کد مطلب : ۹۲۲۳
تعزيه‌خوان مازندرانی:
مازندران ۶۳ مجلس تعزیه دارد
او علاوه بر موسيقي زادگاهش، با موسيقي دستگاهي ايران هم آشناست و ضمن اجراي آن با كمانچه، مي‌تواند آوازهاي رديف دستگاهي را نيز با حنجره پرتوانش بخواند. وي هم اينك ساكن گرجي محله بهشهر بوده و در آنجا به تربيت علاقه مندان دوتار و آواز اشتغال دارد.
گفت‌وگوی زیر با وی پیرامون ويژگي‌هاي تعزيه در منطقه مازندران است.
در ابتدا از ويژگي هاي تعزيه در مازندران بگوييد.
از ديرباز، گرجي محله بهشهر به پايتخت تعزيه معروف بوده است. در اين منطقه ما حدود ۶۳ مجلس تعزيه داريم كه در حال حاضر ۱۳ تا ۱۵ مجلس بيشتر خوانده نمي‌شود. زمان اجراها از اول تا سيزدهم ماه محرم است. ديگر اين كه تعزيه‌هاي حماسي و جنگي موسوم به مجالس شهادت در فضاي باز و روز روشن اجرا مي‌شوند، مثل مجلس حضرت عباس(ع) حضرت علي اكبر(ع) و مسلم. مجالس ديگري هم داريم كه در آنها خبري از جنگ و حماسه نيست. اينها مجالس وفات نام دارند و محل اجراي آنها در فضاي بسته و معمولا در شب است. در مجالس وفات سلاح و شمشير كاربرد ندارد و فقط حركات نمايشي توأم با آواز اجرا مي‌شود، مثل مجلس موسي بن جعفر(ع)، حضرت رقيه، فاطمه صغري يا مجلس عقيل.
موسيقي آوازهاي تعزيه مازندران از چه نوعي است؟
در تعزيه‌هاي ما هميشه از موسيقي دستگاهي استفاده مي‌شود. عباس خواني را در چهارگاه و گاهي افشاري اجرا مي‌كنند. اغلب تعزيه‌ها نيز با درآمد نوا و يا گاهي چهارگاه آغاز مي‌شوند. در اولياخواني يا زن خواني كه به نقش حضرت زينب يا ام ليلا مي‌پردازد، گرچه در مايه‌هاي موسيقي دستگاهي است ولي لحن متفاوتي به خود مي‌گيرد كه ما آن را لحن درويشي مي‌گوييم. اين نوع لحن تحرير سنتي ندارد اما از يك نوع تحرير محلي برخوردار است. در كل لحن درويشي حالت حزن‌اش بيشتر است.
آيا هر كسي مي‌تواند هر نقشي را بازي كند؟
خير، كسي كه در نقش حضرت عباس بازي مي كند بايد قد و قامت خوبي داشته باشد و علاوه بر اين از صداي خوبي هم برخوردار باشد. حسين خوان بايد چهره مظلومي داشته باشد. ولي مخالف خوان مثل شمر و غيره، نيازي به صداي خوش ندارد. چون آواز نمي‌خواند، همه‌اش اشتلم خواني است. اما از نظر ظاهري بايد پرهيبت باشد.
متن تعزيه روخواني مي‌شود؟
معمولا از حفظ مي‌خوانند ولي گاهي نيم نگاهي به نسخه لازم مي‌شود. البته حرفه‌اي‌ها كمتر به نسخه نگاه مي‌كنند.
به جز موسيقي رديف دستگاهي، از چه مقام‌هايي برگرفته از موسيقي محل خود در تعزيه استفاده مي‌كنيد؟
علاوه بر گوشه‌هاي رديف، برخي مقام‌هاي محلي مثل نجما يا چوپاني و يا اميري در تعزيه كاربرد دارد. همينطور مقام مثنوي كه نام ديگرش غريبي است.
گفت‌وگوی زیر با وی پیرامون ويژگي‌هاي تعزيه در منطقه مازندران است.
در ابتدا از ويژگي هاي تعزيه در مازندران بگوييد.
از ديرباز، گرجي محله بهشهر به پايتخت تعزيه معروف بوده است. در اين منطقه ما حدود ۶۳ مجلس تعزيه داريم كه در حال حاضر ۱۳ تا ۱۵ مجلس بيشتر خوانده نمي‌شود. زمان اجراها از اول تا سيزدهم ماه محرم است. ديگر اين كه تعزيه‌هاي حماسي و جنگي موسوم به مجالس شهادت در فضاي باز و روز روشن اجرا مي‌شوند، مثل مجلس حضرت عباس(ع) حضرت علي اكبر(ع) و مسلم. مجالس ديگري هم داريم كه در آنها خبري از جنگ و حماسه نيست. اينها مجالس وفات نام دارند و محل اجراي آنها در فضاي بسته و معمولا در شب است. در مجالس وفات سلاح و شمشير كاربرد ندارد و فقط حركات نمايشي توأم با آواز اجرا مي‌شود، مثل مجلس موسي بن جعفر(ع)، حضرت رقيه، فاطمه صغري يا مجلس عقيل.
موسيقي آوازهاي تعزيه مازندران از چه نوعي است؟
در تعزيه‌هاي ما هميشه از موسيقي دستگاهي استفاده مي‌شود. عباس خواني را در چهارگاه و گاهي افشاري اجرا مي‌كنند. اغلب تعزيه‌ها نيز با درآمد نوا و يا گاهي چهارگاه آغاز مي‌شوند. در اولياخواني يا زن خواني كه به نقش حضرت زينب يا ام ليلا مي‌پردازد، گرچه در مايه‌هاي موسيقي دستگاهي است ولي لحن متفاوتي به خود مي‌گيرد كه ما آن را لحن درويشي مي‌گوييم. اين نوع لحن تحرير سنتي ندارد اما از يك نوع تحرير محلي برخوردار است. در كل لحن درويشي حالت حزن‌اش بيشتر است.
آيا هر كسي مي‌تواند هر نقشي را بازي كند؟
خير، كسي كه در نقش حضرت عباس بازي مي كند بايد قد و قامت خوبي داشته باشد و علاوه بر اين از صداي خوبي هم برخوردار باشد. حسين خوان بايد چهره مظلومي داشته باشد. ولي مخالف خوان مثل شمر و غيره، نيازي به صداي خوش ندارد. چون آواز نمي‌خواند، همه‌اش اشتلم خواني است. اما از نظر ظاهري بايد پرهيبت باشد.
متن تعزيه روخواني مي‌شود؟
معمولا از حفظ مي‌خوانند ولي گاهي نيم نگاهي به نسخه لازم مي‌شود. البته حرفه‌اي‌ها كمتر به نسخه نگاه مي‌كنند.
به جز موسيقي رديف دستگاهي، از چه مقام‌هايي برگرفته از موسيقي محل خود در تعزيه استفاده مي‌كنيد؟
علاوه بر گوشه‌هاي رديف، برخي مقام‌هاي محلي مثل نجما يا چوپاني و يا اميري در تعزيه كاربرد دارد. همينطور مقام مثنوي كه نام ديگرش غريبي است.
مرجع : همشهری
