کد مطلب : ۳۲۸۶۱
شعر مداح باید دارای سه مقولة پیام، محتوا و قابل فهم برای شنونده باشد
ملاحظات آموزش مداحان
محمدرضا جهان‌زاده
در حوزة مداحی و ذاکری اهل‌بیت(ع) باید بر اساس میزان تحصیلات افراد بین ستایشگران اهل‌بیت(ع) سطح‌بندی شود تا کلاس‌های آموزشی آنها ملال‌آور و تکراری نباشد؛ مثلاً کسی که تحصیلات کمی دارد اگر برای او کارگاه ادبیات برگزار کنیم این کلاس برای این فرد سنگین نیست؟ بنابراین برای این فرد باید حالت مبتدی را در نظر بگیریم و این فرد را مرحله‌به‌مرحله رشد و ارتقا بدهیم.
ابتدا مناسب است که برای هر کدام از مداحان رتبه‌ای را در نظر بگیریم و بین آنها تفکیک قایل شویم؛ مثلاً برای افرادی که نوحه‌خوان یا روضه‌خوان هستند رتبة مشخصی در نظر گرفته شود. بعضی از عزیزان هستند که بر روی دعاخوانی تسلط ندارند یا اشتباه می‌خوانند؛ اما در مداحی خوب کار می‌کنند؛ یا ممکن است که مداحی در بحث شعرخوانی نیازمند آموزش باشد. این موارد باید در بحث آموزش لحاظ شود. بعد از آموزشی که توسط استادان مجرب برگزار شد، باید امتحانی برگزار و به افراد کارنامه داده شود.
ما می‌توانیم بعد از اینکه مداحان دوره‌های آموزشی را سپری کردند به آنها کارنامه بدهیم و کارنامه را هم تقسیم‌بندی کنیم به سه بخش ممتاز، خوب و عالی و در کار‌گروه‌هایی که برگزار می‌کنیم به افرادی که در این کلاس‌ها آموزش دیده‌اند، گواهی‌نامة مهارتی اعطا کنیم تا این گواهی‌نامه نشان‌دهندة این باشد که فرد مورد نظر در کدام قسمت مهارت دارد، تا از آنها در مجالس مورد نظر استفاده شود؛ چون مشاهده می‌کنیم که در برخی از مجالس افرادی حضور دارند که در امور مداحی سررشته‌ای نداشته و شأن مداحی و مداحان را پایین می‌آورند.
در بحث تألیف باید از کتاب‌های معتبر استفاده کنیم، ذکر مصیبت باید مستند و مستدل باشد. دو زبان حال و قال وجود دارد؛ زبان قال باید معتبر باشد و در آن از افرادی استفاده کنیم که مورد تأیید مراجع عظام باشند، نباید از هر کتابی که با حمایت یک مؤسسه چاپ می‌شود، استفاده کرد؛ بنابراین باید کتاب‌هایی که مورد تأیید مراجع عظام و حوزة علمیة قم هستند مورد نظر قرار گیرد.
اگر بتوانیم موضوع مقتل‌خوانی را در بحث آموزش قرار دهیم، بسیار مناسب است. اگر مقتل در مجلس خوانده شود سوز و گداز بیشتری ایجاد می‌کند؛ اگر مقتل با زبان روان و ساده خوانده شود نسبت به این که کلمات عربی را ترجمه کنیم، شور بیشتری در مجلس ایجاد می‌کند؛ مثل مجلس حضرت علی‌اکبر(ع)؛ بنابراین باید به بحث مقتل‌خوانی نیز وارد شویم.
مورد دیگر نهادینه کردن استفاده از نوحه‌های کف‌دستی است که انتشارات هلال در این زمینه فعال است. این نوحه‌ها به مداح بسیار کمک می‌کند، حجم کوچکی دارد و به این نکته که مداح حتماً باید حافظ باشد لطمه وارد نمی‌کند. نوحه‌های کف‌دستی نوحه‌های بسیار مناسبی هستند که دارای محتوا بوده و پیام‌رسانی می‌کنند.
شعر مداح باید دارای سه مقولة پیام، محتوا و قابل فهم برای شنونده باشد. اگر قابل فهم و اثرگذار نبود و محتوایی نداشت، این نوحه بی‌فایده است و مثل این است که من برای افراد از روی یک کتاب روخوانی کنم؛ درحالی‌که اگر افراد خود این کتاب‌ها را می‌خواندند، مفیدتر بود. نکتة دیگر اینکه در امر آموزش از افرادی استفاده کنیم که تأثیرگذار باشند.
در کل در مورد این حوزه توجه به نکات زیر ضروری است:
ـ توجه ویژه به آموزش مداحان به وسیلة سطح‌بندی مدرک تحصیلی در مقاطع مختلف
ـ قائل شدن رتبه برای مداحان، به عنوان مثال برای نوحه‌خوان یک رتبه، دعاخوان یک رتبه و ...
ـ صدور کارنامه پس از برگزاری دوره‌های مختلف برای ذاکرین با درجه‌بندی ممتاز، عالی و خوب
ـ استفاده از کتب معتبر برای تألیف به‌طوری‌که مألوفه مورد تأیید مراجع و بزرگان باشد.
ـ تقویت نوحه‌های کف‌دستی که مؤسسة هلال توزیع می‌کند.
ـ استفاده از افراد مؤثر برای آموزش
ابتدا مناسب است که برای هر کدام از مداحان رتبه‌ای را در نظر بگیریم و بین آنها تفکیک قایل شویم؛ مثلاً برای افرادی که نوحه‌خوان یا روضه‌خوان هستند رتبة مشخصی در نظر گرفته شود. بعضی از عزیزان هستند که بر روی دعاخوانی تسلط ندارند یا اشتباه می‌خوانند؛ اما در مداحی خوب کار می‌کنند؛ یا ممکن است که مداحی در بحث شعرخوانی نیازمند آموزش باشد. این موارد باید در بحث آموزش لحاظ شود. بعد از آموزشی که توسط استادان مجرب برگزار شد، باید امتحانی برگزار و به افراد کارنامه داده شود.
ما می‌توانیم بعد از اینکه مداحان دوره‌های آموزشی را سپری کردند به آنها کارنامه بدهیم و کارنامه را هم تقسیم‌بندی کنیم به سه بخش ممتاز، خوب و عالی و در کار‌گروه‌هایی که برگزار می‌کنیم به افرادی که در این کلاس‌ها آموزش دیده‌اند، گواهی‌نامة مهارتی اعطا کنیم تا این گواهی‌نامه نشان‌دهندة این باشد که فرد مورد نظر در کدام قسمت مهارت دارد، تا از آنها در مجالس مورد نظر استفاده شود؛ چون مشاهده می‌کنیم که در برخی از مجالس افرادی حضور دارند که در امور مداحی سررشته‌ای نداشته و شأن مداحی و مداحان را پایین می‌آورند.
در بحث تألیف باید از کتاب‌های معتبر استفاده کنیم، ذکر مصیبت باید مستند و مستدل باشد. دو زبان حال و قال وجود دارد؛ زبان قال باید معتبر باشد و در آن از افرادی استفاده کنیم که مورد تأیید مراجع عظام باشند، نباید از هر کتابی که با حمایت یک مؤسسه چاپ می‌شود، استفاده کرد؛ بنابراین باید کتاب‌هایی که مورد تأیید مراجع عظام و حوزة علمیة قم هستند مورد نظر قرار گیرد.
اگر بتوانیم موضوع مقتل‌خوانی را در بحث آموزش قرار دهیم، بسیار مناسب است. اگر مقتل در مجلس خوانده شود سوز و گداز بیشتری ایجاد می‌کند؛ اگر مقتل با زبان روان و ساده خوانده شود نسبت به این که کلمات عربی را ترجمه کنیم، شور بیشتری در مجلس ایجاد می‌کند؛ مثل مجلس حضرت علی‌اکبر(ع)؛ بنابراین باید به بحث مقتل‌خوانی نیز وارد شویم.
مورد دیگر نهادینه کردن استفاده از نوحه‌های کف‌دستی است که انتشارات هلال در این زمینه فعال است. این نوحه‌ها به مداح بسیار کمک می‌کند، حجم کوچکی دارد و به این نکته که مداح حتماً باید حافظ باشد لطمه وارد نمی‌کند. نوحه‌های کف‌دستی نوحه‌های بسیار مناسبی هستند که دارای محتوا بوده و پیام‌رسانی می‌کنند.
شعر مداح باید دارای سه مقولة پیام، محتوا و قابل فهم برای شنونده باشد. اگر قابل فهم و اثرگذار نبود و محتوایی نداشت، این نوحه بی‌فایده است و مثل این است که من برای افراد از روی یک کتاب روخوانی کنم؛ درحالی‌که اگر افراد خود این کتاب‌ها را می‌خواندند، مفیدتر بود. نکتة دیگر اینکه در امر آموزش از افرادی استفاده کنیم که تأثیرگذار باشند.
در کل در مورد این حوزه توجه به نکات زیر ضروری است:
ـ توجه ویژه به آموزش مداحان به وسیلة سطح‌بندی مدرک تحصیلی در مقاطع مختلف
ـ قائل شدن رتبه برای مداحان، به عنوان مثال برای نوحه‌خوان یک رتبه، دعاخوان یک رتبه و ...
ـ صدور کارنامه پس از برگزاری دوره‌های مختلف برای ذاکرین با درجه‌بندی ممتاز، عالی و خوب
ـ استفاده از کتب معتبر برای تألیف به‌طوری‌که مألوفه مورد تأیید مراجع و بزرگان باشد.
ـ تقویت نوحه‌های کف‌دستی که مؤسسة هلال توزیع می‌کند.
ـ استفاده از افراد مؤثر برای آموزش
