کد مطلب : ۷۶۷۶
گزارشي در خصوص پاکت‌های چندمیلیون تومانی تعدادی از مداحان
چهره می‌شوند و مسیرشان را معامله می‌کنند
اولی می‌گفت فرقي ندارد که هيئت در جردن باشد يا در رباط کريم؛ شما اگر مداحي را که اسم و رسم دارد، دعوت کنيد باید دستمزدش را به میزان شهرتش بدهید.
با نفر بعدی که تماس گرفتم، گفت: «آقايان معمولاً خودشان وقت نمي‌دهند، بلکه بايد با دفترشان تماس بگيري و آنها قيمت مي‌دهند. پول را بايد به حساب واريز کنيم و قبض آن را قبل از برگزاري جلسه به دفترشان بفرستيم تا در مجالس شرکت کنند؛ هر چند علما بارها تأکيد کرده‌اند که مبلغي را طي نکنيد، ولي کمتر مداحي به سفارش علما عمل مي‌کند.»
در ابتدا پذیرفتن این اظهارات برایم کمی سخت بود، ولی هنگامي كه با مسئولان و رؤسای چند هیئت دیگر نيز تماس گرفتم، آنها نیز اظهاراتی مشابه داشتند.
حتی یکی از آنها گفت: «براي دهۀ اول محرم شما نمي‌تواني مداحي زير ۴ يا ۵ ميليون تومان در تهران پيدا کني. اين قيمت حداقلي است. وقتي شما هيئتي يا حسينيه‌اي داري، مجبوري مداح معروف بياوري.»
وقتی از او پرسیدم: «چرا؟»، گفت: «همه دوست دارند که کيفيت کارشان بالا باشد. شما يک مداح بدون اسم و رسم را دعوت کن، اگر تمام تهران را هم آگهي داده باشي در مجموع ۵۰يا ۶۰نفر در مجلس شما شرکت مي‌کنند. ولي اگر يک مداح اسم و رسم‌دار را دعوت کنی از شاه عبدالعظيم تا تجريش و از تهرانسر تا تهرانپارس همه در مجلس شما شرکت مي‌کنند.»
باز با شنیدن این اظهارات قانع نشدم و پیش چند نفر از بچه‌‌هیئتی‌ها و هیئت‌داران قدیمی رفتم تا از آنها در خصوص «صله» مداحان بپرسم.
یکی از دوستان گفت: «با دفتر ... که تماس می‌گیری مسئول دفترش می‌گوید که صلۀ حاج آقا برای روزهای معمولی و بی‌مناسبت «یاعلی» است. «یاعلي» به حروف ابجد يعني ۱۱۰هزار تومان! اسم صله را هم با اين کارشان خراب کرده‌اند»؛ چند روزی این مسئله را پیگيری کردم. حرف همه یکی بود؛ دستمزد تعدادی از مداحان میلیونی شده است!
چقدر می‌گیری بخونی؟
بر اساس برخي آمارهاي غير رسمي، حدود ۳۰۰هزار مداح در ايام محرم در كشور فعاليت مي‌كنند که از اين تعداد، گروه قابل توجهي خود را غلام امام حسين(ع) می‌دانند و بدون دريافت هيچ مبلغي در هيئت‌هاي عزاداري نوحه‌خواني مي‌کنند.
با این حال تعداد قليلي نيز وجود دارند كه با استفاده از شهرت و محبوبيت خود در بین مردم و به‌ويژه جوانان، ارقامي از يك ميليون تا بيش از ده ميليون تومان (بسته به مناسبت‌های مختلف و به‌خصوص در ۱۰شب اول محرم) براي حضور و مداحي در هيئت‌هاي عزاداري دريافت مي‌كنند.
در واقع باید گفت که برخلاف مداحان سنتی که مداحی برای آنها شغل نبود، در سال‌های اخیر مداحی برای تعدادی از مداحان به شغلی پرمنفعت و بسیار درآمدزا تبدیل شده و دستمزد گروهی از آنها نیز به چندمیلیون تومان هم رسيده است.
این دسته از مداحان که به «مداحان پروازی» تبدیل شده‌اند، برای اجرای برنامه‌های خود به نقاط مختلف کشور سفر می‌کنند و گروهی را نیز با خود همراه دارند که مسئولان هیئت‌ها باید هزینۀ بلیت آنها را نیز پرداخت کنند، اما این تمام ماجرا نیست.
شنیده‌های خبرنگاران «خیمه» از تعدادي از رؤساي هيئت‌ها حاکی از آن است که تعدادی از مداحان قبل از اینکه در هیئتی مداحی کنند، از مسئولان و رؤساي هيئت‌ها مي‌پرسند که چند صد بنر تبليغاتي در چند جاي تهران برای آنها نصب ميشود؟
مسئول یکی از هیئت‌های بزرگ غرب تهران در این خصوص می‌گوید: «اگر ... بداند که بنر تبليغاتي کم نصب مي‌کنيم، نمي‌آيد. این در حالی است که بايد هزينۀ مداحی‌اش را بدهيم، هزینۀ چاپ بنر را بدهیم، یک راننده برای رفت و آمد در اختیارش بگذاریم، هزینۀ بالای شام هیئت را تأمین کنیم و .... همه اينها باعث شده که هيئت‌داري کار خيلي سختي شود.»
اما افراد دیگری هم وجود دارند که در ظاهر نه مبلغي طي نمي‌کنند و نه برای مداحی کردن شرط و شروطی می‌گذارند، ولي اگر تبلیغ برای آنها کم باشد یا پاکتی که به آنها پرداخت می‌شود کمتر از آنچه مد نظرشان است باشد، دفعۀ ديگر که برای مداحی در آن هیئت دعوت می‌شوند، دیگر تلفنشان را هم جواب نمی‌دهند.
در همین حال باید به نکته دیگری نیز اشاره كرد؛ هر چند مسئولان هیئت‌ها از شرایط موجود راضی نیستند، ولی در پاسخ به این پرسش که چرا از این افراد دعوت می‌كنند، می‌گویند که برای راضی نگاه داشتن مخاطبان خود مجبور به دعوت از این افراد می‌شوند.
«ع.م»، مسئول یکی از هیئت‌های بزرگ تهران در اين خصوص می‌گوید: «من چون پرداخت مبالغ زیاد به مداحان را در خلاف جهت انگیزه‌‌های معنوی برگزاری هیئت می‌دانم، سعي مي‌کنم که زياد به دنبال اين نوع از مداحان نروم، ولی یک بار در مقابل عمل انجام شده قرار گرفتم و مجبور شدم برخلاف ميل باطني‌‌ام تنها برای راضی نگاه داشتن مخاطبان هیئت و پافشاری آنها برای دعوت از یک مداح معروف، ۵۰۰هزار تومان برای یک ساعت مداحی پرداخت کنم.»
این مسئول هیئت با اشاره به اینکه تعدادی از مداحان بعد از این که عکسشان در پاساژ مهستان نصب ميشود و سي‌دي‌هايشان در همه فروشگاه‌هاي محصولات فرهنگي پخش ميشود، ديگر به دستمزدهای معمولی رضایت نمی‌دهند، میافزاید: «به نظر من بزرگ‌ترين معضل هيئت‌داري در حال حاضر پیداکردن مداح شده است. الآن بايد از دو ماه جلوتر دغدغه پيدا کردن مداح داشته باشيم.»
بنابر اظهارات این دست‌اندرکار برگزاری مجالس مذهبی، مسئولان و رؤسای هیئت‌ها به‌رغم داشتن چنین انتظاراتی از سوي مداحان نمی‌توانند از آنها انتقاد کنند، چون نگران‌اند که مداحان معروف دیگر در مجالسشان شرکت نکنند و به قول خودشان، دستشان در پوست گردو بماند.
هيئت‌ها گرفتار چشم و هم‌چشمي شده‌اند
محسن طاهری بیش از سه دهه است که مداحی می‌کند. او هر چند یکی از مطرح‌ترین و معروف‌ترین مداحان کشور است، ولی خدا را شاکر است که جزو مداحانی نیست که درآمد زندگی‌اش را از این راه تأمین می‌کند.
خودش در این خصوص می‌گوید: «من از لحاظ نوکري امام حسين(ع)، افتخار مي‌کنم که همکار آقايان باشم، ولي از نظر ماديات شباهتي به آنها ندارم.»
طاهری هر چند به واسطۀ شهرت بالای خود می‌توانست درآمد بالایی کسب كند و از رانت‌های بسیاری نیز بهره‌مند شود، ولی به گفتۀ خودش تا به حال از شهرتش در مداحی برای منافع شخصی‌اش استفاده نکرده است.
طاهری در این خصوص می‌گوید: «امکان استفاده از هر موقعيتي براي من وجود داشته، ولي استفاده نکرده‌ام؛ من هنوز يک مستأجرم و يک خودروي ۲۰۶معمولي دارم که با همسرم شراکتي استفاده مي‌کنم. اين طور نبوده که ما بخواهيم از شهرتمان در مداحي سوء‌استفاده بکنيم؛ وامي بگيريم يا از رانت آن استفاده کنيم.»
طاهری در خصوص رابطه بین ستاره شدن و افزایش مبلغ دستمزدها می‌گوید: «من عنوان «ستاره شدن» را قبول ندارم؛ اين عنواني است که به بازيگران سينما نسبت مي‌دهند و به نظرم استفاده از اين تعبير براي مداحي تعبير سستي است. من با واژه «چهره شدن» بيشتر موافقم. ولي در پاسخ به اين پرسش بايد بگويم که هميشه اين طور نيست که چهره شدن حتماً منجر به افزايش درآمد شود. افرادي بسياري هستند که در کار خود چهره نيستند ولي از بندۀ نوعي بيشتر درآمد دارند.»
با این حال محسن طاهری از اینکه تعدادی از مداحان برای مداحی نرخ تعیین می‌کنند، اصلاً راضی نیست و می‌گوید: «در اين چهار دهه‌اي که من در این عرصه مشغول هستم، هيچ کسي از من نشنيده است که اين قدر ميگيرم.»
طاهری همچنین در پاسخ به این پرسش که برای مقابله با وضعیت موجود چه راه‌حلی پیشنهاد می‌دهد، می‌گوید: «راه‌حل مقابله با اين وضعيت اين است که همه ما درجۀ اخلاصمان را بيشتر کنيم و به اين بينديشيم که آنچه امام حسين(ع) و اهل‌بيت(ع) از ما توقع دارند، چيست؟»
به اعتقاد محسن طاهری، هیئت‌ها دچار چشم و هم‌چشمی شده‌اند، در صورتی که می‌توانند از مداحان سابقه‌دار و باتجربه‌تر استفاده کنند و اين مبالغ را نيز نپردازند.
اهل بيت(ع) با هيچ چيز قابل معامله نيست
مرتضی طاهری هم به عنوان یکی از سرشناس‌ترین مداحان کشور، پرداخت مبالغ زیاد به مداحان را خلاف شرع نمی‌داند. ولی معتقد است که این کار خلاف هدف، مسير و انگيزه مقدس مداحي است.
وي با اشاره به این که افرادی پشت نام مداحی، سبک و سياق خواندنشان را به معرض فروش مي‌گذارند، می‌گوید: «به نظر من بعضي‌ها مداح نيستند، بلکه خواننده‌هايي هستند که مذهبي مي‌خوانند و ممکن است روزي غيرمذهبي هم بخوانند.»
اين مداح سرشناس معتقد است؛ مداح واقعي کسی است که حتي اگر پاکت سنگيني هم به او بدهند، مسيرش را معامله نکند.
با این حال طاهری در خصوص وجود انتقاداتي در ميان برخي روحانیون در خصوص پاکت‌هاي سنگين تعدادي از مداحان ميگويد: «من به‌رغم همه ارادتي که به روحانیون بزرگ دارم و سر تعظيم در برابر همه آنها فرود مي‌آورم، اين را عرض مي‌کنم که این بزرگواران يا به مقولة درس مشغول‌اند يا منبر. آنهايي که منبر مي‌روند خودشان پاکت مي‌گيرند و حتي آنها نيز پاکت سنگين مي‌گيرند که اين فقط محدود به عصر حاضر نيست و از گذشته اوضاع به همين صورت بوده است. ما در زمان گذشته هم منبری‌هايی داشته‌ايم که واقعاً متدين بودند، هدف و مسير آنها نيز بسيار مقدس بوده، ولي پاکت‌هاي سنگين هم مي‌گرفتند و به ندرت هم در بعضي جلسات رقمي نيز طي مي‌کردند. در همين حال روحانیونی نيز وجود داشته‌اند که مبلغي طي نمي‌کردند، پولي هم نمي‌گرفتند و حتي به مجالس ائمه (ع) کمک مادي هم مي‌کردند.»
مرتضی طاهری با اشاره به اینکه نباید در خصوص همه با يک نظر و ديدگاه قضاوت کنيم، میافزاید: «اين روش صحيحي نيست که دربارۀ همه با یک دید قضاوت کنیم. من منبري بسيار متدين، مقيد و خدمتگزاري را مي‌شناختم که در زمان طاغوت يک جلسه‌اي را بسيار سنگين «طي» کرد و پول را گرفت و رفت. وي در مسير برگشت به تهران هم در شهرهاي مختلف توقف کرد و مبلغي را که گرفته بود، به دوستان خود که در تبعید بودند، کمک کرد. اگر در اين مسئله بخواهيم به همه با يک دید انتقادي نگاه کنيم، کار درستي نکرده‌ايم؛ چون هر چيزي به جاي خويش نيکوست. با اين حال آنچه ما بايد بدان توجه داشته باشيم، اين است که اهل بيت(ع) را نبايد معامله کرد.»
طاهری همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا به‌رغم معرفت بالای مداحان ممکن است گرفتن دستمزدهای بالا در درازمدت به جريان پاک مداحي آسيب وارد كند، ميگويد: «من در يک کلمه عرض کردم که اين مسير براي معامله کردن نيست، بلکه مسير ترويج شناسايي اهل بيت(ع) است و نبايد انعکاس نقاط منفي در ذهن ديگران داشته باشد. من همان‌طور که گفتم از بعضي‌ها حمايت و دفاع نمي‌کنم. ولي اگر در مواردي حتي از افراد خوب هم در اين خصوص چيزي مي‌بينيد، بايد در خصوص همان موضوع با خود آنها صحبت شود و علت را از خودشان جويا شد. ممکن است آنها هم مثل همان عالم بزرگواري که به او اشاره کردم، وجه بالايي گرفته باشد، ولي انجام وظيفة ديني کرده باشد.»
وي با تأييد اين دیدگاه برخي مداحان که می‌گویند: «اگر بخواهی به صورت حرفه‌ای مداحی کنی، دیگر فرصتي براي پرداختن به مشاغل ديگر و کسب درآمد نمی‌ماند»، ادامه می‌دهد: «من اين حرف را درست مي‌دانم. خود من سال‌ها در آموزش و پرورش در زمينۀ علوم دینی و امور تربيتي تدريس مي‌کردم، ولي چون تا دير وقت جلسه داشتم و فاصله منزلم در آن زمان با محل کارم دور بود، در نهايت مجبور شدم تدريس را کنار بگذارم.»
بنابر اظهارات طاهری، وی بعد از خروج از آموزش و پروش یک فعالیت اقتصادی کوچک به راه انداخت. ولی دوباره به علت زمان زیادی که صرف فعالیت‌های مذهبی می‌کرد، نتوانست برای آن کار نیز وقت بگذارد و در نهایت مجبور شد، ادارة امور آن را به دیگران بسپارد تا خودش بتواند به مداحی مشغول شود.
وي همچنین در پاسخ به اينکه مداحي يک شغل است يا يک کار معنوي و مخلصانه، به مسئلة امام جماعت بودن اشاره مي‌کند و ميگويد: «در گذشته امام جماعت فقط نماز مي‌خواند و مي‌رفت. من امام جماعت‌هايي را مي‌شناختم که کار مي‌کردند. حتي يک روحاني می‌شناختم که بعد از خواندن نماز به کارگاه خود می‌رفت و تراشکاری می‌کرد. ولی امروزه امام جماعت منحصر به نماز خواندن نمي‌شود.»
طاهری میافزاید: «امام جماعت امروزه در واقع رئيس مرکز فرهنگي آن منطقه و محل است و تنها فريضة نماز خواندن را به جا نمي‌آورد و از آنجايي که همة زندگي خود را در راه اشاعۀ دين و مقابله با آسيب‌هاي فرهنگي جامعه گذاشته، بايد زندگي‌اش به نحوي اداره شود. حالا بعضي از روحانيون از سهم مبارک امام استفاده مي‌کنند و بعضي‌ها هم منبر مي‌روند و بعضي‌ها هم از طريق ديگري خودشان را اداره مي‌کنند. پس نتيجه ميگيرم که اين کار مذموم نيست، چون اگر کسي بخواهد تمام وقت در خدمت اين حرفه قرار بگيرد، بايد از لحاظ سرمايه‌هاي مختلف مثل شعر و ادبيات و مباحث ديگر خودش را تأمين کند و بايد وقت بسياري براي اين کار اختصاص دهد. به همين علت کسي که تمام وقتش را براي اين کار مي‌گذارد، وقتي براي انجام ساير کارها نخواهد داشت.»
طاهری همچنین به نقش صدا و سیما در افزایش درآمد بعضی از مداحان اشاره می‌کند و می‌گوید: «صدا و سیما يک رسانة عمومي و تبليغي است که از پخش مراسم مداحان به هدف تبليغات مذهبی خود مي‌رسد. ولی متأسفانه دسترسي به برخی افراد بعد از پخش چند برنامه از آنها در تلويزيون سخت ميشود.»
وی با اشاره به اینکه این موضوع محدود به مداحان نیست، می‌گوید: «مثلاً پزشکي که تا قبل از رفتن در تلويزيون در مطبش پشه پر نمي‌زد، بعد از اينکه چند بار در تلويزيون از او برنامه‌ای پخش می‌کنند وقتی به مطبش می‌روی بايد وقت يک ساله از او بگيري. به همین علت معتقدم که نقش تلويزيون منحصر به بحث مداحي نيست و اگر مي‌خواهيم اين روند اصلاح شود، بايد از خود جلسات و مردم شروع به فرهنگ‌سازي كرد.»
طاهری همچنین در خصوص اظهارات برخی از مسئولان هیئت‌ها مبنی بر اینکه مجبورند برای برگزاری هر چه بهتر مجالس مذهبی از مداحان معروف استفاده کنند، تصریح می‌کند: «آن کسي که براي اهل بيت (ع) جلسه مي‌گيرد، بايد وظيفة خودش را انجام بدهد و نگران اينکه مردم مي‌آيند يا نه نباشد. خود من در بعضي از جلسات که می‌روم، گاه در شروع جلسه پنج نفر هم نيستند، ولي طوري مي‌خوانم که گویی افراد بسیاری شرکت کرده‌اند. بنابراین معتقدم که هر کسی باید به رسالت خویش عمل کند.»
اين کار نوعي دين‌فروشي است
«ائمۀ اطهار (ع) بارها گفته‌اند که از راه دين ارتزاق نکنيد. صله‌هايي را که ائمه (ع) به شعرا مي‌دادند، هيچ وقت خود شعرا تعيين نمي‌کردند، آنها کار فرهنگي مي‌کردند و ائمۀ اطهار (ع) مبالغي به آنها به عنوان صله مي‌دادند.»
این جملات بخشی از اظهارات حجت‌الاسلام و المسلمين عالی است؛ وی در خصوص اينکه مداحان نمي‌توانند در صورت حرفه‌اي شدن به دنبال مشاغل ديگر بروند و بايد نگران دوراني پيري و ناتواني خود باشند، ميگويد: «وقتي به مداحي به ديد شغل نگاه شود، همين ميشود که به مغازة دو نبش تبديل شود. آیا اين کار را ديگر می‌توان اخلاص ناميد؟»
بنابر اظهارات حجت‌الاسلام عالی، اين طور نگاه کردن به مسئله نوعي مادي نگاه کردن است، در حالي که خداوند متعال روزي‌دهندة همة افراد است.
وی تصریح می‌کند: «خدا خودش تضمين کرده که روزي کساني را که در راه او گام برمي‌دارند، تأمين مي‌کند. ولي اين نگراني مجوز اين نخواهد بود که هر مداحي هر کاري که دلش بخواهد بکند و هر مبلغي را دريافت كند. من نمي‌گويم اين ایراد دارد که فردي وقتش را خالصانه بر سر اين کار بگذارد. ولي آنچه بد است، اين است که وقتي اين طور شد بهانه‌اي نشود که دستمزدهاي زیاد خود را طلب کند.»
این روحانی همچنین در خصوص اينکه مداح حرفه‌اي نمي‌تواند به دنبال ساير مشاغل برود، ميگويد: «مداحاني هستند که هم مداحي مي‌کنند و هم به دنبال مشاغل ديگر مي‌روند. ولي اگر کسي نگران دوران پيري و ناتواني است، بايد شغل ديگري از هم‌اکنون براي خودش انتخاب کند تا در رديف کساني قرار نگيرند که از راه دين و ائمه(ع) نان در مي‌آورند.»
وی با ابراز تأسف و نگرانی در این خصوص می‌گوید: «اين خيلي زشت است که ائمه(ع) تمام هستي خود را در راه دين دادند و آن وقت کسي بيايد زحمات آنها را دستاويزي براي کسب درآمد قرار دهد. اگر مداحی نگران آیندة خود است، باید به دنبال يک شغل دوم باشد. ولي اگر نه، مي‌خواهد تمام وقت و هستي خود را صرف اين کار کند آن وقت خداوند متعال را رازق خود بداند و به او توکل داشته باشد.»
حجت‌الاسلام عالی با انتقاد از مسئولان هیئت‌هایی که با دعوت كردن از این گروه از مداحان، منجر به تشدید این وضعیت شده‌اند، میافزاید: «اينکه مردم و رؤساي هيئت‌ها به مداحي مبالغي را بدهند، هيچ ايرادي ندارد، ولي اينکه رؤساي هيئت‌ها بخواهند از فلان مداح دعوت کنند، تنها به اين خاطر که هيئت‌هاي آنها پررونق شود و مردم حضور بیشتری داشته باشند، اين به نوعي باب کردن اين جريان است و در نهايت مداحي را به سمت تبديل شدن به يک شغل سوق مي‌دهد.»
وی با تأكيد بر اينكه ادامة چنین روندی خطرناک است، تصریح می‌کند: «خدا نکند که کارها و وظايف ديني روزي به يک شغل تبديل شوند. حرف من اين است که از اين تيپ مداحان براي مطرح کردن هيئت خود دعوت نکنند و از مداحان مخلص دعوت کنند و آن وقت هر چقدر دوست داشتند، بدهند.»
بنابر اظهارات حجت‌الاسلام عالی، اگر همة با همديگر اين همت را داشته باشیم که از مداحان مخلص بسياري که در کشور ما وجود دارد، براي شرکت در جلسات دعوت کنيم، اين معضل حل خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه درخواست مخاطب توجیه و مجوزی برای ترویج این کار نیست، میافزاید: «آن فردي که رئيس هيئت و قافله‌دار يک جماعت است بايد ببيند که کار درست چيست و همان را انجام دهد، نه مجري هر خواسته‌اي باشد. در اين موقعيت حساس جامعه، بزرگان هيئت‌ها بايد اين مسائل را رعايت کنند و نباید به بهانه درخواست مخاطب به ترویج بيشتر این روند غلط كمك كنند.»
وی در خصوص برخورد سازمان‌های دولتی مثل سازمان تبلیغات اسلامی با این گروه از مداحان می‌گوید: «حل معضلات فرهنگي راه حل دستوري و بخشنامه‌اي ندارد. ما بايد به فکر رشد فکري جامعه باشيم، آن وقت ديگري نيازي به پيدا کردن راه حل دولتي نداريم. اين سازمان‌ها مي‌توانند از طريق همکاري با هيئت‌ها و رؤساي آنها کار فرهنگي انجام بدهند. کار فرهنگي جواب مي‌دهد و بخشنامه‌اي کردن وضعيت را بدتر خواهد کرد و باعث به وجود آمدن لج و لجبازي ميشود. اگر مردم به اين احساس برسند که اين کار خلاف معيارهاي ديني است، خودشان جلوي اين کار را مي‌گيرند. ما با رشد فکري دادن در خصوص مداحي، روضه و منبر است که مي‌توانيم بازدارندۀ طبيعي در مقابل انحرافات فرهنگي ايجاد کنيم.»*
طرد مداحان مادي‌گرا
نگاهی به اظهارات مداحان و علمایی که در این گزارش نامی از آنها برده شد و همچنین سایر مداحان و علما نشان می‌دهد که بيشتر آنها بر این باورند که برای جلوگیری از ترویج مادی‌گرایی در مجالس ائمۀ اطهار(ع) باید کار فرهنگی كرد.
در همین حال بسیاری از این بزرگان بر این باورند که دعوت نکردن از چنین افرادی می‌تواند راه حلی برای بازگرداندن وضعیت به شرایط سابق باشد.
در همین خصوص «محسن عسگری»، از مداحان معروف و به‌نام آذری زبان کشور که بیش از 50 سال است، در این عرصه فعال است و به‌تازگي مفتخر به دریافت عنوان «پیر غلامی» شده است، می‌گوید: «ما نبايد وقتي هيئت برگزار مي‌کنيم به دنبال اين باشيم که با آوردن فلان مداح فقط جمعيت و مخاطبان هیئت را بيشتر کنيم، چون اين کار باعث تقويت قانونِ عرضه و تقاضا در اين کار ميشود.»
عسگري هر چند معتقد است که نرخ تعيين کردن درست نيست، ولي در نظر او، کار کساني که اين دسته از مداحان را دعوت مي‌کنند، بدتر از کساني است که نرخ تعيين مي‌کنند.
وی با اشاره به اینکه چند بار از مداحانی که قیمت‌های بالایی از مردم می‌گیرند، انتقاد کرده، میافزاید: «من چند بار به اين دسته از افراد اعتراض کرده‌ام که چه معني دارد از چند ماه جلوتر پول بايد به حساب شما ريخته شود و آنها در جواب گفتند: «آقا از شما دعوت نمي‌کنند، ناراحتيد؟!»
يکي ديگر هم یک بار به من گفت: «هر چند شما از نظر شعر و تجربه استاد من هستيد، ولي من استاد ديگري هم دارم که گفته است فقط چند سال مي‌تواني بخواني و براي بقيه عمرت بايد به فکر پس‌انداز باشي.»»
سرويس جامعۀ نشريۀ خيمه بسيار تمايل داشت با تعدادي از مداحاني كه دستمزدهاي بالا دريافت مي‌كنند، گفت‌وگو كنند ولي متأسفانه تلاش ما در اين زمينه بي‌نتيجه ماند.
با وجود اين، خوشحال مي‌شويم با استدلال‌هاي احتمالي آنها از زبان خودشان و نه از زبان ديگران، آشنا شويم، بنابراين آمادگي خود را براي گفت‌وگو و ارائۀ مستقيم نظرات اين افراد اعلام مي‌كنيم.
* لازم به ذکر است ستاد ساماندهی شئون فرهنگی در سازمان تبلیغات اسلامی به ریاست معاونت فرهنگی سازمان، تاکنون دستورالعمل و مصوبه‌ای درباره دستمزد مداحان نداشته است.در حقیقت این سازمان با حمایت از « بنیاد دعبل» که تشکلی غیر دولتی و کاملا مردمی است و با هدف ساماندهی وضعیت مداحی در کشور به وجود آمده، نقشی نظارتی در این زمینه برای خود قائل شده است.
با نفر بعدی که تماس گرفتم، گفت: «آقايان معمولاً خودشان وقت نمي‌دهند، بلکه بايد با دفترشان تماس بگيري و آنها قيمت مي‌دهند. پول را بايد به حساب واريز کنيم و قبض آن را قبل از برگزاري جلسه به دفترشان بفرستيم تا در مجالس شرکت کنند؛ هر چند علما بارها تأکيد کرده‌اند که مبلغي را طي نکنيد، ولي کمتر مداحي به سفارش علما عمل مي‌کند.»
در ابتدا پذیرفتن این اظهارات برایم کمی سخت بود، ولی هنگامي كه با مسئولان و رؤسای چند هیئت دیگر نيز تماس گرفتم، آنها نیز اظهاراتی مشابه داشتند.
حتی یکی از آنها گفت: «براي دهۀ اول محرم شما نمي‌تواني مداحي زير ۴ يا ۵ ميليون تومان در تهران پيدا کني. اين قيمت حداقلي است. وقتي شما هيئتي يا حسينيه‌اي داري، مجبوري مداح معروف بياوري.»
وقتی از او پرسیدم: «چرا؟»، گفت: «همه دوست دارند که کيفيت کارشان بالا باشد. شما يک مداح بدون اسم و رسم را دعوت کن، اگر تمام تهران را هم آگهي داده باشي در مجموع ۵۰يا ۶۰نفر در مجلس شما شرکت مي‌کنند. ولي اگر يک مداح اسم و رسم‌دار را دعوت کنی از شاه عبدالعظيم تا تجريش و از تهرانسر تا تهرانپارس همه در مجلس شما شرکت مي‌کنند.»
باز با شنیدن این اظهارات قانع نشدم و پیش چند نفر از بچه‌‌هیئتی‌ها و هیئت‌داران قدیمی رفتم تا از آنها در خصوص «صله» مداحان بپرسم.
یکی از دوستان گفت: «با دفتر ... که تماس می‌گیری مسئول دفترش می‌گوید که صلۀ حاج آقا برای روزهای معمولی و بی‌مناسبت «یاعلی» است. «یاعلي» به حروف ابجد يعني ۱۱۰هزار تومان! اسم صله را هم با اين کارشان خراب کرده‌اند»؛ چند روزی این مسئله را پیگيری کردم. حرف همه یکی بود؛ دستمزد تعدادی از مداحان میلیونی شده است!
چقدر می‌گیری بخونی؟
بر اساس برخي آمارهاي غير رسمي، حدود ۳۰۰هزار مداح در ايام محرم در كشور فعاليت مي‌كنند که از اين تعداد، گروه قابل توجهي خود را غلام امام حسين(ع) می‌دانند و بدون دريافت هيچ مبلغي در هيئت‌هاي عزاداري نوحه‌خواني مي‌کنند.
با این حال تعداد قليلي نيز وجود دارند كه با استفاده از شهرت و محبوبيت خود در بین مردم و به‌ويژه جوانان، ارقامي از يك ميليون تا بيش از ده ميليون تومان (بسته به مناسبت‌های مختلف و به‌خصوص در ۱۰شب اول محرم) براي حضور و مداحي در هيئت‌هاي عزاداري دريافت مي‌كنند.
در واقع باید گفت که برخلاف مداحان سنتی که مداحی برای آنها شغل نبود، در سال‌های اخیر مداحی برای تعدادی از مداحان به شغلی پرمنفعت و بسیار درآمدزا تبدیل شده و دستمزد گروهی از آنها نیز به چندمیلیون تومان هم رسيده است.
این دسته از مداحان که به «مداحان پروازی» تبدیل شده‌اند، برای اجرای برنامه‌های خود به نقاط مختلف کشور سفر می‌کنند و گروهی را نیز با خود همراه دارند که مسئولان هیئت‌ها باید هزینۀ بلیت آنها را نیز پرداخت کنند، اما این تمام ماجرا نیست.
شنیده‌های خبرنگاران «خیمه» از تعدادي از رؤساي هيئت‌ها حاکی از آن است که تعدادی از مداحان قبل از اینکه در هیئتی مداحی کنند، از مسئولان و رؤساي هيئت‌ها مي‌پرسند که چند صد بنر تبليغاتي در چند جاي تهران برای آنها نصب ميشود؟
مسئول یکی از هیئت‌های بزرگ غرب تهران در این خصوص می‌گوید: «اگر ... بداند که بنر تبليغاتي کم نصب مي‌کنيم، نمي‌آيد. این در حالی است که بايد هزينۀ مداحی‌اش را بدهيم، هزینۀ چاپ بنر را بدهیم، یک راننده برای رفت و آمد در اختیارش بگذاریم، هزینۀ بالای شام هیئت را تأمین کنیم و .... همه اينها باعث شده که هيئت‌داري کار خيلي سختي شود.»
اما افراد دیگری هم وجود دارند که در ظاهر نه مبلغي طي نمي‌کنند و نه برای مداحی کردن شرط و شروطی می‌گذارند، ولي اگر تبلیغ برای آنها کم باشد یا پاکتی که به آنها پرداخت می‌شود کمتر از آنچه مد نظرشان است باشد، دفعۀ ديگر که برای مداحی در آن هیئت دعوت می‌شوند، دیگر تلفنشان را هم جواب نمی‌دهند.
در همین حال باید به نکته دیگری نیز اشاره كرد؛ هر چند مسئولان هیئت‌ها از شرایط موجود راضی نیستند، ولی در پاسخ به این پرسش که چرا از این افراد دعوت می‌كنند، می‌گویند که برای راضی نگاه داشتن مخاطبان خود مجبور به دعوت از این افراد می‌شوند.
«ع.م»، مسئول یکی از هیئت‌های بزرگ تهران در اين خصوص می‌گوید: «من چون پرداخت مبالغ زیاد به مداحان را در خلاف جهت انگیزه‌‌های معنوی برگزاری هیئت می‌دانم، سعي مي‌کنم که زياد به دنبال اين نوع از مداحان نروم، ولی یک بار در مقابل عمل انجام شده قرار گرفتم و مجبور شدم برخلاف ميل باطني‌‌ام تنها برای راضی نگاه داشتن مخاطبان هیئت و پافشاری آنها برای دعوت از یک مداح معروف، ۵۰۰هزار تومان برای یک ساعت مداحی پرداخت کنم.»
این مسئول هیئت با اشاره به اینکه تعدادی از مداحان بعد از این که عکسشان در پاساژ مهستان نصب ميشود و سي‌دي‌هايشان در همه فروشگاه‌هاي محصولات فرهنگي پخش ميشود، ديگر به دستمزدهای معمولی رضایت نمی‌دهند، میافزاید: «به نظر من بزرگ‌ترين معضل هيئت‌داري در حال حاضر پیداکردن مداح شده است. الآن بايد از دو ماه جلوتر دغدغه پيدا کردن مداح داشته باشيم.»
بنابر اظهارات این دست‌اندرکار برگزاری مجالس مذهبی، مسئولان و رؤسای هیئت‌ها به‌رغم داشتن چنین انتظاراتی از سوي مداحان نمی‌توانند از آنها انتقاد کنند، چون نگران‌اند که مداحان معروف دیگر در مجالسشان شرکت نکنند و به قول خودشان، دستشان در پوست گردو بماند.
هيئت‌ها گرفتار چشم و هم‌چشمي شده‌اند
محسن طاهری بیش از سه دهه است که مداحی می‌کند. او هر چند یکی از مطرح‌ترین و معروف‌ترین مداحان کشور است، ولی خدا را شاکر است که جزو مداحانی نیست که درآمد زندگی‌اش را از این راه تأمین می‌کند.
خودش در این خصوص می‌گوید: «من از لحاظ نوکري امام حسين(ع)، افتخار مي‌کنم که همکار آقايان باشم، ولي از نظر ماديات شباهتي به آنها ندارم.»
طاهری هر چند به واسطۀ شهرت بالای خود می‌توانست درآمد بالایی کسب كند و از رانت‌های بسیاری نیز بهره‌مند شود، ولی به گفتۀ خودش تا به حال از شهرتش در مداحی برای منافع شخصی‌اش استفاده نکرده است.
طاهری در این خصوص می‌گوید: «امکان استفاده از هر موقعيتي براي من وجود داشته، ولي استفاده نکرده‌ام؛ من هنوز يک مستأجرم و يک خودروي ۲۰۶معمولي دارم که با همسرم شراکتي استفاده مي‌کنم. اين طور نبوده که ما بخواهيم از شهرتمان در مداحي سوء‌استفاده بکنيم؛ وامي بگيريم يا از رانت آن استفاده کنيم.»
طاهری در خصوص رابطه بین ستاره شدن و افزایش مبلغ دستمزدها می‌گوید: «من عنوان «ستاره شدن» را قبول ندارم؛ اين عنواني است که به بازيگران سينما نسبت مي‌دهند و به نظرم استفاده از اين تعبير براي مداحي تعبير سستي است. من با واژه «چهره شدن» بيشتر موافقم. ولي در پاسخ به اين پرسش بايد بگويم که هميشه اين طور نيست که چهره شدن حتماً منجر به افزايش درآمد شود. افرادي بسياري هستند که در کار خود چهره نيستند ولي از بندۀ نوعي بيشتر درآمد دارند.»
با این حال محسن طاهری از اینکه تعدادی از مداحان برای مداحی نرخ تعیین می‌کنند، اصلاً راضی نیست و می‌گوید: «در اين چهار دهه‌اي که من در این عرصه مشغول هستم، هيچ کسي از من نشنيده است که اين قدر ميگيرم.»
طاهری همچنین در پاسخ به این پرسش که برای مقابله با وضعیت موجود چه راه‌حلی پیشنهاد می‌دهد، می‌گوید: «راه‌حل مقابله با اين وضعيت اين است که همه ما درجۀ اخلاصمان را بيشتر کنيم و به اين بينديشيم که آنچه امام حسين(ع) و اهل‌بيت(ع) از ما توقع دارند، چيست؟»
به اعتقاد محسن طاهری، هیئت‌ها دچار چشم و هم‌چشمی شده‌اند، در صورتی که می‌توانند از مداحان سابقه‌دار و باتجربه‌تر استفاده کنند و اين مبالغ را نيز نپردازند.
اهل بيت(ع) با هيچ چيز قابل معامله نيست
مرتضی طاهری هم به عنوان یکی از سرشناس‌ترین مداحان کشور، پرداخت مبالغ زیاد به مداحان را خلاف شرع نمی‌داند. ولی معتقد است که این کار خلاف هدف، مسير و انگيزه مقدس مداحي است.
وي با اشاره به این که افرادی پشت نام مداحی، سبک و سياق خواندنشان را به معرض فروش مي‌گذارند، می‌گوید: «به نظر من بعضي‌ها مداح نيستند، بلکه خواننده‌هايي هستند که مذهبي مي‌خوانند و ممکن است روزي غيرمذهبي هم بخوانند.»
اين مداح سرشناس معتقد است؛ مداح واقعي کسی است که حتي اگر پاکت سنگيني هم به او بدهند، مسيرش را معامله نکند.
با این حال طاهری در خصوص وجود انتقاداتي در ميان برخي روحانیون در خصوص پاکت‌هاي سنگين تعدادي از مداحان ميگويد: «من به‌رغم همه ارادتي که به روحانیون بزرگ دارم و سر تعظيم در برابر همه آنها فرود مي‌آورم، اين را عرض مي‌کنم که این بزرگواران يا به مقولة درس مشغول‌اند يا منبر. آنهايي که منبر مي‌روند خودشان پاکت مي‌گيرند و حتي آنها نيز پاکت سنگين مي‌گيرند که اين فقط محدود به عصر حاضر نيست و از گذشته اوضاع به همين صورت بوده است. ما در زمان گذشته هم منبری‌هايی داشته‌ايم که واقعاً متدين بودند، هدف و مسير آنها نيز بسيار مقدس بوده، ولي پاکت‌هاي سنگين هم مي‌گرفتند و به ندرت هم در بعضي جلسات رقمي نيز طي مي‌کردند. در همين حال روحانیونی نيز وجود داشته‌اند که مبلغي طي نمي‌کردند، پولي هم نمي‌گرفتند و حتي به مجالس ائمه (ع) کمک مادي هم مي‌کردند.»
مرتضی طاهری با اشاره به اینکه نباید در خصوص همه با يک نظر و ديدگاه قضاوت کنيم، میافزاید: «اين روش صحيحي نيست که دربارۀ همه با یک دید قضاوت کنیم. من منبري بسيار متدين، مقيد و خدمتگزاري را مي‌شناختم که در زمان طاغوت يک جلسه‌اي را بسيار سنگين «طي» کرد و پول را گرفت و رفت. وي در مسير برگشت به تهران هم در شهرهاي مختلف توقف کرد و مبلغي را که گرفته بود، به دوستان خود که در تبعید بودند، کمک کرد. اگر در اين مسئله بخواهيم به همه با يک دید انتقادي نگاه کنيم، کار درستي نکرده‌ايم؛ چون هر چيزي به جاي خويش نيکوست. با اين حال آنچه ما بايد بدان توجه داشته باشيم، اين است که اهل بيت(ع) را نبايد معامله کرد.»
طاهری همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا به‌رغم معرفت بالای مداحان ممکن است گرفتن دستمزدهای بالا در درازمدت به جريان پاک مداحي آسيب وارد كند، ميگويد: «من در يک کلمه عرض کردم که اين مسير براي معامله کردن نيست، بلکه مسير ترويج شناسايي اهل بيت(ع) است و نبايد انعکاس نقاط منفي در ذهن ديگران داشته باشد. من همان‌طور که گفتم از بعضي‌ها حمايت و دفاع نمي‌کنم. ولي اگر در مواردي حتي از افراد خوب هم در اين خصوص چيزي مي‌بينيد، بايد در خصوص همان موضوع با خود آنها صحبت شود و علت را از خودشان جويا شد. ممکن است آنها هم مثل همان عالم بزرگواري که به او اشاره کردم، وجه بالايي گرفته باشد، ولي انجام وظيفة ديني کرده باشد.»
وي با تأييد اين دیدگاه برخي مداحان که می‌گویند: «اگر بخواهی به صورت حرفه‌ای مداحی کنی، دیگر فرصتي براي پرداختن به مشاغل ديگر و کسب درآمد نمی‌ماند»، ادامه می‌دهد: «من اين حرف را درست مي‌دانم. خود من سال‌ها در آموزش و پرورش در زمينۀ علوم دینی و امور تربيتي تدريس مي‌کردم، ولي چون تا دير وقت جلسه داشتم و فاصله منزلم در آن زمان با محل کارم دور بود، در نهايت مجبور شدم تدريس را کنار بگذارم.»
بنابر اظهارات طاهری، وی بعد از خروج از آموزش و پروش یک فعالیت اقتصادی کوچک به راه انداخت. ولی دوباره به علت زمان زیادی که صرف فعالیت‌های مذهبی می‌کرد، نتوانست برای آن کار نیز وقت بگذارد و در نهایت مجبور شد، ادارة امور آن را به دیگران بسپارد تا خودش بتواند به مداحی مشغول شود.
وي همچنین در پاسخ به اينکه مداحي يک شغل است يا يک کار معنوي و مخلصانه، به مسئلة امام جماعت بودن اشاره مي‌کند و ميگويد: «در گذشته امام جماعت فقط نماز مي‌خواند و مي‌رفت. من امام جماعت‌هايي را مي‌شناختم که کار مي‌کردند. حتي يک روحاني می‌شناختم که بعد از خواندن نماز به کارگاه خود می‌رفت و تراشکاری می‌کرد. ولی امروزه امام جماعت منحصر به نماز خواندن نمي‌شود.»
طاهری میافزاید: «امام جماعت امروزه در واقع رئيس مرکز فرهنگي آن منطقه و محل است و تنها فريضة نماز خواندن را به جا نمي‌آورد و از آنجايي که همة زندگي خود را در راه اشاعۀ دين و مقابله با آسيب‌هاي فرهنگي جامعه گذاشته، بايد زندگي‌اش به نحوي اداره شود. حالا بعضي از روحانيون از سهم مبارک امام استفاده مي‌کنند و بعضي‌ها هم منبر مي‌روند و بعضي‌ها هم از طريق ديگري خودشان را اداره مي‌کنند. پس نتيجه ميگيرم که اين کار مذموم نيست، چون اگر کسي بخواهد تمام وقت در خدمت اين حرفه قرار بگيرد، بايد از لحاظ سرمايه‌هاي مختلف مثل شعر و ادبيات و مباحث ديگر خودش را تأمين کند و بايد وقت بسياري براي اين کار اختصاص دهد. به همين علت کسي که تمام وقتش را براي اين کار مي‌گذارد، وقتي براي انجام ساير کارها نخواهد داشت.»
طاهری همچنین به نقش صدا و سیما در افزایش درآمد بعضی از مداحان اشاره می‌کند و می‌گوید: «صدا و سیما يک رسانة عمومي و تبليغي است که از پخش مراسم مداحان به هدف تبليغات مذهبی خود مي‌رسد. ولی متأسفانه دسترسي به برخی افراد بعد از پخش چند برنامه از آنها در تلويزيون سخت ميشود.»
وی با اشاره به اینکه این موضوع محدود به مداحان نیست، می‌گوید: «مثلاً پزشکي که تا قبل از رفتن در تلويزيون در مطبش پشه پر نمي‌زد، بعد از اينکه چند بار در تلويزيون از او برنامه‌ای پخش می‌کنند وقتی به مطبش می‌روی بايد وقت يک ساله از او بگيري. به همین علت معتقدم که نقش تلويزيون منحصر به بحث مداحي نيست و اگر مي‌خواهيم اين روند اصلاح شود، بايد از خود جلسات و مردم شروع به فرهنگ‌سازي كرد.»
طاهری همچنین در خصوص اظهارات برخی از مسئولان هیئت‌ها مبنی بر اینکه مجبورند برای برگزاری هر چه بهتر مجالس مذهبی از مداحان معروف استفاده کنند، تصریح می‌کند: «آن کسي که براي اهل بيت (ع) جلسه مي‌گيرد، بايد وظيفة خودش را انجام بدهد و نگران اينکه مردم مي‌آيند يا نه نباشد. خود من در بعضي از جلسات که می‌روم، گاه در شروع جلسه پنج نفر هم نيستند، ولي طوري مي‌خوانم که گویی افراد بسیاری شرکت کرده‌اند. بنابراین معتقدم که هر کسی باید به رسالت خویش عمل کند.»
اين کار نوعي دين‌فروشي است
«ائمۀ اطهار (ع) بارها گفته‌اند که از راه دين ارتزاق نکنيد. صله‌هايي را که ائمه (ع) به شعرا مي‌دادند، هيچ وقت خود شعرا تعيين نمي‌کردند، آنها کار فرهنگي مي‌کردند و ائمۀ اطهار (ع) مبالغي به آنها به عنوان صله مي‌دادند.»
این جملات بخشی از اظهارات حجت‌الاسلام و المسلمين عالی است؛ وی در خصوص اينکه مداحان نمي‌توانند در صورت حرفه‌اي شدن به دنبال مشاغل ديگر بروند و بايد نگران دوراني پيري و ناتواني خود باشند، ميگويد: «وقتي به مداحي به ديد شغل نگاه شود، همين ميشود که به مغازة دو نبش تبديل شود. آیا اين کار را ديگر می‌توان اخلاص ناميد؟»
بنابر اظهارات حجت‌الاسلام عالی، اين طور نگاه کردن به مسئله نوعي مادي نگاه کردن است، در حالي که خداوند متعال روزي‌دهندة همة افراد است.
وی تصریح می‌کند: «خدا خودش تضمين کرده که روزي کساني را که در راه او گام برمي‌دارند، تأمين مي‌کند. ولي اين نگراني مجوز اين نخواهد بود که هر مداحي هر کاري که دلش بخواهد بکند و هر مبلغي را دريافت كند. من نمي‌گويم اين ایراد دارد که فردي وقتش را خالصانه بر سر اين کار بگذارد. ولي آنچه بد است، اين است که وقتي اين طور شد بهانه‌اي نشود که دستمزدهاي زیاد خود را طلب کند.»
این روحانی همچنین در خصوص اينکه مداح حرفه‌اي نمي‌تواند به دنبال ساير مشاغل برود، ميگويد: «مداحاني هستند که هم مداحي مي‌کنند و هم به دنبال مشاغل ديگر مي‌روند. ولي اگر کسي نگران دوران پيري و ناتواني است، بايد شغل ديگري از هم‌اکنون براي خودش انتخاب کند تا در رديف کساني قرار نگيرند که از راه دين و ائمه(ع) نان در مي‌آورند.»
وی با ابراز تأسف و نگرانی در این خصوص می‌گوید: «اين خيلي زشت است که ائمه(ع) تمام هستي خود را در راه دين دادند و آن وقت کسي بيايد زحمات آنها را دستاويزي براي کسب درآمد قرار دهد. اگر مداحی نگران آیندة خود است، باید به دنبال يک شغل دوم باشد. ولي اگر نه، مي‌خواهد تمام وقت و هستي خود را صرف اين کار کند آن وقت خداوند متعال را رازق خود بداند و به او توکل داشته باشد.»
حجت‌الاسلام عالی با انتقاد از مسئولان هیئت‌هایی که با دعوت كردن از این گروه از مداحان، منجر به تشدید این وضعیت شده‌اند، میافزاید: «اينکه مردم و رؤساي هيئت‌ها به مداحي مبالغي را بدهند، هيچ ايرادي ندارد، ولي اينکه رؤساي هيئت‌ها بخواهند از فلان مداح دعوت کنند، تنها به اين خاطر که هيئت‌هاي آنها پررونق شود و مردم حضور بیشتری داشته باشند، اين به نوعي باب کردن اين جريان است و در نهايت مداحي را به سمت تبديل شدن به يک شغل سوق مي‌دهد.»
وی با تأكيد بر اينكه ادامة چنین روندی خطرناک است، تصریح می‌کند: «خدا نکند که کارها و وظايف ديني روزي به يک شغل تبديل شوند. حرف من اين است که از اين تيپ مداحان براي مطرح کردن هيئت خود دعوت نکنند و از مداحان مخلص دعوت کنند و آن وقت هر چقدر دوست داشتند، بدهند.»
بنابر اظهارات حجت‌الاسلام عالی، اگر همة با همديگر اين همت را داشته باشیم که از مداحان مخلص بسياري که در کشور ما وجود دارد، براي شرکت در جلسات دعوت کنيم، اين معضل حل خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه درخواست مخاطب توجیه و مجوزی برای ترویج این کار نیست، میافزاید: «آن فردي که رئيس هيئت و قافله‌دار يک جماعت است بايد ببيند که کار درست چيست و همان را انجام دهد، نه مجري هر خواسته‌اي باشد. در اين موقعيت حساس جامعه، بزرگان هيئت‌ها بايد اين مسائل را رعايت کنند و نباید به بهانه درخواست مخاطب به ترویج بيشتر این روند غلط كمك كنند.»
وی در خصوص برخورد سازمان‌های دولتی مثل سازمان تبلیغات اسلامی با این گروه از مداحان می‌گوید: «حل معضلات فرهنگي راه حل دستوري و بخشنامه‌اي ندارد. ما بايد به فکر رشد فکري جامعه باشيم، آن وقت ديگري نيازي به پيدا کردن راه حل دولتي نداريم. اين سازمان‌ها مي‌توانند از طريق همکاري با هيئت‌ها و رؤساي آنها کار فرهنگي انجام بدهند. کار فرهنگي جواب مي‌دهد و بخشنامه‌اي کردن وضعيت را بدتر خواهد کرد و باعث به وجود آمدن لج و لجبازي ميشود. اگر مردم به اين احساس برسند که اين کار خلاف معيارهاي ديني است، خودشان جلوي اين کار را مي‌گيرند. ما با رشد فکري دادن در خصوص مداحي، روضه و منبر است که مي‌توانيم بازدارندۀ طبيعي در مقابل انحرافات فرهنگي ايجاد کنيم.»*
طرد مداحان مادي‌گرا
نگاهی به اظهارات مداحان و علمایی که در این گزارش نامی از آنها برده شد و همچنین سایر مداحان و علما نشان می‌دهد که بيشتر آنها بر این باورند که برای جلوگیری از ترویج مادی‌گرایی در مجالس ائمۀ اطهار(ع) باید کار فرهنگی كرد.
در همین حال بسیاری از این بزرگان بر این باورند که دعوت نکردن از چنین افرادی می‌تواند راه حلی برای بازگرداندن وضعیت به شرایط سابق باشد.
در همین خصوص «محسن عسگری»، از مداحان معروف و به‌نام آذری زبان کشور که بیش از 50 سال است، در این عرصه فعال است و به‌تازگي مفتخر به دریافت عنوان «پیر غلامی» شده است، می‌گوید: «ما نبايد وقتي هيئت برگزار مي‌کنيم به دنبال اين باشيم که با آوردن فلان مداح فقط جمعيت و مخاطبان هیئت را بيشتر کنيم، چون اين کار باعث تقويت قانونِ عرضه و تقاضا در اين کار ميشود.»
عسگري هر چند معتقد است که نرخ تعيين کردن درست نيست، ولي در نظر او، کار کساني که اين دسته از مداحان را دعوت مي‌کنند، بدتر از کساني است که نرخ تعيين مي‌کنند.
وی با اشاره به اینکه چند بار از مداحانی که قیمت‌های بالایی از مردم می‌گیرند، انتقاد کرده، میافزاید: «من چند بار به اين دسته از افراد اعتراض کرده‌ام که چه معني دارد از چند ماه جلوتر پول بايد به حساب شما ريخته شود و آنها در جواب گفتند: «آقا از شما دعوت نمي‌کنند، ناراحتيد؟!»
يکي ديگر هم یک بار به من گفت: «هر چند شما از نظر شعر و تجربه استاد من هستيد، ولي من استاد ديگري هم دارم که گفته است فقط چند سال مي‌تواني بخواني و براي بقيه عمرت بايد به فکر پس‌انداز باشي.»»
سرويس جامعۀ نشريۀ خيمه بسيار تمايل داشت با تعدادي از مداحاني كه دستمزدهاي بالا دريافت مي‌كنند، گفت‌وگو كنند ولي متأسفانه تلاش ما در اين زمينه بي‌نتيجه ماند.
با وجود اين، خوشحال مي‌شويم با استدلال‌هاي احتمالي آنها از زبان خودشان و نه از زبان ديگران، آشنا شويم، بنابراين آمادگي خود را براي گفت‌وگو و ارائۀ مستقيم نظرات اين افراد اعلام مي‌كنيم.
* لازم به ذکر است ستاد ساماندهی شئون فرهنگی در سازمان تبلیغات اسلامی به ریاست معاونت فرهنگی سازمان، تاکنون دستورالعمل و مصوبه‌ای درباره دستمزد مداحان نداشته است.در حقیقت این سازمان با حمایت از « بنیاد دعبل» که تشکلی غیر دولتی و کاملا مردمی است و با هدف ساماندهی وضعیت مداحی در کشور به وجود آمده، نقشی نظارتی در این زمینه برای خود قائل شده است.
