هدف و مقصد مديحه

 
  مداحان و ذاکران اهل‌بیت(ع) نقشی پررنگ در شاخص معرفت دینی در جامعه دارند. اکنون برای همة فعالان فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و حتی اقتصادی، نقش و پایگاه مداحان در عرصه‌های گوناگون امری شناخته‌شده است. امروز سلیقه‌ها و عقیده‌های مختلف و جناح‌های فکری گوناگون از توان گفتمان‌سازی جامعة مداحان و تأثیر نیروی جاذبه و دافعة آنها در بسیج و برایند نیروهای خود آگاه‌اند. بنابراین توجه به این آگاهی‌ها و تبعات آن، یا همان نقش مداحان و ذاکران اهل‌بیت(ع) در شاخص معرفت دینی موضوعی مهم است؛ مثلاً تغییرات شاخص معرفت دینی در جامعه از رهگذر مداحی در ساحت سلیقه‌ها و عقیده‌های مختلف، و تغییرات شاخص معرفت دینی در جامعه در نتیجة مجالس مذهبی و مداحی با انگیزه‌های گوناگون موضوعی است که باید دربارة آن فکر کنیم و تبعاتش را دریابیم.
 
   حوزه‌ای با این همه تأثیرگذاری در جامعه، برای این‌که به آسیب‌هایی قالبی و محتوایی دچار نشود، نیازمند تدوین نظام معنایی، تدقیق واژگان، پالایش زبان، تولید فکر و تولید محتواست. از این منظر بازنگری و فهم چیستی، چگونگی و چرایی مداحی امری مهم تلقی می‌شود که باید مد نظر کارشناسان، استادان و دلسوزان در حوزه‌های مختلف فرهنگی و مذهبی در جامعه باشد.
 
   واژه‌شناسی و پرداختن به ریشة واژه‌هایی نظیر «مداح»، «ذاکر»، «مادح»، «مداحی» و ... می‌تواند از گام‌های اولیه در این زمینه باشد. گاهی معنای مصطلح و اعتبار و وجهة بیرونی واژگان با معنای علمی و ریشه‌های تاریخی آنها متفاوت‌اند و در چنین مواردی، وحدت ظاهری لفظ و تفاوت باطنی معنا می‌تواند زمینه‌ساز سوءتفاهم‌ و بدفهمی شود؛ یا لااقل ممکن است مانع ادراک، تفهیم و تفهم کنه معانی و مفاهیم باشد. در نگاه نخست، این موضوع در ساحت ستایشگری اهل‌بیت رسول‌الله(ص) ممکن است نوعی تأکید ناسالم به نظر برسد؛ اما قطعاً این‌طور نیست؛ بلکه این امر می‌تواند به توصیف و ترویج منش اصیل و اثرگذار ستایشگری اهل‌بیت(ع) کمک کند.
 
   پرداخت ضعیف، نمایشی و خالی از محتوا در حوزة مداحی و ذاکری اهل‌بیت(ع) لطمات زیادی به باورهای دینی مخاطبان مجالس مذهبی وارد می‌کند. این حوزه‌ای است که خلاء‌ها و خطاهای آن را باید رصد و مرتفع کرد. یکی از اسناد کاربردی و دقیق که به‌شکلی کارشناسانه به این موضوع پرداخته و می‌تواند نقطة عزیمت مناسبی برای تأمل در نهاد ستایشگری اهل‌بیت(ع) باشد، «مرام‌نامة ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت(ع)» است. این مرام‌نامه در اسفندماه ۱۳۹۰ در اولین نشست علمی مداحان و ذاکران اهل‌بیت(ع) رونمایی شد. در این مرام‌نامه می‌خوانیم:
 

مرام‌نامة ستايشگران و ذاکران اهل‌‌بیت(ع)

                                         کُونوا لَنا زَينا وَ لا تکونوا عَلَينا شَيناً    امام صادق(ع)     
   مرام‌نامة ستايشگري، عهدنامة ذاکران و مداحان اهل‌‌بيت(ع) است تا هدف و مقصد مديحه، هماره فرارو باشد و غفلت و انحراف از اين صراط مستقيم دامن‌گير نشود. مرام‌نامة ستايشگري و ذاکري معيار و شاخص رفتار مداحان و ذاکران و تعهد و التزام به ساحت ستودگان ـ اهل‌‌بيت(ع) ـ است.
 
۱ـ ما ستايشگران و ذاکران، جلب رضا و قرب الهی، خشنودي اهل‌‌بيت(ع)، اخلاص در عمل و صدق در گفتار را مرکز و تکيه‌گاه ستايش و ذکر قرار مي‌دهيم.
۲ـ ما ستايشگران و ذاکران با اعتقاد به این‌که اهل‌‌بيت(ع) عزيزان بارگاه الهي و والاترين و محبوب‌ترين اسوه‌هاي عالم وجودند، متعهد مي‌شويم: اشعار فاخر، گفتار سنجیده، اجرای زیبا و رفتار شایسته را در مجالس و محافل منتسب به اين بزرگان به‌کار گیریم.
۳ـ ما ستایشگران و ذاکران، آشنايي و انس با قرآن، روايات، تاريخ و سيرة اهل‌‌بيت(ع)، ادعيه و زيارات و ارتقاي معرفت ديني را در مرکز توجه خویش قرار می‌دهیم.
۴ـ ما ستايشگران و ذاکران، التزام به ولایت فقیه و آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب اسلامی، بهره‌گیری از رهنمودهای مراجع عظام، ارتباط مستمر با روحانیت و احترام شايستة ايشان را وظيفة خود مي‌دانيم.
۵ـ ما ستایشگران و ذاکران مي‌کوشيم دانش خود در زمينة تاريخ و مقتل، شعر و ادبيات، صوت و لحن و آداب و اخلاق ذاکري و مداحي را افزايش داده و دستاوردها و تجربه‌هاي علمي و عملي خود را در اختيار ستايشگران دیگر قرار دهيم.
۶ـ ما ستایشگران و ذاکران با عنایت به رسالت خطیر ذاکری، خود را ملزم به رعایت اصول و اخلاق فردی و اجتماعی می‌دانیم.
۷ـ ما ستایشگران و ذاکران، احترام به پيشکسوتان و استادان را بر خود فرض و لازم می‌دانیم.
۸ـ ما ستايشگران و ذاکران خود را موظف مي‌دانيم که محفل و مجلس‌ ما آراسته به معارف و وعظ و اندرز‌هاي راه‌گشا و معرفت‌آفرين باشد.
۹ـ ما ستايشگران و ذاکران، از هر گونه غلو و تحريف و طرح مطالب شبهه‌انگیز در بيان مناقب و مصائب اهل‌‌بيت(ع) پرهيز می‌کنیم.
۱۰ـ ما ستايشگران و ذاکران اهل‌بيت(ع) در دريافت صله و هديه از بانیان مجالس، شأن اهل‌‌بيت(ع) و ستايشگري را رعايت مي‌کنيم.
۱۱ـ ما ستايشگران و ذاکران در حفظ وحدت مسلمين و احترام به آيين‌هاي توحيدي و رعایت خط قرمز‌هاي اعتقادي و مذهبی می‌کوشیم.
۱۲ـ ما ستايشگران و ذاکران، گرایش‌های سياسي و گروهي را محور و محتواي مجالس اهل‌‌بيت(ع) قرار نمي‌دهيم.
۱۳ـ ما ستايشگران و ذاکران خود را ملتزم به بصيرت‌يابي و بصيرت‌افزايي در مجالس جشن و سوگواري اهل‌بيت(ع) مي‌دانيم.
۱۴ـ ما ستایشگران و ذاکران، احترام و تکريم محبان اهل‌‌بيت(ع) را بر خود فرض و لازم می‌دانیم.
           و پايان سخن اين فراز از زيارت جامعة کبيره است که:
                                         «جَعَلَنى مِمَّنْ یَقْتَصُّ آثارَکُمْ وَیَسْلُکُ سَبیلَکُمْ»
«خدايا، ما را  از آنان قرار ده، که زبان‌ گوياي معارف والاي اهل‌بيت و رهروي صادق راهشان باشيم.»