کد مطلب : ۳۶۸۳
علیپور، از بنيانگذاران هيات انصار الحسين(ع):
مداحان به جای حکم، کارت ویزیت دارند (2)
قسمت اول مصاحبه را اينجا بخوانيد.
خیمه: در اظهارات شما مي‌توان نوعي تاکيد بر ضرورت آسيب‌شناسي در نحوه برخورد فرهنگي با مسايل مذهبي را احساس کرد. به نظر شما، اين آسيب‌شناسي را چگونه مي‌توان انجام داد؟
علیپور: بايد با اطلاعات کافي و نگاهي واقع‌بينانه نسبت به شرايط امروز جامعه تصميم‌گيري کنيم؛ من معتقدم که تصميماتي که تا به امروز براي اين مسايل گرفته شده از جامعيت لازم برخوردار نبوده است و خيلي سطحي بوده‌اند؛ چنين تصميماتي بايد توأم با تدبير باشد و نبايد برخوردهاي حساب‌نشده انجام داد.
به نظر بنده، وقتي که ما مي‌خواهيم درباره هياتها تصميم‌گيري کنيم حداقل بايد يک شوراي تصميم‌گيري متشکل از مسئولان هيات‌هاي مذهبي در سطح هر استان داشته باشيم.
در حال حاضر قوي‌ترين تشکلي که در زمينه هياتها در حال فعاليت است، هيات رزمندگان اسلام است؛ اين هيات کار خودش را خوب سر و سامان مي‌دهد ولي در قبال هيات‌هاي ديگر هيچ احساس مسئوليتي نمي‌كند. پس بقيه هياتها چه مي‌شوند؟ آيا بقيه هياتها هم اين توان را دارند که مثل هيات رزمندگان کار قوي‌اي انجام دهند؟
اگر ما از مسئولان هياتها مشورت بخواهيم و از ديدگاه‌هاي آنها استقبال کنيم، آيا زمينه بهتري براي ظهور تصميمات بهتر و پذيرش تصميمات اتخاذ شده در سطح هياتها بوجود نمي‌آيد؟ اين کار بهتر است يا اينکه با اشاره به اين که قبلا در تلويزيون اعلام شده که نبايد تصاوير منتسب به ائمه را در جلوي هياتها آويزان کرد، بريزيم و شبانه آنها را پاره کنيم؟
نمونه ديگر بحث علامت‌کِشي در هنگام محرم است؛ چند سالي است که اين کار از نظر قانوني قدغن شده ولي معلوم نيست که علت چيست؟ اگر قرار بر نياوردن است، مردم بدانند بهتر است يا ندانند؛ چون آن وقت ديگر جاي شبهه‌اي باقي نمي‌ماند.
بايد به گونه‌اي عمل کنيم که حتي اگر کسي کاري انجام مي دهد، علت انجام آن را بداند و کار را با معرفت انجام دهد؛ علامت‌کشي هر چند حالا از نظر قانوني قدغن است ولي شما مي‌بينيد که باز بعضي هياتها همچنان به اين کار ادامه مي‌دهند و حتي اعلام کرده‌اند که حتي اگر ما را بکشيد، باز اين کار را ادامه مي‌دهيم. خب چرا بايد طوري باشد که شخصي اعلام کند اگر من را هم بکشيد، باز به اين کار ادامه مي‌دهم؟
اين شوراي سياستگذاري بايد از نخبگان و دلسوزان و کساني که ذهن روشني دارند تشکيل شود. يکي از مشکلاتي که من احساس مي‌کنم وجود دارد، اين است که بعضي از اشخاص در هنگام تصميم‌گيري براي هياتها با ذهنيت بسته‌اي وارد مي‌شوند و مي‌خواهند بر اساس تجربه‌اي که دارند، عمل کنند و شرايط امروز را درک نمي‌کنند. ولي اگر ما مي‌خواهيم کار شورايي کنيم، بايد به خرد جمعي احترام بگذاريم.
خیمه: به نظر شما آيا يکدست‌سازي عزاداري ائمه کار درستي است؟
علیپور: منظور من اين نبود که بايد همه به يک شکل و سياق عزاداري کنند؛ اين کار نه درست و نه امکان‌پذير است؛ همان‌طور که گفتم ما بايد تابلو راهنما و کار هدايت را به درستي انجام دهيم. به جاي يکدست‌سازي بايد حمايت و پشتيباني کنيم.
اگر هياتي که به خيابان آمده، راهنمايي و رانندگي و نيروي انتظامي از آنها حمايت کند تا مراسم عزاداري بهتر صورت مي‌گيرد، اگر صداوسيما هم بيايد و حتي از هيات‌هاي محلي گزارش تهيه کند، فرهنگ‌سازي بهتري انجام مي‌شود ولي شما مي‌بينيد که صدا و سيما فقط در هيات‌هاي خاصي که بزرگان در آنجا حضور دارند، حاضر است.
ما فقط تاكنون با سياست بايد و نبايد با هياتها برخورد كرده‌ايم و نتيجه نشان مي‌دهد که اين سياست بازدهي نداشته است.
خیمه: شما مي‌گويد که برخورد بايد و نبايدي موثر نيست. به نظر شما دولت چگونه حمايتي بايد از هيأت‌هاي مذهبی به عمل آورد؛ حمايت مادي يا حمايت معنوي؟
علیپور: به نظر من حمايت مادي در سال‌هاي اخير جز ضرر چيز ديگري براي هياتها در پي نداشته است.
خیمه: چرا؟
علیپور: چون هر جا که پول باشد، فساد هم هست؛ متاسفانه پاي پول که در ميان باشد افراد فرصت‌طلب هم پيدا مي‌شوند، كما اين كه يک‌دفعه هيات‌هاي زيادي شکل گرفت و دلسوزان زيادي پيدا شد!
هر چند اين کمک‌ها حالا شکل و روند خاصي پيدا کرده ولي برخوردهاي اين‌طوري آسيب‌هاي زيادي در پي دارد. به نظر بنده، هيات‌هاي مذهبي بايد مستقل باشند و وقتي کمکي به آنها صورت مي‌گيرد، بايستی بازخورد آنها به‌خوبي سنجيده شود.
يکي از مشکلات فعلي ما اين است که همين کمک‌ها منجر شده که مردم ديگر به هياتها کمک نکنند، چون مي‌گويند که دولت در حال حمايت از شماست ولي اين کمک‌هاي دولتي مي‌توانست خيلي حساب‌شده‌تر صورت بگيرد.
کار بدون برنامه محکوم به شکست است؛ متاسفانه اين‌طور است که ما اول کاري مي‌کنيم و بعد دنبال آسيب‌شناسي مي‌رويم. به نظر من حالا که نشريه خيمه تصميم به تهيه گزارشي در اين مورد گرفته هر چند کار خوب و شايسته‌اي است ولي کمي دير شده است.
ما بايد از حالا به فکر 5 يا 10 سال آينده هيات‌هايمان باشيم و همان‌طور که براي بحث‌هاي عمراني و ساير مسايل مهم مملکتي چشم‌انداز 20 ساله داريم، بايد براي مباحث مذهبي نيز آينده‌نگري و برنامه‌ريزي‌هاي طولاني‌مدت داشته باشيم.
به نظر بنده، يکي از اقدامات حمايتي دولت مي‌تواند اين باشد که سازمان ملي جوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و سازمان امور مساجد را در زمينه برگزاري هياتها فعال کند.
وقتي که دولت نظارت هوشمندانه خود را افزايش دهد، مردم و دلسوزان اهل بيت راه درست را پيش مي‌گيرند و کمتر کسي مرتکب خطا مي‌شود.
خیمه: نظارت هوشمندانه بر هياتها چگونه بايد باشد؟
علیپور: ما بايد در درجه اول تعاريف و چارچوب‌‌ها را به درستي مشخص کنيم، سپس نيازهاي جامعه را در بحث کتب، فناوري و سايت‌هاي مختلف اينترنتي فراهم کنيم و سپس فلسفه تعريفي هياتها مشخص باشد؛ اينکه هيات مدنظر هيات هفتگي، عزاداري يا هيات تلاوت قرآن است.
اين تفکيک قبل از انقلاب وجود داشت ولي الان همه چيز با هم آميخته شده است؛ بالاخره ما يک چارچوب اصلي را بايد به جوانان بدهيم و يک نوع حمايت فکري و معنوي از آنها داشته باشيم.
مساله ديگر اين است که نبايد هياتها را محدود به دهه محرم کنيم. اگر صداوسيما فصلي با اين موضوع کار کند، علما توجهي نکنند و دولت تصميم مقطعي بگيرد، مگر ما مي‌توانيم بگوييم بهترين هياتها را داريم؟
ما بايد در مورد هر موضوع مذهبي مربوط به سال آينده، از امسال برنامه داشته باشيم. بايد با نگرش کلي جامعه را هدايت کنيم و کاري کنيم که خود مردم ناظر و عامل اصلي اين مسايل باشند و نبايد بگذاريم حالت بي‌تفاوتي ايجاد شود.
مساله ديگر بحث نوار و لوح‌هاي فشرده‌اي است که تکثير و توزيع مي‌شود. من فکر مي‌کنم يکي از عواملي که باعث ايجاد چالش‌هاي اخير شده، ورود موج گسترده‌اي از نوارها و لوح‌هاي فشرده بدون نظارت علمي بر محتواي آنهاست.
هر چيزي که از هياتها بيرون مي‌آيد و در سراسر جامعه پخش مي‌شود بايد با نظارت باشد تا معلوم شود که چه محتوايي در آنها وجود دارد؛ نبايد طوري باشد که هر کسي که جلسه عزاداري برگزار کرد، بتواند يک لوح فشرده از آن مجلس را تکثير کرده و در سراسر بازار توزيع کند.
ما در اين بخش‌ها نظارتي نداريم و کار به امان خدا رها شده است. تا وقتي هم که اين وضعيت باشد، همه دوست دارند که مشهور شوند.
خیمه: منظورتان چيست؟
علیپور: مشهور شدن عيب نيست ولي به چه قيمتي؟ اگر به اين موضوع بي‌توجهي شود ممکن است سبب انحراف يک جماعت شويم؛ آن وقت ديگر چطور و با چند برنامه و سخنراني مي‌توان اين اشتباه را از ذهن مردم پاک کرد.
ما الان سيستم حساب‌شده‌اي براي مداحي نداريم و معلوم نيست که آيا شخصي که اين کار را مي‌خواهد انجام دهد، اصول اين کار را مي‌داند يا خير.
خیمه: مداحي اهل بيت(عليه‌السلام) در گذشته به چه صورتي بوده است؟
علیپور: قبلا اگر کسي مي‌خواست مداحي بياموزد زير دست استادان بايد شاگردي مي‌کرد، ولي متاسفانه امروزه اين کار به يک لوح فشرده و يک جزوه آموزشي محدود شده و ديگر لازم نيست کلاس برويد و فقط با تماشاي آن لوح فشرده و خواندن جزوه مذکور، سبک را مي‌آموزي و لزومي ندارد پاي درس هيچ عالم روحاني شرکت کني!
خوب وقتي اين‌طوري هر کسي اجازه دارد که مداحي کند و فقط به تُن صدا و ريتم خواندن اهميت داده مي‌شود، چطور مي‌توان انتظار داشت که زمينه را براي بيان احاديث و روايت‌هاي غيرمستند بست؟
نبايد اين‌طور باشد که همه دست روي دست بگذارند و منتظر شوند يک نفر يا يک نهاد ديگر دست به کار شود. اين مسايل به عزم ملي نياز دارد.
خیمه: آيا کساني که در حال حاضر مداحي مي‌کنند، کارت دارند؟
علیپور: نه؛ حُکمي وجود ندارد ولي بالعکس‌اش وجود دارد و مداحاني کارت ويزيت در شمارگان بالا چاپ کرده و پخش مي‌کنند.
من شخصا به افرادي که با اعتقاد به ائمه مداحي مي‌کنند، ارادت خاصي دارم و هميشه در تلاشم تا در کنار ساير مسئولان هيات انصارالحسين از بهترين مداحان براي برگزاري هر چه بهتر مجالس عزاداري ائمه معصومين استفاده کنم، ولي احساس مي‌کنم که ما علاوه بر آسيب‌شناسي در حوزه عزاداري براي ائمه، به آسيب‌شناسي در حوزه مداحي نيز نياز داريم.
خیمه: منظورتان را کمي شفاف‌تر بيان کنيد؟
علیپور: اجازه دهيد يک مثال بزنم. در گذشته بعضي از اشخاص از روي اعتقادشان پنج‌شنبه‌ها يک بلندگو دست مي‌گرفتند و در محلات مي‌چرخيد و روضه اهل‌بيت(ع) مي‌خواند.
ولي الان اين کار متاسفانه تبديل به يک کاسبي براي بعضي از اشخاص شده و شما در هر روز هفته و در هر جايي از کنار پياده‌رو گرفته تا سر چهارراه مي‌بينيد که اشخاصي وجود دارند که پارچه‌اي در کف زمين پهن کرده‌اند، نشسته‌اند و روضه مي‌خوانند و هيچ کسي هم چيزي به آنها نمي‌گويد.
خیمه: آيا اين کار به نظر شما ايرادي دارد؟
علیپور: به نظر من اين کار دامن زدن به خرافاتي است که امروزه ما در سطح جامعه شاهد آن هستيم؛ به نظر من به اين شيوه براي اهل بيت(ع) عزاداري کردن نوعي کم‌توجهي به مقام والاي آنهاست، شأن کار بايد حفظ شود.
من شخصا افرادي از اين قبيل را ديده‌ام که لباسي که بر تن مي‌کنند و اقدام به نوحه‌خواني براي ائمه مي‌کنند، چند ماه است که نشسته‌اند و بوي بد بدن شان را نمي‌توان تحمل کرد.
آيا درست است که چنين شخصي اقدام به عزاداري براي ائمه کند؟ حتي مطلبي را هم ندارند و چند بيت شعر را هميشه تکرار مي‌کنند.
اين کار شأن عزاداري براي ائمه را زير سوال نمي‌برد؟ همه مي‌دانند که حرمت ائمه بر همه ما واجب است ولي اگر کسي هم نسبت به کار اين اشخاص سودجو اعتراضي بکند، ديگران جبهه مي‌گيرند که شما چکار داريد.
بگذاريد کار خودش را بکند. شما فکر کنيد يک توريست که اين صحنه را مي‌بيند، چه تصوري مي‌کند. متاسفانه اين کار تبديل به نوعي کاسبي تحت لفافه عزاداري براي ائمه شده است.
خیمه: به نظر شما با چنين مداحاني و ساير مداحاني که اقدام به بيان روايات غيرمستند مي‌کنند، چطور بايد برخورد کرد؟
علیپور: مردم بايد اين فرهنگ را داشته باشند که از اين افراد استقبال نکنند؛ از جرايد، علما و صداوسيما بايد استفاده کرد؛ فرصت‌هاي زيادي در اختيار داريم که روي اين موضوعات کار کنيم.
اگر با برنامه‌ريزي از همين امسال کار کنيم، سال بعد شاهد نتايج آن خواهيم بود؛ بايد سازماني با حضور خود مداحان قديمي و باسابقه شکل بگيرد و اين کار يک متولي داشته باشد تا حداقل معلوم شود در جامعه چند هزار مداح داريم.
مي‌توان يک اطلاعات اوليه‌اي در مورد مداحان جمع کرد؛ مثلا همين کار در بهشت زهرا صورت گرفته و سازماني پيدا کرده است؛ اين‌طور نيست که هر کسي بيايد و در آنجا مداحي کند. در مورد آنها تحقيق شده است و صحت عملکرد آنها موردتاييد قرار گرفته است.
چه اشکالي دارد که ما يک دانشگاه مداحي داشته باشيم و استادان مداحي در آنجا تدريس کنند، چه شيوه‌هاي مداحي را و چه منابع مذهبي که مداحان بايد از آنها استفاده کنند. چرا مداحي بايد يک کار غيررسمي باشد؟ الان ديگر معلوم شده که نمي‌توان به آسيب‌هايي که از اين حوزه وارد دين مي‌شود، بي‌توجه بود و نمي‌توان به اين اميد که کار درست صورت مي‌گيرد، بدون ساختار کار کرد.
وقتي قرار است راجع به دين صحبت شود بايد مشخص شود که چه کسي مي‌خواهد صحبت کند و آيا اين شخص خود اطلاعات کافي دارد که بتواند به پرسش‌هاي چند شخص ديگر جواب درست بدهد.
يکي از آسيب‌هايي که چند وقتي است سبب نگراني من و همکارانم در هيات انصارالحسين شده اظهاراتي است که برخي از «خانم‌جلسه‌اي»ها در هيات‌هاي زنانه مي‌کنند.
اين موضوعي است که هنوز ما از آن غافليم و آنچه به گوش ما رسيده، حاکي از اين است که خرافات زيادي در اين مجالس پخش و منتشر مي‌شود و هيچ معلوم نيست حاج خانمي که در اين مجلس عزاداري روضه مي‌خواند، بر اساس کدام کتب اسلامي و احاديث چنين اظهاراتي را بيان مي‌کند.
يکي از زنان مومن به‌تازگي به من گفته که در يکي از هيات‌هاي زنانه حاج خانمي گفته اگر مشکلي داريد 200 عدد تسبيح بخريد و پخش کنيد تا گره کارتان باز مي‌شود. من مي‌خواهم بدانم در کدام کتاب يا حديث چنين روايتي نقل شده که در مجالس بيان مي‌شود؟
به هر حال ما در حد توان خودمان اين کار را در هيات خودمان کرده‌ايم و با مشارکت روحاني مسجد، هيات امنا و ساير مسئولان هيات تلاش مي‌کنيم تا مداح خوب بياوريم، از روحاني خوب براي سخنراني دعوت کنيم تا اجازه ندهيم که محتواي نادرست به گوش مردم برسد.
ما حتي مداحان جواني تربيت کرده‌ايم که در کشور به مقام‌هاي بالايي دست يافته‌اند و در بيت رهبري نيز مداحي کرده‌اند. اين بر مي‌گردد به تدبير کساني که هياتها را اداره مي‌کنند.
خوشبختانه ما در هيات‌مان کار تيمي داريم و نوآوري‌هاي داشته‌ايم که در سطح کشور رواج پيدا کرده است؛ کسي که مي‌خواهد هيات‌داري کند بايد آداب هيات‌داري را بداند و بزرگ و کوچک هيات مشخص باشد تا کسي نتواند هر کاري که دلش مي‌خواهد انجام دهد؛ هيات اگر ساختار و انسجام داشته باشد زمينه براي بروز اشتباهات خيلي کمتر مي‌شود.
گفت‌وگو از محمدصادق امینی
خیمه: در اظهارات شما مي‌توان نوعي تاکيد بر ضرورت آسيب‌شناسي در نحوه برخورد فرهنگي با مسايل مذهبي را احساس کرد. به نظر شما، اين آسيب‌شناسي را چگونه مي‌توان انجام داد؟
علیپور: بايد با اطلاعات کافي و نگاهي واقع‌بينانه نسبت به شرايط امروز جامعه تصميم‌گيري کنيم؛ من معتقدم که تصميماتي که تا به امروز براي اين مسايل گرفته شده از جامعيت لازم برخوردار نبوده است و خيلي سطحي بوده‌اند؛ چنين تصميماتي بايد توأم با تدبير باشد و نبايد برخوردهاي حساب‌نشده انجام داد.
به نظر بنده، وقتي که ما مي‌خواهيم درباره هياتها تصميم‌گيري کنيم حداقل بايد يک شوراي تصميم‌گيري متشکل از مسئولان هيات‌هاي مذهبي در سطح هر استان داشته باشيم.
در حال حاضر قوي‌ترين تشکلي که در زمينه هياتها در حال فعاليت است، هيات رزمندگان اسلام است؛ اين هيات کار خودش را خوب سر و سامان مي‌دهد ولي در قبال هيات‌هاي ديگر هيچ احساس مسئوليتي نمي‌كند. پس بقيه هياتها چه مي‌شوند؟ آيا بقيه هياتها هم اين توان را دارند که مثل هيات رزمندگان کار قوي‌اي انجام دهند؟
اگر ما از مسئولان هياتها مشورت بخواهيم و از ديدگاه‌هاي آنها استقبال کنيم، آيا زمينه بهتري براي ظهور تصميمات بهتر و پذيرش تصميمات اتخاذ شده در سطح هياتها بوجود نمي‌آيد؟ اين کار بهتر است يا اينکه با اشاره به اين که قبلا در تلويزيون اعلام شده که نبايد تصاوير منتسب به ائمه را در جلوي هياتها آويزان کرد، بريزيم و شبانه آنها را پاره کنيم؟
نمونه ديگر بحث علامت‌کِشي در هنگام محرم است؛ چند سالي است که اين کار از نظر قانوني قدغن شده ولي معلوم نيست که علت چيست؟ اگر قرار بر نياوردن است، مردم بدانند بهتر است يا ندانند؛ چون آن وقت ديگر جاي شبهه‌اي باقي نمي‌ماند.
بايد به گونه‌اي عمل کنيم که حتي اگر کسي کاري انجام مي دهد، علت انجام آن را بداند و کار را با معرفت انجام دهد؛ علامت‌کشي هر چند حالا از نظر قانوني قدغن است ولي شما مي‌بينيد که باز بعضي هياتها همچنان به اين کار ادامه مي‌دهند و حتي اعلام کرده‌اند که حتي اگر ما را بکشيد، باز اين کار را ادامه مي‌دهيم. خب چرا بايد طوري باشد که شخصي اعلام کند اگر من را هم بکشيد، باز به اين کار ادامه مي‌دهم؟
اين شوراي سياستگذاري بايد از نخبگان و دلسوزان و کساني که ذهن روشني دارند تشکيل شود. يکي از مشکلاتي که من احساس مي‌کنم وجود دارد، اين است که بعضي از اشخاص در هنگام تصميم‌گيري براي هياتها با ذهنيت بسته‌اي وارد مي‌شوند و مي‌خواهند بر اساس تجربه‌اي که دارند، عمل کنند و شرايط امروز را درک نمي‌کنند. ولي اگر ما مي‌خواهيم کار شورايي کنيم، بايد به خرد جمعي احترام بگذاريم.
خیمه: به نظر شما آيا يکدست‌سازي عزاداري ائمه کار درستي است؟
علیپور: منظور من اين نبود که بايد همه به يک شکل و سياق عزاداري کنند؛ اين کار نه درست و نه امکان‌پذير است؛ همان‌طور که گفتم ما بايد تابلو راهنما و کار هدايت را به درستي انجام دهيم. به جاي يکدست‌سازي بايد حمايت و پشتيباني کنيم.
اگر هياتي که به خيابان آمده، راهنمايي و رانندگي و نيروي انتظامي از آنها حمايت کند تا مراسم عزاداري بهتر صورت مي‌گيرد، اگر صداوسيما هم بيايد و حتي از هيات‌هاي محلي گزارش تهيه کند، فرهنگ‌سازي بهتري انجام مي‌شود ولي شما مي‌بينيد که صدا و سيما فقط در هيات‌هاي خاصي که بزرگان در آنجا حضور دارند، حاضر است.
ما فقط تاكنون با سياست بايد و نبايد با هياتها برخورد كرده‌ايم و نتيجه نشان مي‌دهد که اين سياست بازدهي نداشته است.
خیمه: شما مي‌گويد که برخورد بايد و نبايدي موثر نيست. به نظر شما دولت چگونه حمايتي بايد از هيأت‌هاي مذهبی به عمل آورد؛ حمايت مادي يا حمايت معنوي؟
علیپور: به نظر من حمايت مادي در سال‌هاي اخير جز ضرر چيز ديگري براي هياتها در پي نداشته است.
خیمه: چرا؟
علیپور: چون هر جا که پول باشد، فساد هم هست؛ متاسفانه پاي پول که در ميان باشد افراد فرصت‌طلب هم پيدا مي‌شوند، كما اين كه يک‌دفعه هيات‌هاي زيادي شکل گرفت و دلسوزان زيادي پيدا شد!
هر چند اين کمک‌ها حالا شکل و روند خاصي پيدا کرده ولي برخوردهاي اين‌طوري آسيب‌هاي زيادي در پي دارد. به نظر بنده، هيات‌هاي مذهبي بايد مستقل باشند و وقتي کمکي به آنها صورت مي‌گيرد، بايستی بازخورد آنها به‌خوبي سنجيده شود.
يکي از مشکلات فعلي ما اين است که همين کمک‌ها منجر شده که مردم ديگر به هياتها کمک نکنند، چون مي‌گويند که دولت در حال حمايت از شماست ولي اين کمک‌هاي دولتي مي‌توانست خيلي حساب‌شده‌تر صورت بگيرد.
کار بدون برنامه محکوم به شکست است؛ متاسفانه اين‌طور است که ما اول کاري مي‌کنيم و بعد دنبال آسيب‌شناسي مي‌رويم. به نظر من حالا که نشريه خيمه تصميم به تهيه گزارشي در اين مورد گرفته هر چند کار خوب و شايسته‌اي است ولي کمي دير شده است.
ما بايد از حالا به فکر 5 يا 10 سال آينده هيات‌هايمان باشيم و همان‌طور که براي بحث‌هاي عمراني و ساير مسايل مهم مملکتي چشم‌انداز 20 ساله داريم، بايد براي مباحث مذهبي نيز آينده‌نگري و برنامه‌ريزي‌هاي طولاني‌مدت داشته باشيم.
به نظر بنده، يکي از اقدامات حمايتي دولت مي‌تواند اين باشد که سازمان ملي جوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و سازمان امور مساجد را در زمينه برگزاري هياتها فعال کند.
وقتي که دولت نظارت هوشمندانه خود را افزايش دهد، مردم و دلسوزان اهل بيت راه درست را پيش مي‌گيرند و کمتر کسي مرتکب خطا مي‌شود.
خیمه: نظارت هوشمندانه بر هياتها چگونه بايد باشد؟
علیپور: ما بايد در درجه اول تعاريف و چارچوب‌‌ها را به درستي مشخص کنيم، سپس نيازهاي جامعه را در بحث کتب، فناوري و سايت‌هاي مختلف اينترنتي فراهم کنيم و سپس فلسفه تعريفي هياتها مشخص باشد؛ اينکه هيات مدنظر هيات هفتگي، عزاداري يا هيات تلاوت قرآن است.
اين تفکيک قبل از انقلاب وجود داشت ولي الان همه چيز با هم آميخته شده است؛ بالاخره ما يک چارچوب اصلي را بايد به جوانان بدهيم و يک نوع حمايت فکري و معنوي از آنها داشته باشيم.
مساله ديگر اين است که نبايد هياتها را محدود به دهه محرم کنيم. اگر صداوسيما فصلي با اين موضوع کار کند، علما توجهي نکنند و دولت تصميم مقطعي بگيرد، مگر ما مي‌توانيم بگوييم بهترين هياتها را داريم؟
ما بايد در مورد هر موضوع مذهبي مربوط به سال آينده، از امسال برنامه داشته باشيم. بايد با نگرش کلي جامعه را هدايت کنيم و کاري کنيم که خود مردم ناظر و عامل اصلي اين مسايل باشند و نبايد بگذاريم حالت بي‌تفاوتي ايجاد شود.
مساله ديگر بحث نوار و لوح‌هاي فشرده‌اي است که تکثير و توزيع مي‌شود. من فکر مي‌کنم يکي از عواملي که باعث ايجاد چالش‌هاي اخير شده، ورود موج گسترده‌اي از نوارها و لوح‌هاي فشرده بدون نظارت علمي بر محتواي آنهاست.
هر چيزي که از هياتها بيرون مي‌آيد و در سراسر جامعه پخش مي‌شود بايد با نظارت باشد تا معلوم شود که چه محتوايي در آنها وجود دارد؛ نبايد طوري باشد که هر کسي که جلسه عزاداري برگزار کرد، بتواند يک لوح فشرده از آن مجلس را تکثير کرده و در سراسر بازار توزيع کند.
ما در اين بخش‌ها نظارتي نداريم و کار به امان خدا رها شده است. تا وقتي هم که اين وضعيت باشد، همه دوست دارند که مشهور شوند.
خیمه: منظورتان چيست؟
علیپور: مشهور شدن عيب نيست ولي به چه قيمتي؟ اگر به اين موضوع بي‌توجهي شود ممکن است سبب انحراف يک جماعت شويم؛ آن وقت ديگر چطور و با چند برنامه و سخنراني مي‌توان اين اشتباه را از ذهن مردم پاک کرد.
ما الان سيستم حساب‌شده‌اي براي مداحي نداريم و معلوم نيست که آيا شخصي که اين کار را مي‌خواهد انجام دهد، اصول اين کار را مي‌داند يا خير.
خیمه: مداحي اهل بيت(عليه‌السلام) در گذشته به چه صورتي بوده است؟
علیپور: قبلا اگر کسي مي‌خواست مداحي بياموزد زير دست استادان بايد شاگردي مي‌کرد، ولي متاسفانه امروزه اين کار به يک لوح فشرده و يک جزوه آموزشي محدود شده و ديگر لازم نيست کلاس برويد و فقط با تماشاي آن لوح فشرده و خواندن جزوه مذکور، سبک را مي‌آموزي و لزومي ندارد پاي درس هيچ عالم روحاني شرکت کني!
خوب وقتي اين‌طوري هر کسي اجازه دارد که مداحي کند و فقط به تُن صدا و ريتم خواندن اهميت داده مي‌شود، چطور مي‌توان انتظار داشت که زمينه را براي بيان احاديث و روايت‌هاي غيرمستند بست؟
نبايد اين‌طور باشد که همه دست روي دست بگذارند و منتظر شوند يک نفر يا يک نهاد ديگر دست به کار شود. اين مسايل به عزم ملي نياز دارد.
خیمه: آيا کساني که در حال حاضر مداحي مي‌کنند، کارت دارند؟
علیپور: نه؛ حُکمي وجود ندارد ولي بالعکس‌اش وجود دارد و مداحاني کارت ويزيت در شمارگان بالا چاپ کرده و پخش مي‌کنند.
من شخصا به افرادي که با اعتقاد به ائمه مداحي مي‌کنند، ارادت خاصي دارم و هميشه در تلاشم تا در کنار ساير مسئولان هيات انصارالحسين از بهترين مداحان براي برگزاري هر چه بهتر مجالس عزاداري ائمه معصومين استفاده کنم، ولي احساس مي‌کنم که ما علاوه بر آسيب‌شناسي در حوزه عزاداري براي ائمه، به آسيب‌شناسي در حوزه مداحي نيز نياز داريم.
خیمه: منظورتان را کمي شفاف‌تر بيان کنيد؟
علیپور: اجازه دهيد يک مثال بزنم. در گذشته بعضي از اشخاص از روي اعتقادشان پنج‌شنبه‌ها يک بلندگو دست مي‌گرفتند و در محلات مي‌چرخيد و روضه اهل‌بيت(ع) مي‌خواند.
ولي الان اين کار متاسفانه تبديل به يک کاسبي براي بعضي از اشخاص شده و شما در هر روز هفته و در هر جايي از کنار پياده‌رو گرفته تا سر چهارراه مي‌بينيد که اشخاصي وجود دارند که پارچه‌اي در کف زمين پهن کرده‌اند، نشسته‌اند و روضه مي‌خوانند و هيچ کسي هم چيزي به آنها نمي‌گويد.
خیمه: آيا اين کار به نظر شما ايرادي دارد؟
علیپور: به نظر من اين کار دامن زدن به خرافاتي است که امروزه ما در سطح جامعه شاهد آن هستيم؛ به نظر من به اين شيوه براي اهل بيت(ع) عزاداري کردن نوعي کم‌توجهي به مقام والاي آنهاست، شأن کار بايد حفظ شود.
من شخصا افرادي از اين قبيل را ديده‌ام که لباسي که بر تن مي‌کنند و اقدام به نوحه‌خواني براي ائمه مي‌کنند، چند ماه است که نشسته‌اند و بوي بد بدن شان را نمي‌توان تحمل کرد.
آيا درست است که چنين شخصي اقدام به عزاداري براي ائمه کند؟ حتي مطلبي را هم ندارند و چند بيت شعر را هميشه تکرار مي‌کنند.
اين کار شأن عزاداري براي ائمه را زير سوال نمي‌برد؟ همه مي‌دانند که حرمت ائمه بر همه ما واجب است ولي اگر کسي هم نسبت به کار اين اشخاص سودجو اعتراضي بکند، ديگران جبهه مي‌گيرند که شما چکار داريد.
بگذاريد کار خودش را بکند. شما فکر کنيد يک توريست که اين صحنه را مي‌بيند، چه تصوري مي‌کند. متاسفانه اين کار تبديل به نوعي کاسبي تحت لفافه عزاداري براي ائمه شده است.
خیمه: به نظر شما با چنين مداحاني و ساير مداحاني که اقدام به بيان روايات غيرمستند مي‌کنند، چطور بايد برخورد کرد؟
علیپور: مردم بايد اين فرهنگ را داشته باشند که از اين افراد استقبال نکنند؛ از جرايد، علما و صداوسيما بايد استفاده کرد؛ فرصت‌هاي زيادي در اختيار داريم که روي اين موضوعات کار کنيم.
اگر با برنامه‌ريزي از همين امسال کار کنيم، سال بعد شاهد نتايج آن خواهيم بود؛ بايد سازماني با حضور خود مداحان قديمي و باسابقه شکل بگيرد و اين کار يک متولي داشته باشد تا حداقل معلوم شود در جامعه چند هزار مداح داريم.
مي‌توان يک اطلاعات اوليه‌اي در مورد مداحان جمع کرد؛ مثلا همين کار در بهشت زهرا صورت گرفته و سازماني پيدا کرده است؛ اين‌طور نيست که هر کسي بيايد و در آنجا مداحي کند. در مورد آنها تحقيق شده است و صحت عملکرد آنها موردتاييد قرار گرفته است.
چه اشکالي دارد که ما يک دانشگاه مداحي داشته باشيم و استادان مداحي در آنجا تدريس کنند، چه شيوه‌هاي مداحي را و چه منابع مذهبي که مداحان بايد از آنها استفاده کنند. چرا مداحي بايد يک کار غيررسمي باشد؟ الان ديگر معلوم شده که نمي‌توان به آسيب‌هايي که از اين حوزه وارد دين مي‌شود، بي‌توجه بود و نمي‌توان به اين اميد که کار درست صورت مي‌گيرد، بدون ساختار کار کرد.
وقتي قرار است راجع به دين صحبت شود بايد مشخص شود که چه کسي مي‌خواهد صحبت کند و آيا اين شخص خود اطلاعات کافي دارد که بتواند به پرسش‌هاي چند شخص ديگر جواب درست بدهد.
يکي از آسيب‌هايي که چند وقتي است سبب نگراني من و همکارانم در هيات انصارالحسين شده اظهاراتي است که برخي از «خانم‌جلسه‌اي»ها در هيات‌هاي زنانه مي‌کنند.
اين موضوعي است که هنوز ما از آن غافليم و آنچه به گوش ما رسيده، حاکي از اين است که خرافات زيادي در اين مجالس پخش و منتشر مي‌شود و هيچ معلوم نيست حاج خانمي که در اين مجلس عزاداري روضه مي‌خواند، بر اساس کدام کتب اسلامي و احاديث چنين اظهاراتي را بيان مي‌کند.
يکي از زنان مومن به‌تازگي به من گفته که در يکي از هيات‌هاي زنانه حاج خانمي گفته اگر مشکلي داريد 200 عدد تسبيح بخريد و پخش کنيد تا گره کارتان باز مي‌شود. من مي‌خواهم بدانم در کدام کتاب يا حديث چنين روايتي نقل شده که در مجالس بيان مي‌شود؟
به هر حال ما در حد توان خودمان اين کار را در هيات خودمان کرده‌ايم و با مشارکت روحاني مسجد، هيات امنا و ساير مسئولان هيات تلاش مي‌کنيم تا مداح خوب بياوريم، از روحاني خوب براي سخنراني دعوت کنيم تا اجازه ندهيم که محتواي نادرست به گوش مردم برسد.
ما حتي مداحان جواني تربيت کرده‌ايم که در کشور به مقام‌هاي بالايي دست يافته‌اند و در بيت رهبري نيز مداحي کرده‌اند. اين بر مي‌گردد به تدبير کساني که هياتها را اداره مي‌کنند.
خوشبختانه ما در هيات‌مان کار تيمي داريم و نوآوري‌هاي داشته‌ايم که در سطح کشور رواج پيدا کرده است؛ کسي که مي‌خواهد هيات‌داري کند بايد آداب هيات‌داري را بداند و بزرگ و کوچک هيات مشخص باشد تا کسي نتواند هر کاري که دلش مي‌خواهد انجام دهد؛ هيات اگر ساختار و انسجام داشته باشد زمينه براي بروز اشتباهات خيلي کمتر مي‌شود.
گفت‌وگو از محمدصادق امینی
