نوای سنج، آوای دمام؛ روایتی از سوگواری شب عاشورا در بوشهر

محرم که فرا می‌رسد، همه ایران یکپارچه سوگ و سوز می‌شود از برای عزای آل رسول،اما در این میان حاشیه شمالی خلیج فارس و مردم جنوب نشین ایران، رسم و آیینی متفاوت دارند که بی‌شک یکی از زیباترین و پرشورترین آیین‌های ماه محرم از آن بندر بوشهر است.
این آیین طی سال‌های طولانی به شکل سنتی و با روالی معین برگزار می‌شود.
بافت قدیمی بوشهر از چهار محله اصلی به نام‌های بهبهانی، دهدشتی، شنبدی و کوتی تشکیل شده است.
مراسم اصلی شب‌های دهه نخست محرم که از هفتم این ماه آغاز می‌شود و تا پایان عصر عاشورا ادامه می‌یابد در محلات چهارگانه رونق دیگری دارد. برنامه نوحه خوانی همراه با سینه زنی در این چهارمحله با شور و حال خاصی برگزار می‌شود، اگرچه در سایر مناطق شهر نیز برقرار است.
هیچ‌کدام از محلات چهارگانه بوشهر مراسم خود را همزمان با دیگری آغاز نمی‌کنند و شروع نوحه خوانی و سینه زنی در هر محله با پایان یافتن مراسم محله دیگر صورت می‌پذیردکه از حدود ساعت ٢٣:٠٠ شروع شده، تا ٣ بامداد ادامه پیدا می‌کند.
هدف از این کار فرصت دادن به عزاداران و علاقه‌مندان به استفاده از مراسم همه محلات و مشاهده عزاداری‌های مختلف است.
مراسم با نواختن بوق و سنج و دمام به اطلاع مردم رسانده می‌شود، پس از آن «پیش خوان» برای شکل‌گیری و گرم کردن مجلس نوحه خوانی را آغاز می‌کند تا حلقه‌های سینه زنی که به آنها«بُر» می‌گویند شکل بگیرند. با تشکیل صفوف سینه زنی نوحه خوان اصلی به مرکز مجلس ورود می‌کند و نوحه خوانی با ریتم کند ادامه پیدا می‌کند.
سپس نوحه به اوج می‌رسد. سینه زنی با گذاشتن یک پا به عقب، سینه زدن، سپس یک پا به جلو، سینه زدن با قدم‌های زیگراگی با نوحه خوانی همراه می‌شود؛با ذکر «واحد» از سوی نوحه خوان ریتم کند شده، با هر دو قدم یک سینه زده می‌شود.
بار دیگر با اوج‌گیری و تغییر نوحه، عزاداری ادامه می‌یابد تا به پایان برسد. در طول مراسم شال‌هایی به گردن نوحه خوان انداخته می‌شود که این شال از سوی بزرگان اهدا می‌شود و همراه با آن نذوراتی به وی پرداخت می‌شود. در انتها  نوحه با «یزله خوانی» که سینه زنی پرشوری است خاتمه می‌یابد. اگرچه شاید ظهر عاشورا، چندان برنامه خاصی در جریان نباشد، اما شب عاشورا که امسال، شنبه شب هشتم مهر برگزار شد، بوشهر حال و هوایی دیگر را تجربه کرد.