کد مطلب : ۳۲۲۱۴
تحلیل روان‌شناختی واقعه عاشورا
پدیده‌های اجتماعی را می‌توان از زوایای متعددی مورد تحلیل و بررسی قرار داد، به‌خصوص واقعه بزرگ و ماندگاری چون عاشورا را؛ از لحاظ درون‌دینی، علما نگاهی عمیق و درون‌دینی به این واقعه داشته و دارند اما از نگاه برون‌دینی و فارغ از مسائل دینی و مذهبی این حادثه عظیم در چارچوب علمی به‌خصوص روان‌شناسی یک نوع تجلی خودشکوفایی انسان کامل است. در موج سوم روان‌شناسی که آبراهام مازلو سردمدار آن است، این اصل بیان می‌شود که انسان‌ها به‌دنبال خودشکوفایی و کشف استعدادهای خود هستند؛ بیشتر انسان‌ها در همان نیازهای اولیه زندگی‌شان باقی می‌مانند اما معدود افرادی هستند که خارج از نیازهای زیستی و نیازهای معمول و مرسوم جامعه به اجتماع خود نگاه می‌کنند و به‌دنبال کشف و نمایان ساختن بُعد ملکوتی، آسمانی یا همان بُعد خودشکوفایی انسان هستند و از این جهت واقعه عاشورا به‌خصوص رفتارها و حرکات امام حسین (ع) و اصحاب باوفایشان نمونه یک خودشکوفایی است.
یکی از واقعیت‌های انکارنشدنی زندگی عینی انسان‌ها این مسئله است که انسان در بسیاری مواقع به‌دلیل موقعیت فردی، اجتماعی، سیاسی و.... به آنچه که می‌خواهد، نمی‌رسد و این مسئله یک فشار روانی برای شخص ایجاد می‌کند.
وقتی انسان به‌لحاظ روانی دچار فشار و به‌عبارتی مواجهه با حجم فراوان استرس و فشارهای دیگر می‌شود، به سوپاپی نیاز دارد تا آن استرس‌ها و فشارها از روانش خارج شود که کاتارسیز یا تخلیه هیجانی نام دارد. از این جهت می‌توانیم مسئله کاتارسیز یا تخلیه هیجانی را به واقعه عاشورا و عزاداری برای اباعبدالله الحسین(ع) ربط دهیم که در زندگی اجتماعی بی‌عدالتی، تبعیض و ظلم به‌خصوص درباره اقلیت‌ها فراوان است؛ از جمله شیعه که در جهان اسلام اقلیتی است که در بسیاری مواقع مورد ظلم و تبعیض و بی‌مهری قرار می‌گیرد.
درنتیجه عزاداری و گریه کردن از نظر روانی تاثیرگذار است. بازخوانی همه‌ساله واقعه عاشورا در ماه محرم و صفر یک نوع کاتارسیز و تخلیه هیجانی را برای دوست‌داران و پیروان امام حسین(ع) ایجاد می‌کند.
از سوی دیگر یکی از زیباترین مفاهیم عاشورا فهماندن معانی انگیزشی است. اینکه انسان‌ها بدانند به‌دنبال چه هستند و در زندگی چه چیزی می‌خواهند.
یکی از پرمفهوم‌ترین فصل‌های عاشورا فهماندن معنای زندگی به انسان‌هاست. اینکه انسان‌ها در قلمرو زندگی تنها نخواهند بود و ما بخشی از یک پروژه بزرگ‌تر هستیم. غیر از معنای ظاهری و صوری که به آن مرتبط هستیم معنای باطنی‌ای وجود دارد که می‌تواند در نهایت ما را به سمت سعادت سوق دهد.
برای امام حسین (ع) فضیلت مهم بود و فضیلت معنای زندگی ایشان بود. همین فضیلت در زندگی امام حسین (ع) ایجاد انگیزش می‌کند. امام حسین (ع) بدون درخواست هیچ پاداشی و چشم‌داشتی از همه چیز زندگی خود گذشت.
این نحوه زندگی امام به ما درس می‌دهد که همه چیز به این دنیا ختم نمی‌شود. امام حسین(ع) و یارانش آگاهانه از تمام تعلقات و مالکیت‌های زندگی‌شان گذشتند. حرکت آن‌ها اختیاری و نه از روی اجبار بود. جنبه مهم دیگری از واقعه کربلا حضور زنان در میدان نبرد بود. بی‌تردید یکی از گروه‌های نقش‌آفرین در نهضت عاشورا، زنان بودند. اگر اسلام با قیام امام حسین علیه‌السلام زنده است، سهم بزرگی از آن مربوط به زنانی است که تاریخ، مانند آن را کمتر دیده است.
زنان در کربلا نشان دادند که تکلیف اجتماعی، خاص مردان نیست، بلکه آنان نیز برابر وظیفه شرعی خود باید به جریان‌های اجتماعی توجه کنند و آنجا که مسئله حمایت از دین و اقامه حق، به میان می‌آید و تنها با قیام آنان میسر می‌شود، در صحنه حضور یابند. از حضور زنان در عاشورا درمی‌یابیم که زن می‌تواند در پیچیده‌ترین صحنه‌های اجتماعی، حضوری جدی و سازنده داشته باشد.
زنِ الهام گرفته از عاشورا، در تمامی عرصه‌های علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی حضوری فعال و پویا دارد. به‌طوری‌که در مراسم عزاداری تاسوعا و عاشورای حسینی شاهد و ناظر هستیم زنان پابه‌پای مردان و باشور و هیجان به عزاداری می‌پردازند.
وقتی انسان به‌لحاظ روانی دچار فشار و به‌عبارتی مواجهه با حجم فراوان استرس و فشارهای دیگر می‌شود، به سوپاپی نیاز دارد تا آن استرس‌ها و فشارها از روانش خارج شود که کاتارسیز یا تخلیه هیجانی نام دارد. از این جهت می‌توانیم مسئله کاتارسیز یا تخلیه هیجانی را به واقعه عاشورا و عزاداری برای اباعبدالله الحسین(ع) ربط دهیم که در زندگی اجتماعی بی‌عدالتی، تبعیض و ظلم به‌خصوص درباره اقلیت‌ها فراوان است؛ از جمله شیعه که در جهان اسلام اقلیتی است که در بسیاری مواقع مورد ظلم و تبعیض و بی‌مهری قرار می‌گیرد.
درنتیجه عزاداری و گریه کردن از نظر روانی تاثیرگذار است. بازخوانی همه‌ساله واقعه عاشورا در ماه محرم و صفر یک نوع کاتارسیز و تخلیه هیجانی را برای دوست‌داران و پیروان امام حسین(ع) ایجاد می‌کند.
از سوی دیگر یکی از زیباترین مفاهیم عاشورا فهماندن معانی انگیزشی است. اینکه انسان‌ها بدانند به‌دنبال چه هستند و در زندگی چه چیزی می‌خواهند.
یکی از پرمفهوم‌ترین فصل‌های عاشورا فهماندن معنای زندگی به انسان‌هاست. اینکه انسان‌ها در قلمرو زندگی تنها نخواهند بود و ما بخشی از یک پروژه بزرگ‌تر هستیم. غیر از معنای ظاهری و صوری که به آن مرتبط هستیم معنای باطنی‌ای وجود دارد که می‌تواند در نهایت ما را به سمت سعادت سوق دهد.
برای امام حسین (ع) فضیلت مهم بود و فضیلت معنای زندگی ایشان بود. همین فضیلت در زندگی امام حسین (ع) ایجاد انگیزش می‌کند. امام حسین (ع) بدون درخواست هیچ پاداشی و چشم‌داشتی از همه چیز زندگی خود گذشت.
این نحوه زندگی امام به ما درس می‌دهد که همه چیز به این دنیا ختم نمی‌شود. امام حسین(ع) و یارانش آگاهانه از تمام تعلقات و مالکیت‌های زندگی‌شان گذشتند. حرکت آن‌ها اختیاری و نه از روی اجبار بود. جنبه مهم دیگری از واقعه کربلا حضور زنان در میدان نبرد بود. بی‌تردید یکی از گروه‌های نقش‌آفرین در نهضت عاشورا، زنان بودند. اگر اسلام با قیام امام حسین علیه‌السلام زنده است، سهم بزرگی از آن مربوط به زنانی است که تاریخ، مانند آن را کمتر دیده است.
زنان در کربلا نشان دادند که تکلیف اجتماعی، خاص مردان نیست، بلکه آنان نیز برابر وظیفه شرعی خود باید به جریان‌های اجتماعی توجه کنند و آنجا که مسئله حمایت از دین و اقامه حق، به میان می‌آید و تنها با قیام آنان میسر می‌شود، در صحنه حضور یابند. از حضور زنان در عاشورا درمی‌یابیم که زن می‌تواند در پیچیده‌ترین صحنه‌های اجتماعی، حضوری جدی و سازنده داشته باشد.
زنِ الهام گرفته از عاشورا، در تمامی عرصه‌های علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی حضوری فعال و پویا دارد. به‌طوری‌که در مراسم عزاداری تاسوعا و عاشورای حسینی شاهد و ناظر هستیم زنان پابه‌پای مردان و باشور و هیجان به عزاداری می‌پردازند.
مرجع : همدلی
