دینی داشته باشیم اما ما گرفتار ذات رسانه مدرن هستیم که ماهیت ضد اخلاق دارد. درنتیجه از این رسانه نمی‌توان هر گونه که بخواهیم استفاده کنیم زیرا که ذات آن در دست ما نیست که بخواهیم اصلاح کنیم زیرا ذات ماهیت را شکل می‌دهد.
وی یکی از نارسایی رسانه را در بیان مفاهیم قدسی با بیان مثالی این گونه مطرح کرد که بعضی مفاهیم عالی که وارد تلویزیون می‌شود، دچار تنزیل و تقلیل این می‌شوند برای مثال تصویری کردن شیطان، درک آدمی را از مفهوم شیطان محدود می‌کند.
و سوالی که مطرح است این است که رسانه‌های مدرن چقدر می‌توانند در جهت زندگی دینی ما را راه ببرند؟ وی کشف عنصر ارتباطی را که بتواند به این سوال پاسخ دهد، ضروری تلقی کرد.
دومین روز از همایش دین و رسانه کار خود را در حالی پایان داد که بین صاحب نظران مبنی بر دست یافتن به یک تعریف در زمینه رسانه دینی اشتراکی یافت نشد.
همچنین دكتر «ناصر باهنر» و «علي جعفری »، مقاله‌ای با موضوع «راديو و مدل آييني در توسعه‌ي ارتباطات ديني؛ مطالعه‌ي موردي شبكه معارف صدا» را ارائه دادند.
«حجت‌الله بيات» نیز در مقاله «مباني ضرورت تبليغ دين از رسانه‌هاي نوين» به ارائه اين موضوع در همايش پرداخت.
بیات معتقد است که اسلام دینی است که کاملا ارتباطی است و سپس به بهره‌گیری از رسانه‌های نوین در امر تبلیغ پرداخت و گفت:« دو بعد مهم رسانه‌هاي نوين بعد «ارتباطي» و «بهر‌مندي» است. پيشرفت‌هاي حاصل از رسانه‌هاي جديد تغييرات عمده‌اي را در ارسال پيام و استفاده مخاطبان رسانه‌اي ايجاد كرده‌اند. فراهم شدن امكانات براي پخش گسترده، شيوه‌هاي جديد ضبط و نگهداري رسانه‌هاي نوين و فراملي شدن پيام‌رساني، باعث سهولت دسترسي مخاطبان به برنامه‌هاي مختلف و بالا رفتن قدرت انتخاب آنان شده و بخش عمده‌اي از فرصت آنان را به بهره‌گيري از برنامه‌هاي رسانه‌ها اختصاص داده است.»
وی در چنين شرايطي براي ابلاغ پيام‌هاي جهاني و جاودانه اسلام تکیه صرف به ارتباطات سنتي، ميان‌فردي و گروهي را لازم نداست زیرا که ابزارها، شيوه‌هاي ارتباطات و تبليغات با زمان‌هاي گذشته كاملا متفاوت شده و اصل تناسب تبليغي در اسلام، ما را ملزم مي‌كند كه از رسانه‌هاي نوين در تمام فرآيند‌هاي پيام‌رساني بهره ببريم.
در مقاله «رادیو مدل آیینی در توسعه ارتباطات دینی» که دکتر باهنر آن را ارائه کرد آمده است:« به نظر مي‌رسد راديو معارف در رويكرد تقريبا يكنواخت اما مستمر و فعال ده سال اخير خود، عمدتا با «تلقي‌هايي انتقالي از ارتباطات» سروكار دارد و نخواسته توسعه ارتباطي خود را از راهبرد‌هايي بديل و جديد ديگري پي بگيرد. اتكاء به بسته‌هاي تك‌موضوعي، مورد خطاب قرار ندادن هويت‌هاي ديني سني و صنفي با برنامه‌سازي همگاني و سطح‌بندي مخاطبان به نخبه و عوام، از نشانه‌هاي ضعف بهره‌هاي آييني اين راديوي مهم است.»
پیشنهاد این مقاله برای برنامه سازی آیینی این است که رويكرد اختصاصي (اختصاص برنامه‌ها به هويت‌ها و گروها‌های مذهبي متنوع) به‌جاي رويكرد تخصصي (برنامه‌هايي كه به هويت‌هاي مذهبي مختلف مخاطبان توجهي ندارند و كه فقط از جهت عمق محتوايي به دو دسته عمومي و تخصصي تقسيم مي‌شوند) در اولويت قرار گيرد، حضور تلفني شنوندگان در برنامه‌سازي توسعه كمي و كيفي يابد و برنامه‌هاي تلفني «اقرار‌گرايانه» و «ابرازگرايانه» نيز در كنار تلفن‌هاي «بيانگرانه» حضور داشته باشند. هم‌چنين در بسته‌هاي اختصاصي برنامه‌سازي، محتواهاي سرگرم‌كننده و تاريخي مورد توجه جدي قرار گيرند.
اصالت با ارتباطات دینی است یا رسانه دینی؟
در میزگردی نیز که با حضور آشنا، خجسته و صادقی درباره رسانه دینی شکل گرفت، آشنا بر خلاف صادقی معتقد است که اصالت با ارتباطات دینی است. وی قائل به مفهوم مطلق رسانه‌های دینی نیست زیرا در اساس ارتباطات فرهنگی و دینی است در آن رسانه دینی تحقق می‌یابد.
از این منظر ارتباطات دینی امری جدید نیست، رسانه، وسیله‌ای برای تبدیل دین در جامعه به فرهنگ است. تبدیل دین به امور باید و نبایدی که همان تبدیل امر مکتوب دینی به امر جاری زندگی روزمره است، کار رسانه است. امر فرهنگی باید با ویژِگی‌های تغییر تدریجی، اختیاری و انتقال بین نسلی همراه باشد.
آشنا هدف رسانه را هدفی تربیتی توصیف می‌کند. وی با دیدی به رسالت انبیا، و اشاره به آیه «بلغ بما انزل الیک من ربک »، متذکر شدن امر الهی را به انسان که در آدمی به ودیعه نهاده شده، و فراموش کرده است رسالت انبیا دانست.
صادقی، رسانه دینی را با توجه به نحوه نگریستن از ابعاد مختلف در تعریف دارای گستردگی و محدودیت توصیف کرد. وی تعریف از رسانه را محدود به رسانه دیداری و شنیداری و تعریف از دین را نیز به همان معارف قدسی، محدود کرد.
وی بحث را با این سوال ادامه داد که برای آنکه رسانه به رنگ قدسی درآید چه باید کرد؟ راه‌حل‌هایی که برای دینی کردن رسانه از طرف صادقی مطرح شد عبارتند از: ارائه موضوعات، محتوای دینی، ساختار دینی و تاثیر دینی.
رسانه‌ای که بتواند سمت و سو مخاطب را به سمت دینداری فرا رفتن از خود مادی زمینی این جهانی و این مکانی به سمت عالم قدسی متمایل کند و به تعالی بخشی به مخاطب بپردازد، دینی است.
خجسته از حوزه هنجاری باید و نبایدی به رسانه نگاه کرد که چه چیزهایی به عنوان برنامه دینی در رسانه باید مطرح شود و کدامیک بر خلاف خط قرمز رسانه‌ای در رسانه دینی امکان طرح شدن را ندارد.
وی اظهار کرد که اگر بخواهیم در حوزه عمومی و زندگی روزانه، رسانه‌ای کاملا دینی داشته باشیم اما ما گرفتار ذات رسانه مدرن هستیم که ماهیت ضد اخلاق دارد. درنتیجه از این رسانه نمی‌توان هر گونه که بخواهیم استفاده کنیم زیرا که ذات آن در دست ما نیست که بخواهیم اصلاح کنیم زیرا ذات ماهیت را شکل می‌دهد.
وی یکی از نارسایی رسانه را در بیان مفاهیم قدسی با بیان مثالی این گونه مطرح کرد که بعضی مفاهیم عالی که وارد تلویزیون می‌شود، دچار تنزیل و تقلیل این می‌شوند برای مثال تصویری کردن شیطان، درک آدمی را از مفهوم شیطان محدود می‌کند.
و سوالی که مطرح است این است که رسانه‌های مدرن چقدر می‌توانند در جهت زندگی دینی ما را راه ببرند؟ وی کشف عنصر ارتباطی را که بتواند به این سوال پاسخ دهد، ضروری تلقی کرد.
دومین روز از همایش دین و رسانه کار خود را در حالی پایان داد که بین صاحب نظران مبنی بر دست یافتن به یک تعریف در زمینه رسانه دینی اشتراکی یافت نشد.
