کد مطلب : ۳۳۲۸۶
یادداشت شفاهی
مبالغه و افراط مهمترین آفت شعر آئینی است
گفتاری از استاد سیدعلی موسوی‌گرمارودی
شعر آیینی یکی از مهمترین و ریشه‌دارترین موضوعات و سبک‌های ادبی و شعری در فضای معاصر ادبیات فارسی است؛ به طوری که شاعران و شخصیت‌های بسیار مطرحی در این عرصه حضور دارند و تماما برای ایجاد یک جریان عظیم تلاش می کنند. از همین رو، مسائل گوناگونی نیز دراین زمینه وجود دارد که گاه مشکل‌ساز می‌شود.
یکی از مسائلی که در شعر آیینی وجود دارد و به عنوان آفت از آن یاد می شود، اغراق، مبالغه یا بزرگ‌نمایی افراطی است؛ هرچند مبالغه یک صنعت ادبی است و شاعران بزرگی همچون فردوسی بسیار از آن وام گرفته‌اند اما بیان واژگان و ترکیب‌هایی در وصف اهل بیت(ع) که خودشان هم راضی نیستند سبب شده است که جریان شعر اصیل آیینی با مشکلاتی مواجه شود. فردوسی بزرگ می فرماید «ز سم سواران در آن پهن دشت/ زمین شد شش و آسمان گشت هشت»؛ یعنی از سم اسب ها به قدری در آن دشت پهن خاک بلند شد که گویی از هفت طبقه زمین یک طبقه جدا شد و به آسمان رفت و زمین شد شش طبقه و آسمان شد هشت طبقه، این بیت نشان می دهد که مبالغه توسط شاعران بزرگ به کار گرفته می شود اما نباید از خطوط قرمز عبور کرد.
متاسفانه برخی از ترکیب ها از حد و مرز اخلاق و توحید خارج می شود، که همین مسئله حواشی بسیاری را نیز ایجاد کرده است. عباراتی همچون فاش می گویم که زینب‌اللهی‌ام، یعنی کفرگویی و این مسئله با ادبیات مورد پسند ائمه همخوانی ندارد. زمانی که شما به کفرگویی می رسید نشان از خط باطل است؛ از همین رو این‌چنین آفتی در شعرهای آیینی وجود دارد که باید به واسطه توجه به خط اصیل شعر آیینی از میان حذف شود.
شعر آیینی با وجود شخصیت هایی همچون مرحوم شکوهی توانسته است مسیر پر پیچ و خم را بگذراند و به ساختار و سبک قابل قبولی برسد، امروز سالگرد ارتحال یکی از بزرگ‌ترین چهره های شعر آیینی و از چهره های فاخر ادبیات مذهبی است، متاسفانه بسیاری با این مرد بزرگ آشنا نبودند اما کسانی که در محافل شعر ادبی خراسان حضور داشتند بدون شک غلامرضا شکوهی را می شناختند؛ انسانی بزرگ، مسلط و عالم که با ابیات خود توانست جریان شعر آیینی را به خوبی پیش ببرد.
شکوهی شاعری مسلط، غزل‌سرایی شش‌دانگ و سخنوری تمام و کمال از خطه سخنوران، خراسان بود برخاستن کسی مانند او از دیار شاعران و ادیبان خراسان بسیار قابل توجه است؛ زیرا کم نیستند انسان‌های عالمی که در خراسان به شعر و ادبیات مسلط‌اند؛ از همین رو شعر و سبک غلامرضا شکوهی بسیار قابل توجه و قابل احترام و قابل تامل است.
یکی از مسائلی که در شعر آیینی وجود دارد و به عنوان آفت از آن یاد می شود، اغراق، مبالغه یا بزرگ‌نمایی افراطی است؛ هرچند مبالغه یک صنعت ادبی است و شاعران بزرگی همچون فردوسی بسیار از آن وام گرفته‌اند اما بیان واژگان و ترکیب‌هایی در وصف اهل بیت(ع) که خودشان هم راضی نیستند سبب شده است که جریان شعر اصیل آیینی با مشکلاتی مواجه شود. فردوسی بزرگ می فرماید «ز سم سواران در آن پهن دشت/ زمین شد شش و آسمان گشت هشت»؛ یعنی از سم اسب ها به قدری در آن دشت پهن خاک بلند شد که گویی از هفت طبقه زمین یک طبقه جدا شد و به آسمان رفت و زمین شد شش طبقه و آسمان شد هشت طبقه، این بیت نشان می دهد که مبالغه توسط شاعران بزرگ به کار گرفته می شود اما نباید از خطوط قرمز عبور کرد.
متاسفانه برخی از ترکیب ها از حد و مرز اخلاق و توحید خارج می شود، که همین مسئله حواشی بسیاری را نیز ایجاد کرده است. عباراتی همچون فاش می گویم که زینب‌اللهی‌ام، یعنی کفرگویی و این مسئله با ادبیات مورد پسند ائمه همخوانی ندارد. زمانی که شما به کفرگویی می رسید نشان از خط باطل است؛ از همین رو این‌چنین آفتی در شعرهای آیینی وجود دارد که باید به واسطه توجه به خط اصیل شعر آیینی از میان حذف شود.
شعر آیینی با وجود شخصیت هایی همچون مرحوم شکوهی توانسته است مسیر پر پیچ و خم را بگذراند و به ساختار و سبک قابل قبولی برسد، امروز سالگرد ارتحال یکی از بزرگ‌ترین چهره های شعر آیینی و از چهره های فاخر ادبیات مذهبی است، متاسفانه بسیاری با این مرد بزرگ آشنا نبودند اما کسانی که در محافل شعر ادبی خراسان حضور داشتند بدون شک غلامرضا شکوهی را می شناختند؛ انسانی بزرگ، مسلط و عالم که با ابیات خود توانست جریان شعر آیینی را به خوبی پیش ببرد.
شکوهی شاعری مسلط، غزل‌سرایی شش‌دانگ و سخنوری تمام و کمال از خطه سخنوران، خراسان بود برخاستن کسی مانند او از دیار شاعران و ادیبان خراسان بسیار قابل توجه است؛ زیرا کم نیستند انسان‌های عالمی که در خراسان به شعر و ادبیات مسلط‌اند؛ از همین رو شعر و سبک غلامرضا شکوهی بسیار قابل توجه و قابل احترام و قابل تامل است.
مرجع : مهر
