کد مطلب : ۳۳۴۶۵
نادیده‌انگاری مخاطب‌شناسی جنسیتی در هیئت‌های مذهبی
ن. عبدسرمدی: جنبش های فمینیستی، جوشش های علمی و عملی هستند که در پی مدرنیته و به وجود آمدن تغییرات اجتماعی گسترده در غرب، برای ایجاد تحول در وضعیت زنان در سراسر جهان برآمدند. این جنبش ها به رغم دست یافتن به توفیقاتی چند، به دلیل مبانی هستی شناسی و انسان شناسی غلط خود دچار آسیب ها و کج روی های بسیاری نیز شده اند.
به عنوان نمونه، برخی از نظریات تولید شده در این جنبش ها برای رفع تبعیض علیه زنان و رسیدن به برابری جنسیتی، تفاوت های طبیعی بین زن و مرد را انکار می کنند. بر این اساس، تفاوت های مشاهده شده بین زن و مرد، برساختی و محصول تربیت اجتماعی تلقی می شوند. در چنین نگاهی، باید برای از بین بردن هر گونه تبعیض جنسیتی، با دختر و پسر به طور یکسان برخورد شود و هر گونه تمایز میان آن ها از بین برود تا شاهد برابری آرمانی میان این دو جنس باشیم.
اما بر اساس مبانی دینی و اسلامی، وجود تفاوت های طبیعی و خلقتی بین زن و مرد تایید می شود. اگر چه برخی از این تمایزات بر اثر محیط به وجود می آیند و یا اقلا تشدید می شوند؛ اما نمی توان تمامی تفاوت ها را برساختی دانست. بنابراین رفتار یکسان با دختر و پسر و زن و مرد و بی توجهی به اقتضائات ذاتی آنان می تواند مصداق ظلم و بی عدالتی جنسیتی باشد.
عدالت جنسیتی به معنای رفتار و تعامل متناسب با ویژگی های هر جنس است. امری که به صورت گسترده ای در ادبیات و نظریات فمینیستی قربانی می شود و جای آن را تساوی و تشابه ظاهری می گیرد.
اگر چه زنان و مردان، در انسانیت و مراتب کمال و تقرب به درگاه الهی یکسان هستند؛ اما به لحاظ وجودی دارای تفاوت های بسیاری هستند. پروردگار عالم هر یک را مناسب نقش هایشان با ویژگی های خاصی آفرید تا ممتازانه به ایفای وظیفه خود مبادرت ورزند. توجه به این تفاوت ها می تواند در تعاملات عادلانه و نظامات اجتماعی مناسب راهگشا باشد.
از متدینین و مومنان به مبانی اسلامی انتظار می رود مناسب مکتب مترقی خود به این تفاوت ها توجه نموده و احترام بگذارند. در برنامه ریزی ها و فعالیت های فرهنگی و اجتماعی و مذهبی خود به پیوست مخاطب شناسی جنسیتی علاوه بر تفکیک سنی اهمیت دهند. علاوه بر فراهم آوردن امکانات ظاهری در اقدامات خود به محتوا و شیوه و میزان و نوع معارف نیز بنگرند و در جهت تحقق هر چه بیشتر عدالت گام بردارند.
هر زن و مردی به علم حضوری متوجه است که با جنس مخالف خود تمایزاتی دارد. دختران علاقه به مادری را در وجود خود می بینند و یا پسران رقابت جویی را در خود حس می کنند. یکی از مهمترین این ویژگی ها که برای هر فردی روشن است وجود عاطفه بیشتر در جنس مونث است.
دستگاه خلقت زن را مناسب نقش مادری و همسری، با غلظت بیشتری از عاطفه و احساس آفرید و او را ریحانه قرار داد. مسلما چنین وجودی برخلاف مرد، تاب صحنه های دلخراش و سوزناک را نخواهد داشت. عواطف همیشه جوشان زن با کمترین تحریکی به غلیان خواهد آمد و سراسر وجودش را فرا خواهد گرفت و چه بسا تحت برخی شرایط سخت، جسم و جان زن را متحمل ضرر های جبران ناپذیری بکند. به علاوه «نصیب زن ها از مناجات و پند و اندرزگیری، اگر بیش از مردها نباشد، کمتر نیست؛ زیرا زن موجود عاطفی و رقیق القلب است و در راه ذات اقدس الهی، رقت دل، عاطفه و احساس، نقش موثرتری دارد؛ بنابراین او می تواند در این راه از مردها موفق تر باشد»(جوادی آملی، ۱۳۸۷، ص 153).
در مجالس عمومی و هیئت های مذهبی که، که خانواده ها به صورت مشترک در آن شرکت می کنند، باید کلیت مجلس و سخنرانی و مداحی و روضه خوانی و سینه زنی مناسب عموم برگزار شود نه فقط برای مردان.
مداحان گرانقدر در هیئات عمومی که خواهران حضور دارند روضه های مکشوف نخوانند و متوسل به هر شیوه ای برای گریاندن مخاطب خود نشوند. چرا که طبعا معیار گرمی و حضور قلب مخاطب در مجلس برای آنان مردانی هستند که در مقابلشان حضور دارند و زنانی که در پشت پرده مستمع اند و گاه حالت های غش و بی هوشی بر آنان چیره می شود لحاظ نمی شوند. همان طور که گذشت جنس زن موجودی حساس و لطیف و عاطفی است و برای شدت پیدا کردن محبتش به اهل بیت ع نیاز به خراشیده شده جگر ندارد.
علاوه بر این در چنین مجالسی سینه زنی های طولانی که تا پاسی از شب ادامه دارند، نیز مناسب حال بانوان و فرزندان کوچکشان نیست.
در جلسه ای که مردان و زنان توامان حضور دارند باید مراعات حضور بانوان بشود و در سخنرانی از ادبیات عفیفانه بهره گرفته شود. گاه سخنرانان محترم به مسائل خاص زنانه در حضور مردان اشاره می کنند که این امر بانوان محترم را مشمئز می سازد و به عفت عمومی نیز لطمه می زند.
هم چنین در طرح مسائل بهتر است به مباحث مورد نیاز هر دو جنس پرداخته شود. یکی از عوامل موثر در بهره مندی بیشتر بانوان از مجالس و کاهش سر و صدای پشت پرده، وجود موضوعی جذاب و مورد نیاز برای آنان است که باعث برقراری ارتباطی خوب با مجلس و در نتیجه همراهی آنان می شود.
به نظر می رسد در کنار برگزاری مراسم های عمومی و خانوادگی، وجود هیئات مخصوص برادران و خواهران به صورت جداگانه، بتواند نیازهای هر کدام را به صورت مجزا پاسخ بدهد و در هر کدام مناسب شرایط جسمی و روحی آنان برنامه ریزی شود. اما در صورتی که هیئت به صورتی عمومی برگزار می شود، برگزار کنند گان باید به این نکات توجه نموده و مراعات حال پرده نشینان را بکنند.
منابع:
1. جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۸۷). زن در آیینه جلال و جمال. قم: مرکز نشر اسراء. (نشر اثر اصلی ۱۳۷۰)
به عنوان نمونه، برخی از نظریات تولید شده در این جنبش ها برای رفع تبعیض علیه زنان و رسیدن به برابری جنسیتی، تفاوت های طبیعی بین زن و مرد را انکار می کنند. بر این اساس، تفاوت های مشاهده شده بین زن و مرد، برساختی و محصول تربیت اجتماعی تلقی می شوند. در چنین نگاهی، باید برای از بین بردن هر گونه تبعیض جنسیتی، با دختر و پسر به طور یکسان برخورد شود و هر گونه تمایز میان آن ها از بین برود تا شاهد برابری آرمانی میان این دو جنس باشیم.
اما بر اساس مبانی دینی و اسلامی، وجود تفاوت های طبیعی و خلقتی بین زن و مرد تایید می شود. اگر چه برخی از این تمایزات بر اثر محیط به وجود می آیند و یا اقلا تشدید می شوند؛ اما نمی توان تمامی تفاوت ها را برساختی دانست. بنابراین رفتار یکسان با دختر و پسر و زن و مرد و بی توجهی به اقتضائات ذاتی آنان می تواند مصداق ظلم و بی عدالتی جنسیتی باشد.
عدالت جنسیتی به معنای رفتار و تعامل متناسب با ویژگی های هر جنس است. امری که به صورت گسترده ای در ادبیات و نظریات فمینیستی قربانی می شود و جای آن را تساوی و تشابه ظاهری می گیرد.
اگر چه زنان و مردان، در انسانیت و مراتب کمال و تقرب به درگاه الهی یکسان هستند؛ اما به لحاظ وجودی دارای تفاوت های بسیاری هستند. پروردگار عالم هر یک را مناسب نقش هایشان با ویژگی های خاصی آفرید تا ممتازانه به ایفای وظیفه خود مبادرت ورزند. توجه به این تفاوت ها می تواند در تعاملات عادلانه و نظامات اجتماعی مناسب راهگشا باشد.
از متدینین و مومنان به مبانی اسلامی انتظار می رود مناسب مکتب مترقی خود به این تفاوت ها توجه نموده و احترام بگذارند. در برنامه ریزی ها و فعالیت های فرهنگی و اجتماعی و مذهبی خود به پیوست مخاطب شناسی جنسیتی علاوه بر تفکیک سنی اهمیت دهند. علاوه بر فراهم آوردن امکانات ظاهری در اقدامات خود به محتوا و شیوه و میزان و نوع معارف نیز بنگرند و در جهت تحقق هر چه بیشتر عدالت گام بردارند.
هر زن و مردی به علم حضوری متوجه است که با جنس مخالف خود تمایزاتی دارد. دختران علاقه به مادری را در وجود خود می بینند و یا پسران رقابت جویی را در خود حس می کنند. یکی از مهمترین این ویژگی ها که برای هر فردی روشن است وجود عاطفه بیشتر در جنس مونث است.
دستگاه خلقت زن را مناسب نقش مادری و همسری، با غلظت بیشتری از عاطفه و احساس آفرید و او را ریحانه قرار داد. مسلما چنین وجودی برخلاف مرد، تاب صحنه های دلخراش و سوزناک را نخواهد داشت. عواطف همیشه جوشان زن با کمترین تحریکی به غلیان خواهد آمد و سراسر وجودش را فرا خواهد گرفت و چه بسا تحت برخی شرایط سخت، جسم و جان زن را متحمل ضرر های جبران ناپذیری بکند. به علاوه «نصیب زن ها از مناجات و پند و اندرزگیری، اگر بیش از مردها نباشد، کمتر نیست؛ زیرا زن موجود عاطفی و رقیق القلب است و در راه ذات اقدس الهی، رقت دل، عاطفه و احساس، نقش موثرتری دارد؛ بنابراین او می تواند در این راه از مردها موفق تر باشد»(جوادی آملی، ۱۳۸۷، ص 153).
در مجالس عمومی و هیئت های مذهبی که، که خانواده ها به صورت مشترک در آن شرکت می کنند، باید کلیت مجلس و سخنرانی و مداحی و روضه خوانی و سینه زنی مناسب عموم برگزار شود نه فقط برای مردان.
مداحان گرانقدر در هیئات عمومی که خواهران حضور دارند روضه های مکشوف نخوانند و متوسل به هر شیوه ای برای گریاندن مخاطب خود نشوند. چرا که طبعا معیار گرمی و حضور قلب مخاطب در مجلس برای آنان مردانی هستند که در مقابلشان حضور دارند و زنانی که در پشت پرده مستمع اند و گاه حالت های غش و بی هوشی بر آنان چیره می شود لحاظ نمی شوند. همان طور که گذشت جنس زن موجودی حساس و لطیف و عاطفی است و برای شدت پیدا کردن محبتش به اهل بیت ع نیاز به خراشیده شده جگر ندارد.
علاوه بر این در چنین مجالسی سینه زنی های طولانی که تا پاسی از شب ادامه دارند، نیز مناسب حال بانوان و فرزندان کوچکشان نیست.
در جلسه ای که مردان و زنان توامان حضور دارند باید مراعات حضور بانوان بشود و در سخنرانی از ادبیات عفیفانه بهره گرفته شود. گاه سخنرانان محترم به مسائل خاص زنانه در حضور مردان اشاره می کنند که این امر بانوان محترم را مشمئز می سازد و به عفت عمومی نیز لطمه می زند.
هم چنین در طرح مسائل بهتر است به مباحث مورد نیاز هر دو جنس پرداخته شود. یکی از عوامل موثر در بهره مندی بیشتر بانوان از مجالس و کاهش سر و صدای پشت پرده، وجود موضوعی جذاب و مورد نیاز برای آنان است که باعث برقراری ارتباطی خوب با مجلس و در نتیجه همراهی آنان می شود.
به نظر می رسد در کنار برگزاری مراسم های عمومی و خانوادگی، وجود هیئات مخصوص برادران و خواهران به صورت جداگانه، بتواند نیازهای هر کدام را به صورت مجزا پاسخ بدهد و در هر کدام مناسب شرایط جسمی و روحی آنان برنامه ریزی شود. اما در صورتی که هیئت به صورتی عمومی برگزار می شود، برگزار کنند گان باید به این نکات توجه نموده و مراعات حال پرده نشینان را بکنند.
منابع:
1. جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۸۷). زن در آیینه جلال و جمال. قم: مرکز نشر اسراء. (نشر اثر اصلی ۱۳۷۰)
