کد مطلب : ۳۳۳۲۱
یادداشت شفاهی
تعدد و تعارض دستگاه‌های فرهنگی
فاطمه ذوالقدر/ نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی
دعبل: دکتر فاطمه ذوالقدر نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و نایب رئیس کمیسیون فرهنگی در یادداشتی با اشاره به نقاط ضعف فعالیت‌های فرهنگی به ارائه نکاتی پرداخته است؛
فعاليت فرهنگی در نظام جمهوری اسلامی ایران نيازمند بازنگری اساسی است، بدین معنا كه لازم است در خلال آن، به هدف‌مندی اقدامات و برنامه‌ها توجه جدی صورت گیرد. همچنین لازم است اثربخشي و دستاورد برنامه‌ها را روشن نمود و بعد برای ادامه مسیر تصمیم گرفت که چه عواملی را می‌بایست تقويت كرد و چه عناصری را می‌بایست كنار گذاشت.
برخي از مشكلات موجود در حوزه فرهنگ، بالذاته مشكل و معضل نيستند بلكه فرآيند غلط اجرای آنها، این تصور ناصواب را در اذهان ایجاد کرده است. روزگاري اجراي موسيقي و كنسرت داراي مشكلاتی عديده برخاسته از الگوهاي غيرديني و غیر ارزشي بود كه از گذشته به جای مانده بود اما هنرمندان ما نشان دادند كه مي‌توانند در چارچوب موازين اسلامي و ارزشي جامعه، هنر موسيقي را ترويج و اعتلا دهند.
زن نیز در گذشته از جایگاه مشابهی برخوردار بود، بدین معنی که متاسفانه در سينماي ايران جايگاه ابزاري داشت، اما دیدیم که بعدها با تغيير در نوع نگاه فرهنگي، هنرمندان زن کشورمان در عرصه سينما و تلويزيون خوش درخشیدند و نگاه‌هاي جنسيتي ناعادلانه را كنار زدند. اينها نمونه‌های ملموس تحول فرهنگي است كه در انقلاب اسلامي صورت گرفته است. با این وجود، نمی‌توان منکر معضلات فرهنگی و اجتماعی بسیاری شد که از رهگذر تهاجم فرهنگي و غرض‌ورزي‌ها بر فرهنگ ملی کشورمان وارد آمد. متاسفانه كج‌روي‌هاي کنونی، به عدم همگرايي سليقه و ميل مردم خصوصا جوانان با الگوهاي فرهنگي جامعه منجر شده است.
باید دقت داشته باشیم که اين تفاوت آرا و نظریات نهایتا به واگرايي اجتماعی منجر نگردد و تمام تلاش ما آن باشد تا با استفاده از گفتمان فرهنگي با نسل نوجوان و جوان، بتوانيم برنامه‌ريزي‌هاي منسجم و اتحادبخشي تدوين كنيم تا ارزش‌های اجتماعی تقویت و در جامعه نهادينه شود. اهمیت این امر آنجا روشن می‌شود که آگاه باشیم فرهنگ مجموعه ارزش‌ها، باورها و هنجارهايی است كه از نسلي به نسل بعد منتقل مي‌شود و اگر نتوانيم فرهنگ زيبنده ايراني و اسلامي را به درستی به نسل حاضر انتقال دهيم در آينده دچار خسران و بي‌هويتي فرهنگي خواهيم شد كه جامعه را دچار سردرگمي فرهنگي کرده و انسجام اجتماعي را متزلزل خواهد نمود.
با این وجود، بنده مي‌پذيرم كه در بخش فرهنگي، كم‌كاري‌هاي فراوانی صورت گرفته است كه به باور من، بخشي از آن به دليل تعدد دستگاه‌هاي متولي در موضوع فرهنگ است. چرا كه تعدد سازمان‌ها در يك‌جا موازي‌كاري و در جاي دیگر تعارض ايجاد مي‌كند. عدم توجه به این دوراهی، نهایتا به روی‌آوردن جامعه به فرهنگ واراداتي غير مانوس با ارزش‌هاي ديني، عرفي و ملي در جامعه منجر خواهد شد.
البته در این میان، شوراي عالي انقلاب فرهنگي تاكنون بر مبناي سياست‌گذاري‌ها و برنامه‌ريزي‌های انجام‌شده توانسته است به گونه‌ای منسجم‌تر عمل نماید. بررسی مجموعه اقدامات شورای عالی انقلاب فرهنگی به خوبی نشان می‌دهد که این سازمان در قیاس با دیگر مجموعه‌های مشابه، يكپارچگي بيشتري در برنامه‌ها و عملكرد خود دارد و اگر تمامی دستگاه‌هاي فرهنگي از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، صدا و سيما و نهادهاي آموزش سياست‌گذاري، با این الگو، رویکردی واحد و همگرا داشته باشند، یقینا سیر فعاليت‌هاي فرهنگي بهتر از گذشته پيش خواهد رفت.
در اين خصوص، خوشبختانه اجرايي‌شدن طرح تحول نظام فرهنگي به عنوان پيشنهادی مثبت، منطقي و عملگرايانه به منظور احيا و بازسازي پایه‌های فرهنگي كشور با همراهی وزارت کشور و سازمان تبلیغات اسلامی در حال اجراست.
در كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي نيز همواره رايزني ها و نشست‌هاي تخصصي با مسئولين حوزه فرهنگ برگزار مي‌شود كه در آن تلاش است خواست، سليقه، انتظارات و مطالبات جامعه خصوصا نسل جوان با رويكردی جامع و همه‌جانبه مدنظر قرار گیرد.
فعاليت فرهنگی در نظام جمهوری اسلامی ایران نيازمند بازنگری اساسی است، بدین معنا كه لازم است در خلال آن، به هدف‌مندی اقدامات و برنامه‌ها توجه جدی صورت گیرد. همچنین لازم است اثربخشي و دستاورد برنامه‌ها را روشن نمود و بعد برای ادامه مسیر تصمیم گرفت که چه عواملی را می‌بایست تقويت كرد و چه عناصری را می‌بایست كنار گذاشت.
برخي از مشكلات موجود در حوزه فرهنگ، بالذاته مشكل و معضل نيستند بلكه فرآيند غلط اجرای آنها، این تصور ناصواب را در اذهان ایجاد کرده است. روزگاري اجراي موسيقي و كنسرت داراي مشكلاتی عديده برخاسته از الگوهاي غيرديني و غیر ارزشي بود كه از گذشته به جای مانده بود اما هنرمندان ما نشان دادند كه مي‌توانند در چارچوب موازين اسلامي و ارزشي جامعه، هنر موسيقي را ترويج و اعتلا دهند.
زن نیز در گذشته از جایگاه مشابهی برخوردار بود، بدین معنی که متاسفانه در سينماي ايران جايگاه ابزاري داشت، اما دیدیم که بعدها با تغيير در نوع نگاه فرهنگي، هنرمندان زن کشورمان در عرصه سينما و تلويزيون خوش درخشیدند و نگاه‌هاي جنسيتي ناعادلانه را كنار زدند. اينها نمونه‌های ملموس تحول فرهنگي است كه در انقلاب اسلامي صورت گرفته است. با این وجود، نمی‌توان منکر معضلات فرهنگی و اجتماعی بسیاری شد که از رهگذر تهاجم فرهنگي و غرض‌ورزي‌ها بر فرهنگ ملی کشورمان وارد آمد. متاسفانه كج‌روي‌هاي کنونی، به عدم همگرايي سليقه و ميل مردم خصوصا جوانان با الگوهاي فرهنگي جامعه منجر شده است.
باید دقت داشته باشیم که اين تفاوت آرا و نظریات نهایتا به واگرايي اجتماعی منجر نگردد و تمام تلاش ما آن باشد تا با استفاده از گفتمان فرهنگي با نسل نوجوان و جوان، بتوانيم برنامه‌ريزي‌هاي منسجم و اتحادبخشي تدوين كنيم تا ارزش‌های اجتماعی تقویت و در جامعه نهادينه شود. اهمیت این امر آنجا روشن می‌شود که آگاه باشیم فرهنگ مجموعه ارزش‌ها، باورها و هنجارهايی است كه از نسلي به نسل بعد منتقل مي‌شود و اگر نتوانيم فرهنگ زيبنده ايراني و اسلامي را به درستی به نسل حاضر انتقال دهيم در آينده دچار خسران و بي‌هويتي فرهنگي خواهيم شد كه جامعه را دچار سردرگمي فرهنگي کرده و انسجام اجتماعي را متزلزل خواهد نمود.
با این وجود، بنده مي‌پذيرم كه در بخش فرهنگي، كم‌كاري‌هاي فراوانی صورت گرفته است كه به باور من، بخشي از آن به دليل تعدد دستگاه‌هاي متولي در موضوع فرهنگ است. چرا كه تعدد سازمان‌ها در يك‌جا موازي‌كاري و در جاي دیگر تعارض ايجاد مي‌كند. عدم توجه به این دوراهی، نهایتا به روی‌آوردن جامعه به فرهنگ واراداتي غير مانوس با ارزش‌هاي ديني، عرفي و ملي در جامعه منجر خواهد شد.
البته در این میان، شوراي عالي انقلاب فرهنگي تاكنون بر مبناي سياست‌گذاري‌ها و برنامه‌ريزي‌های انجام‌شده توانسته است به گونه‌ای منسجم‌تر عمل نماید. بررسی مجموعه اقدامات شورای عالی انقلاب فرهنگی به خوبی نشان می‌دهد که این سازمان در قیاس با دیگر مجموعه‌های مشابه، يكپارچگي بيشتري در برنامه‌ها و عملكرد خود دارد و اگر تمامی دستگاه‌هاي فرهنگي از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، صدا و سيما و نهادهاي آموزش سياست‌گذاري، با این الگو، رویکردی واحد و همگرا داشته باشند، یقینا سیر فعاليت‌هاي فرهنگي بهتر از گذشته پيش خواهد رفت.
در اين خصوص، خوشبختانه اجرايي‌شدن طرح تحول نظام فرهنگي به عنوان پيشنهادی مثبت، منطقي و عملگرايانه به منظور احيا و بازسازي پایه‌های فرهنگي كشور با همراهی وزارت کشور و سازمان تبلیغات اسلامی در حال اجراست.
در كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي نيز همواره رايزني ها و نشست‌هاي تخصصي با مسئولين حوزه فرهنگ برگزار مي‌شود كه در آن تلاش است خواست، سليقه، انتظارات و مطالبات جامعه خصوصا نسل جوان با رويكردی جامع و همه‌جانبه مدنظر قرار گیرد.
