هر سبک و روضه ای را نخوانیم و هر حرفی نزنیم

لزوم افزایش معرفت و معنویت مردم و عزادارن در مجالس، استفاده از مسایل روز و جامعه در اشعار و تذکرهای داخل مجالس به ارزش ها و آرمان های انقلابی و ... از مهمترین توصیه های رهبر عزیز در جمع مداح ها و شعرای آیینی بوده است.

متن زیر مصاحبه پایگاه خبری تحلیلی هم اندیشی با جواد برزگر مداح جوان اهل بیت(ع) است:

هم اندیشی: با سلام و عرض خير مقدم، در رابطه با خودتان بفرماييد؟
جواد برزگر: به نام خدا. اينجانب جواد برزگر از کودکی در مسجد و مدرسه و پایگاه بسیج فعالیت داشتم. گروه سرود، تواشیح و مداحی و کم کم نوحه و مداحی را در مدرسه راه انداختیم.
بعدها وارد حوزه علمیه شدم. البته سابقه مداحی من بیشتربه دوره طلبگی بر می گردد. سال ۷۵ وارد حوزه شدم ولطف حضرت شامل حالم شد و طلبه شدم ، احساس کردم طلبه ای که مداح باشد تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت. البته اگر هنر من در خطابه بود حتما تکلیف ایجاب میکرد که معمم بشوم و فعالیت های تبلیغی داشته باشم.

در مدرسه علمیه الهادی مسئولیت واحد مراسمات بودم و مجالس زیارت عاشورا،دعای کمیل، مناجات شعبانیه را درآنجا برگزار می کردم. یک سبقه ای به این شکل داشتم .

هم اندیشی : به نظرخودتان یک مداح باید تا چه حدی دانش دینی داشته باشد؟
نظر شخصی من این است که ای کاش همه مداح ها امکان این را داشتند که طلبه هم باشند و درس حوزه میخواند و با فضای طلبگی و حجره و ساده زیستی طلبگی و ... آشنا بودند؛ خیلی از مشکلاتی که الان وجود دارد بر طرف می شد.

هم اندیشی: شما بعنوان طلبه ای که مداحی هم می کنید، چه خط قرمزهایی را برای خودتان قائل هستید؟

جوادبرزگر: انسان وقتی طلبه می شود یقینا مسئولیت زیادی نسبت به دیگران دارد؛ شما وقتی هم طلبه باشید و هم مداح، مسئولیتان چندبرابر میشود. به نظر من در این شرایط تعهد فرد بایدچند برابر باشد. چون ما دو وجه و رکن بر روی دوشمان داریم. یک بعد سرباز امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و بعد دیگر نوکری حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام است که موجب میشود مسئولیت و تعهد مارا بیشتر کند.

ما وقتی طلبه و مداح هستیم باید دقتمان در روضه خوانی خیلی بیشتر باشد. اگر اعتقادمان این باشد که اهل بیت (ع)در جلسه حضور دارند، حتما دقت بیشتری در مداحی و روضه خونی ها خواهیم داشت. یکی از خط قرمزهای مهم دراین راه این است که هر سبک و روضه ای رو نخوانیم و هر حرفی نزنیم.

هم اندیشی: به سبک در مداحی اشاره کردید. به نظرتون در مداحی سبک های سنتی بیشتر جواب میدهد یا سبک های جدیدی که بعضا تعابیر نامناسبی هم دارند؟ آیا سبک های جدید ماحصل نوآوری است یا بدعتی جدید؟!

جوادبرزگر: ببینید این بحث مسئله بسیار پیچیده ای است. درگذشته هم نوآوری در سبک های روضه خونی و مداحی...وجود داشت. در همان سبک های سنتی هم وقتی تحقیق کنیم، به این مطلب می رسیم که اصلا در سینه زنی سبک سه ضربی وجود نداشت. وقتی هم وارد این سینه زنی ها شد میگفتند سبک جدیدی است؛ پس نوآوری در سبک های سنتی در ریتم های مختلف،در کوچه باز کردن، مظلوم کشی کردن و ... هم وجود داشته است.ونوآوری همیشه وجود داشته است.
اما سبک های نامتعارف و غیرمقبول هم متاسفانه زیاد شده است و دربرخی موارد قابل قبول نیست.ما نمی خواهیم جوان به هر قیمتی وارد این خیمه بشود. طبق روایات اصل اقامه عزا،اشک و بکاء و روضه بر سیدالشهدا است. روضه خوب جایگاهش معلوم است. از قدیم الایام مردم اینگونه روضه می خونداند، مناقب و مقتل ها را مطالعه می کردند. این روضه هاست که اصالتش حفظ شده.
در مبحث سینه زنی هم که الان انواع سبک و ملودی فراگیر شده، ذائقه مردم را هم خراب میکند.
و اگر بخواهیم این مشکل را ریشه یابی کنیم، متاسفانه اساتید خوب شاگردپروری نکردند. کسی محضر هیچ استادی را درک نکرده است و وارد این دستگاه میشوند و کم کم انواع سبک های عجیب و غریب را میخواند،چه کسی میخواهد جلوی چنین شخصی را بگیرد؟! اصلا کسی که اینگونه وارد مداحی شده است، اساسا کسی را قبول ندارد؛ استادی هم ندیده که بخواهد حرمت استادش را نگه دارد.
نوآوری خوب است و باید حد وسطش رعایت شود. با حفظ ارزشها و اصالت در شعر و مضمون و محتوا و رعایت سبک های جدیدی که تداعی کننده ریتم های تند غربی نباشد، اینها خیلی هم بجاست. مقام معظم رهبری هم روی این مساله تاکید دارند. ایشان در دیدار ۲ سال پیش بود که فرمودند: اشتباه نکنید که جوری سرود بخوانید که با عزاداری فرق بکند. حضرت آقا روی این مساله دقت نظر داشتند.

هم اندیشی: برای رسیدن به این حد وسطی که فرمودید، کاری هم در عمل انجام شده است؟ آیا مداحان طی جلسه ای یا در مجمعی به تبیین این مسائل پرداخته اند؟!
جوادبرزگر: بله. ما یک انجمن یا کانون مداحان داریم و یک کانون شاعران و مداحان که خیلی هم گفتیم چرا اینها یکی نمی شوند. چرا یک انجمن یا کانون منسجم تشکیل نمی شوند. با بزرگترها هم بارها صحبت کردیم که یک اتحادی ایجاد شود و در طول سال هیئت ها،مداحان و پیرغلامان دور هم جمع شوند. هنوز آنگونه که مطلوب باشد، متاسفانه اتفاق نیفتاده است
.نزدیک ایام محرم یک انجمن یا سازمانی یک همایش برگزار میکند، چند نفر از آقایان می آندو بقیه به بهانه های مختلف نمی آیندخدا رحمت کند ملاحسین مولوی را، من بچه بودم جمعه عصرها میرفتم منزل این بزرگوار. واقعا بزرگ قمی ها در عرصه مداحی وروضه خوانی بود. بعد از ایشان نتوانستیم خلاء ملاحسین رو پر کنیم.

در حال حاضر همه برای خودشان "انا رجل" شده اند و با تیم و دوربری های خودشان کار می کنند. اگر این اتحاد و همبستگی ایجاد شود در برنامه های فرهنگی اجتماعی می توانیم در کنار هم حضور پیدا کنیم.

خدمت بسیاری از بزرگان هم گفته ایم که چرا مداحان در برنامه هایی مثل ۲۲ بهمن یا روز قدس و ...بصورت منسجم شرکت نمی کنند. الحمدلله اکثر مداحان قمی هم ولایی هستند و هم انقلابی، چرا این ها را در یک صف دور هم جمع نکنیم؟! اثری که این انسجام دارد تاثیرات مفیدی در برنامه های دیگر خواهد گذاشت.
باید از خودمان بپرسیم ،مداحان در مسئله کشتار مظلومان در غزه مداحان چه کار کردند، من از بزرگترها و سازمان هایی که متولی این صنف هستند گله دارم که چرا اجتماع یا برنامه هایی از این قبیل برگزار نمی شود. متاسفانه این بار روی زمین مانده است

هم اندیشی: با نگاهی به مداحی های قدیمی می بینیم بعضی از اشعار یا مداحی ها واقعا ماندگار شدند. چرا چندسالی است که دیگر کمتر چنین اشعار یا سرودهایی داریم؟!
جوادبرزگر: البته ماندگاری شعر بر میگردد به شعر شاعران. در گذشته شاعر کم بود اما امروز برای تهیه شعر دیگر مشقت های سابق را متحمل نمی شویم. بایک جستجوی ساده در اینترنت می توان اشعار مختلفی در موضوعات مختلف بدست آورد. اساتید ما می گفتند برای تهیه شعر از مرحوم آرام سه بار از قم به تهران میرفتند و این در حالی بود که ایشان گاهی بودند و گاهی خیر.
لذا سابقا یک شعر را بارها می خواندند با ریتم های مختلف و لذا ماندگاریشان بیشتر بود. البته در حال حاضر هم کمابیش اینگونه است اما تعدد اشعار جدید شاید کمتر باعث تکرار یک شعر شود.

هم اندیشی: آیا خودتان هم معتقد به خواندن اشعار تکراری هستید؟ یا بخاطر متهم شدن به نیافتن شعر از این کار صرف نظر می کنید؟
جوادبرزگر: البته هر مداحی به گونه ای فکر می کند و اخلاق و منش ها متفاوت است. من به شخصه اینگونه از اساتیدم آموخته ام اگر شعر خوبی باشد، بارها هم که خوانده باشد موردی ندارد. بعنوان نمونه در ولادت امام رضا علیه السلام الان دو سالی هست که یک شعر - شعر واحدی از آقای رحیمی - را می خوانم چراکه زیباتر از آن رانیافتم.
بین اساتیدمان هم بارها دیده ام که آقایان حیدرزاده،سلحشور و میرداماد شعری را سال بعد هم با قوت تکرارکردند.

هم اندیشی: بیشتر از اشعار کدام شاعر استفاده می کنید؟!
جوادبرزگر: بیشتر از آنکه که اسم شاعر برایم اهمیت داشته باشد، قوت و محتوای آن مهم است. از بین اساتید شعر،بیشتر از اشعار آقایان سازگار، انسانی،ژولیده نیشابوری، محمدجوادزمانی، سید حمید برقعی، یوسف رحیمی، شرافت، بابامیری و ... استفاده میکنم. واقعا شعر ضعیف یا بی محتوی در آثار این بزرگواران ندیدم.

هم اندیشی: بین مداحان حال حاضر قم با کدام رفاقت بیشتری دارید؟
جوادبرزگر: سعی کرده ام با همه رفاقت داشته باشم. چرا که همه ما زیر یه خیمه هستیم . ما همه نوکر اباعبدالله هستیم یکسری از این بزرگواران حکمی استادی برای ما دارند مثل جناب حاج احمد شمس، سلحشور و حیدرزاده و میرداماد و اسلام میرزایی و رحیم ابراهیمی که بعضا هم رفت و آمد خانوادگی صمیمی داریم. با یک سری دیگر هم که همسن و سال ما هستند و سالها رفیقیم و در کنار هم هستیم. بعید میدانم کسی باشد که با هم مشکلی داشته باشیم.

هم اندیشی: جناب برزگر آیا برای شما تعداد جمعیت عزاداری که برای آنها مداحی میکنید مهم است؟ آیا برای انتخاب یک جلسه ، به جمعیت آن توجه میکنید؟
جوادبرزگر: صادقانه عرض کنم، پرجمعیتی مجالس عزاداری از این لحاظ که خیمه اباعبدالله رونق بیشتر پیدا کند واقعا دوست داشتنی است. شلوغی ایام خاص و شب تاسوعا و عاشورا در مراسم عزاداری واقعا لذت بخش است اما برای نفس شهرت و هوای نفس خوب نیست. همینجا قسم جلاله یاد میکنم و اینجوری تربیت شده ام که اینها برای من مهم نباشد.
البته واقعا از این لحاظ هم مسئولیت آوره، مثلا شب قدر در مسجد ولایت اهواز جمعیتی بالغ بر دوهزارنفر حضور داشت. بعد از مراسم واقعا احساس مسئولیت کردم واقعا در این یک ساعت ۲۰۰۰ نفر ساعت رو در اختیار داشتم، چگونه حرف زدم؟! واقعا باید پاسخگوی این زمان ها باشم. لذا هر حرفی رو نمی زنیم و هر مطلبی رو بیان نمی کنیم.

هم اندیشی: یک مساله ای که خیلی در مورد مادحین مطرح میشه مبحث تعیین نرخ برای مجالس است. شکی نداریم که در اصل صله دادن به ایشان، معصومین هم سوابقی داشته اند و خوب است اما نظر شما در مورد تعیین نرخ و ... چیست؟!
جوادبرزگر: این سوالی بود که امروز انتظارش را میکشیدم و اگر مطرح نمیشد تعجب میکردم. در این رابطه حرف زیاد است. خیلی از بزرگواران هم در مورد این موضوع صحبت کردند. نظر شخصی خودم این ست که نفس تعیین کردن نرخ برای مداح حرام است؛ حرام از باب عشق نه شرع؛
اخلاقا که از شرع هم بالاتر است، تعیین کردن برای امام حسین حرام است. متاسفانه دید عمومی هم نسبت به این قضیه منفی شده. سابقا نزدیک محرم که م یشد، میگفتند "التماس دعا داریم مجلس میروید دعامون کنید"؛ الان کمی لحن ها عوض شده و وبه کنایه می گویند که " پاکت ها میرسه و موقع بره کشون شماست". خدا نکند از یک جایی یه پولی برسد دستمان ؛ مثلا وامی جورد شود ،سریع به صله محرم ربط می دهند؛ و البته حق هم دارند؛ عده ای در این صنف تعیین صله و مبلغ را باب کردند، همین باعث دید منفی مردم شده است.
خلاصه اینکه اخلاقا درست نیست و برخی به دید شغل به این قضیه نگاه میکنند، خدا همه مارو هدایت بفرماید.

هم اندیشی: با این حساب شما قبول ندارید که مداحی شغلتان باشد؟
جوادبرزگر: نه اصلا؛ اصلا قبول ندارم مداحی شغل من باشد؛ البته این رو باید عرض کنم که مداحی واقعا زمان بر است. باید وقت گذاشت و شعر خوب و مناسبی انتخاب کرد. انتخاب شعر زمان بر و جزو مهمترین اساس اولیه مداحی است. بعد صدای خوب، معنویت مداح که حین روضه خوانی بتوانی حق مطلب را ادا کنی. بحث سبک های قوی و ضعیف که چهگونه بخوانی و تمام کنی و محتوای روضه و ... . واقعا وقت میبره و برای هرشب محرم ۱۰ الی ۱۵ ساعت وقت میگذاریم. باید در طول سال این مطالعه و بصورت هرشب باشد تا به موقع با دست پر در مجالس حضور پیدا کنیم.
هیچوقت مداحی برای بزرگان شغل نبوده و برای من هم اینطور است. اما صله دادن که معصومین هم در مواردی ثبت شده که انجام می دادند بوده و هست و تعیین کردن با این مبحث منافات داره و انجام نشود بهتر است.
به منبری ها و مداح های بزرگ هرچه صله می دادند بدون شمردن می بوسیدند و درجیبشان می گذاشتندلذا تا میشود نباید با نیت پول وارد مجلس شد. از آن طرف هم سراغ داریم افرادی که صله های آنچنانی تعین کردند اما برکتی برایش نداشته است.

هم اندیشی: جناب برزگر نظرتون نسبت به استفاده از تجهیزات تصویربرداری و صدابرداری در مجالس چیست؟ برخی معتقدند با پیشرفت فضای ارتباطی نیازمند آن هستیم و برخی آن را مخل معنویت مجالس میدانند.
جوادبرزگر: البته من مخالف استفاده از تجهیزات جدید نیستم بشرطی که دچار آفت نشویم.مثلا در مجلسی دوربینی وجود داشت که به صورت وارونه از جمعیت تصویر می کرفت و این اصلا مناسب نیست.

بله عصر ارتباطات است و باید معارف اهل بت علیهم السلام را نشر بدیم اما از آن طرف هم شورش را نباید درنیاریم. از طرفی استفاده از صوت جلسات بیشتر از فیلمش هست و اگر تصویربرداری موجب اخلال هست باید حذف شود

هم اندیشی: نسبت به توقع عزادارن مطالبی بیان فرمودین. به نظر شما استفاده از مقاتل و به قول معروف روضه های باز برای مردم چگونه است؟ معمولا علما اشاره ای میکنند و رد میشوند اما برخی مداح ها تا جزییات مقاتل رو نگویند دست بردار نیستند
جوادبرزگر: در این مورد هم نمی شود یک نسخه واحد پیچید. از امام رضا علیه السلام بالاتر که نداریم؛ چه روضه ایی برای امام حسین علیه السلام میخواندند. خیلی عجیب است الان متن این روضه را اگر بخواهم بخوانم دلم میلرزد و فقط شب عاشورا میشود خواند.

اولا جایگاه خیلی مهمه یعنی شب عاشورا دیگرنمی شودبگوییم روضه نخوانیم. شب عاشورا و روزش دیگرباید اصل روضه راخوند. اینقدر گفتند کنایه بگو کنایه بگوکه الان فلان شخص می گوید" مگه حضرت زهرا سلام الله علیها پشت در رفته... ."

باید شرایط را لحاظ کرد. یه جاهایی تکلیف بر گفتن متن روضه و مقتل است. توصیه من به جوانها اینه که روضه رو هرجایی گوش ندهند.

هم اندیشی: در دیدار شاعران و مداحان اهل بیت علیهم السلام با مقام معظم رهبری، چه توصیه هایی رو بیشتر تاکید داشتند و چه خاطره ایی رو از آن جلسه بیاد دارید؟
جوادبرزگر: به نظر من ای کاش زمان و مکان طوری بود که همه اقشار مردم می توانستند یک بار حضرت آقا را از نزدیک ببینند. واقعا جذبه ملاقات با ایشان عاشقی و عشق می آورد. جلساتی که در ایام ولادت حضرت زهرا سلام الله علیها حضرت آقا با شعرا و مادحین دارند، توصیه هایی داشتند که بحق بایدآنهارا طلاگرفت، که مهمترین آنهاقدر دانستن فرصت مداحی بود.

ایشان تاکید داشتند که مجالس اهل بیت و مداحی و سرودن شعر در این دستگاه، فرصتی است که اگر قدرش را ندانیم کفران نعمت کرده ایم. لزوم افزایش معرفت و معنویت مردم و عزادارن در مجالس، استفاده از مسایل روز و جامعه در اشعار و تذکرهای داخل مجالس به ارزش ها و آرمان های انقلابی و ... از مهمترین توصیه های رهبر عزیز بوده است.
وظیفه همه ما این است که جلساتمان مرضی رضای اهل بیت(ع) باشد و علم و آگاهی مردم رابالا ببریم چرا که مقابل جهل علم نیست و عقل است.
ما باید علاوه بر اشک و بکا، معرفت مردم را هم بالا ببریم. لذا حضرت آقا تاکید داشتند مجالس همراه با افزایش معرفت باشد و از این فرصتی که در انقلاب ایجاد شده بتوانیم نهایت استفاده راببریم.

هم اندیشی: در پایان اگر صحبت خاصی دارید، بفرمایید.
جوادبرزگر: به نظرم نگاه ما باید به مداحی، نگاهی مسولانه باشد. ما مسئولیم وقتی خدا نعمتی به ما داده ما آن را در چه راهی باید صرف کنیم. اگر فکرمان این باشد بسیاری از خیلی از آفت هادور میشدیم. ما مداحان باید استاد اخلاق داشته باشیم و الا زمین میخوریم. باید مردم رو علاوه بر بحث بکاء و اشک و روی معرفتشون کار کرد. باید نسبت به مسایل مختلف آگاه باشند.

درپایان میخواستم از اساتیدم تشکر کنم. اولین استاد من پدرم بود که با اینکه مداح نبود ولی موجب شد در جلسات ملا مولوی حضور پیدا کنم. بعدها که طلبه شدم و با آقای رحیم ابراهیمی آشنا شدیم و بعد جناب استاد بزرگوار سلحشور و میرداماد که لطف این بزرگواران در حق ما زیاد بوده. ارتباط بسیار خوبی هم با حاج عباس حیدرزاده داشتیم و سعی کردیم از این بزرگواران استفاده ببریم.
هم اندیشی: ضمن سپاس از وقتی که به ما دادید، موفق و موید باشید.