کد مطلب : ۹۷۵۶
مداحی و هزار و یک نکته
سعید نوروزی
شماره 23 ـ جمادی الاول و جمادی الثانی 1427 ـ خرداد و تیر 1385
اشاره:
عزادری کنید، آن هم عزاداری به شکل سنتی.
حضرت امام خمینی رحمت الله علیه
مداحی و مدیحه سرایی از دیرباز در کشور ما و در آیین‌ها و مناسبت‌های اسلامی به ویژه در ماه محرمالحرام و در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی از جایگاه خاص و پیشینه‌ای قوی برخوردار بوده و می‌باشد. تا آنجا که در دوران سلاطین و فرمانروایان گذشته، در اکثر مساجد و تکایا اقامهی عزاداری نموده و در رثای خاندان عصمت و طهارت نوحه‌سرایی و مرثیه‌خوانی می‌نمودند.
یکی از راه‌های شناخت بیشتر اهلبیت علیهمالسلام همین برنامه‌های مذهبی و مداحی است که توأم با معرفت و شناخت زندگی و مصائب آن بزرگواران می‌باشد، زیرا لازمهی این موضوع آن است که نخست شناخت کافی از ابعاد وجودی و شخصیت الهی ائمه ی معصومین علیهم السلام داشته و به بهترین وجه آن را به منصهی ظهور برساند. به این معنا که اگر شعر، سروده‌ای و یا قطعه‌ای را در رثای سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام بیان می‌کند؛ این موضوعات اول در خودش(مداح) اثر وضعی را بگذارد به گونه‌ای که در مجلس عزا، مستمع با نگاه اول که او را مشاهده می‌کند، مظلومیت و شهادت حضرت سیدالشهدا علیه السلام در خاطرشان زنده شود و یاد آن بزرگوار بیفتند و اشک جاری گردد.
چه بسا کسانی که در این عرصه قدم گذاشته و بر اثر نداشتن تجربه، اطلاعات جامع و کافی و شناخت وافی در خصوص زندگی اهلبیت علیه السلام و وقایع جانسوز کربلا، مصائب آنان را به گونه‌ای دیگر بازگو می‌نمایند که اثر وضعی نامطلوب آن به مراتب زیانبارتر از شناخت بیشتر و جذبهی حقیقی آن به مردم می‌گردد.
بنابراین لازم است که همهی مادحین عزیز و کسانی که می‌خواهند به این فنّ وارد شوند با دیدی وسیع و جامع همراه با معرفت و شناخت به ساحت مقدس حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام مجالس عزا برپا نموده و اقامه نمایند، آن هم به شکل سنتی. همان مطلبی را که حضرت امام خمینی رحمت الله علیه فرمودند.
مداحی فقط شعر و صداست؟!
مداحی نمی‌تواند کار هرکس باشد، شاید عده‌ای بر این تصور باشند که این کار مسأله‌ای ندارد، مقداری مقتل می‌خوانیم، مقداری شعر هم جمع‌آوری و حفظ می‌کنیم و نهایتاً یک صدایی هم بر روی آن تمرین می‌کنیم، آن وقت می‌رویم به مجلس عزا و انجام وظیفه می‌نماییم. باید گفت خیر! چنین نیست زیرا انسان در تصورات و اوهامات نمی‌تواند سیر نموده و فعلی را صورت دهد، لهذا باید در بیداری و هوشیاری کامل و با ریاضت کشیدن و دنبال کسب علم دین، معارف، شناخت، اخلاق و محبت اهلبیت علیهمالسلام در دل داشتن و خالصانه ادای وظیفه نمودن این مسیر را طی نماید.
یک مداح خوب می‌تواند با دو خط شعر پرمغز و پرمحتوا که در عین حال سوزناک باشد، معنای حقیقی قیام اباعبداللهالحسین علیهالسلام مظلومیت و شهادت آن بزرگوار را رسانده و مستمع را از حال طبیعی به فوق طبیعی و متعالی سوق دهد که در نهایت، اشک، این زیباترین عنصر لطیف از چشم دلسوختگان و شیفتگان امام شهیدان خارج می‌گردد. همین حالات، بالاترین و اوج به کمالات انسانی بعد از شناخت و معرفت واقعی پیدا کردن است، انشاءالله. زیرا در حدیث فرموده‌اند چشمی که برای امام حسین علیهالسلام بگرید، روز قیامت گریان وارد محشر نخواهد شد.
گریه بانگی است که عالم‌گیر است
گریه گر گریه بود شمشیر است
در این زمینه‌ها روایات و احادیث زیادی از ائمهی معصومین علیهمالسلام نقل گردیده که بر لزوم معرفت و شناخت راه و طریق استوارشان توسط شیعیان دلالت دارد. این موارد در کتب شیعه نیز ذکر گردیده است. به عنوان مثال: می‌توان مداح خدومی را که سال‌ها در مجالس عزا از اشعار وزین، پرمحتوا و سوزناک استفاده کرده و دل‌هایی را جذب بارگاه حضرت سیدالشهدا علیه السلام نموده و همچنین در تاسوعاها و عاشوراهایی در همین بازار تهران (سبزه‌میدان) به روی چهارپایه انجام وظیفه نموده است، نام برد. شخصیتی همچون مرحوم ناظم که اکثر مادحین بزرگوار و پیرغلامان خاندان عصمت و طهارت ایشان را از نزدیک دیده و با وی آشنائی دارند و دیگران و دلسوختگانی که در این زمره می‌باشند.
مداحی و چند نکته از هزار نکته
در اینجا برخی از نکات مهم مداحی و چند نکته از هزار نکته که به لحاظ ضرورت و از باب «فذّکران نفعت الذکری» جهت مادحین گرامی و بزرگوار که باید توجه به آن نموده و انشاءالله تعالی در این مسیر بکار گیرند، تدوین و در چند بند مختصراً بیان و ارائه می‌گردد.
1. دورهی کامل کلاس مداحی را طی نموده و قبولی و رضایت اساتید را جلب نماید.
2. نخست باید اطلاعات جامع و کامل دربارهی حادثه ی عظیم کربلای حسینی داشته باشد. بدین منظور کتب مقتل الحسین و شرح لهوف پیشنهاد می‌گردد.
3. از اشعاری که هیچ سود و نفعی در بر نداشته و ذهن مستمع را خسته می‌نماید جداً پرهیز شود.
4. از آهنگ موزون و سوزناک در قرائت اشعار استفاده گردد تا روح حماسهی جانسوز کربلا در اذهان تداعی و شکل گیرد.
5. مداح باید خود نمونه و الگو بوده و در نماز اول وقت شرکت نماید، در برخورد با خلق خدا از اخلاق حمیده و پسندیدهی اسلامی برخوردار و استفاده نماید و شرعیات را واجب الاطاعه دانسته و عمل نماید.
6. مدح گفتن خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام را وسیله‌ای برای کسب امرار معاش قرار نداده و خدای ناکرده این موضوع را باب ننماید.
7. زمان مناسب که مقتضای مجلس سوگواری خامس آلعبا علیهالسلام می‌باشد، مد نظر قرار گیرد.
امید آنکه با توجه و عمل به این نکات آنگونه که شایسته ی ساحت مقدس ائمهی اطهار و حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و موجب رضایت حضرت بقیه الله الاعظم امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است، به این وظیفه ی خطیر که با عشق و اختیار پذیرفته‌اند و می‌پذیرند، به نحو شایسته عمل نمایند.
اشاره:
عزادری کنید، آن هم عزاداری به شکل سنتی.
حضرت امام خمینی رحمت الله علیه
مداحی و مدیحه سرایی از دیرباز در کشور ما و در آیین‌ها و مناسبت‌های اسلامی به ویژه در ماه محرمالحرام و در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی از جایگاه خاص و پیشینه‌ای قوی برخوردار بوده و می‌باشد. تا آنجا که در دوران سلاطین و فرمانروایان گذشته، در اکثر مساجد و تکایا اقامهی عزاداری نموده و در رثای خاندان عصمت و طهارت نوحه‌سرایی و مرثیه‌خوانی می‌نمودند.
یکی از راه‌های شناخت بیشتر اهلبیت علیهمالسلام همین برنامه‌های مذهبی و مداحی است که توأم با معرفت و شناخت زندگی و مصائب آن بزرگواران می‌باشد، زیرا لازمهی این موضوع آن است که نخست شناخت کافی از ابعاد وجودی و شخصیت الهی ائمه ی معصومین علیهم السلام داشته و به بهترین وجه آن را به منصهی ظهور برساند. به این معنا که اگر شعر، سروده‌ای و یا قطعه‌ای را در رثای سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام بیان می‌کند؛ این موضوعات اول در خودش(مداح) اثر وضعی را بگذارد به گونه‌ای که در مجلس عزا، مستمع با نگاه اول که او را مشاهده می‌کند، مظلومیت و شهادت حضرت سیدالشهدا علیه السلام در خاطرشان زنده شود و یاد آن بزرگوار بیفتند و اشک جاری گردد.
چه بسا کسانی که در این عرصه قدم گذاشته و بر اثر نداشتن تجربه، اطلاعات جامع و کافی و شناخت وافی در خصوص زندگی اهلبیت علیه السلام و وقایع جانسوز کربلا، مصائب آنان را به گونه‌ای دیگر بازگو می‌نمایند که اثر وضعی نامطلوب آن به مراتب زیانبارتر از شناخت بیشتر و جذبهی حقیقی آن به مردم می‌گردد.
بنابراین لازم است که همهی مادحین عزیز و کسانی که می‌خواهند به این فنّ وارد شوند با دیدی وسیع و جامع همراه با معرفت و شناخت به ساحت مقدس حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام مجالس عزا برپا نموده و اقامه نمایند، آن هم به شکل سنتی. همان مطلبی را که حضرت امام خمینی رحمت الله علیه فرمودند.
مداحی فقط شعر و صداست؟!
مداحی نمی‌تواند کار هرکس باشد، شاید عده‌ای بر این تصور باشند که این کار مسأله‌ای ندارد، مقداری مقتل می‌خوانیم، مقداری شعر هم جمع‌آوری و حفظ می‌کنیم و نهایتاً یک صدایی هم بر روی آن تمرین می‌کنیم، آن وقت می‌رویم به مجلس عزا و انجام وظیفه می‌نماییم. باید گفت خیر! چنین نیست زیرا انسان در تصورات و اوهامات نمی‌تواند سیر نموده و فعلی را صورت دهد، لهذا باید در بیداری و هوشیاری کامل و با ریاضت کشیدن و دنبال کسب علم دین، معارف، شناخت، اخلاق و محبت اهلبیت علیهمالسلام در دل داشتن و خالصانه ادای وظیفه نمودن این مسیر را طی نماید.
یک مداح خوب می‌تواند با دو خط شعر پرمغز و پرمحتوا که در عین حال سوزناک باشد، معنای حقیقی قیام اباعبداللهالحسین علیهالسلام مظلومیت و شهادت آن بزرگوار را رسانده و مستمع را از حال طبیعی به فوق طبیعی و متعالی سوق دهد که در نهایت، اشک، این زیباترین عنصر لطیف از چشم دلسوختگان و شیفتگان امام شهیدان خارج می‌گردد. همین حالات، بالاترین و اوج به کمالات انسانی بعد از شناخت و معرفت واقعی پیدا کردن است، انشاءالله. زیرا در حدیث فرموده‌اند چشمی که برای امام حسین علیهالسلام بگرید، روز قیامت گریان وارد محشر نخواهد شد.
گریه بانگی است که عالم‌گیر است
گریه گر گریه بود شمشیر است
در این زمینه‌ها روایات و احادیث زیادی از ائمهی معصومین علیهمالسلام نقل گردیده که بر لزوم معرفت و شناخت راه و طریق استوارشان توسط شیعیان دلالت دارد. این موارد در کتب شیعه نیز ذکر گردیده است. به عنوان مثال: می‌توان مداح خدومی را که سال‌ها در مجالس عزا از اشعار وزین، پرمحتوا و سوزناک استفاده کرده و دل‌هایی را جذب بارگاه حضرت سیدالشهدا علیه السلام نموده و همچنین در تاسوعاها و عاشوراهایی در همین بازار تهران (سبزه‌میدان) به روی چهارپایه انجام وظیفه نموده است، نام برد. شخصیتی همچون مرحوم ناظم که اکثر مادحین بزرگوار و پیرغلامان خاندان عصمت و طهارت ایشان را از نزدیک دیده و با وی آشنائی دارند و دیگران و دلسوختگانی که در این زمره می‌باشند.
مداحی و چند نکته از هزار نکته
در اینجا برخی از نکات مهم مداحی و چند نکته از هزار نکته که به لحاظ ضرورت و از باب «فذّکران نفعت الذکری» جهت مادحین گرامی و بزرگوار که باید توجه به آن نموده و انشاءالله تعالی در این مسیر بکار گیرند، تدوین و در چند بند مختصراً بیان و ارائه می‌گردد.
1. دورهی کامل کلاس مداحی را طی نموده و قبولی و رضایت اساتید را جلب نماید.
2. نخست باید اطلاعات جامع و کامل دربارهی حادثه ی عظیم کربلای حسینی داشته باشد. بدین منظور کتب مقتل الحسین و شرح لهوف پیشنهاد می‌گردد.
3. از اشعاری که هیچ سود و نفعی در بر نداشته و ذهن مستمع را خسته می‌نماید جداً پرهیز شود.
4. از آهنگ موزون و سوزناک در قرائت اشعار استفاده گردد تا روح حماسهی جانسوز کربلا در اذهان تداعی و شکل گیرد.
5. مداح باید خود نمونه و الگو بوده و در نماز اول وقت شرکت نماید، در برخورد با خلق خدا از اخلاق حمیده و پسندیدهی اسلامی برخوردار و استفاده نماید و شرعیات را واجب الاطاعه دانسته و عمل نماید.
6. مدح گفتن خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام را وسیله‌ای برای کسب امرار معاش قرار نداده و خدای ناکرده این موضوع را باب ننماید.
7. زمان مناسب که مقتضای مجلس سوگواری خامس آلعبا علیهالسلام می‌باشد، مد نظر قرار گیرد.
امید آنکه با توجه و عمل به این نکات آنگونه که شایسته ی ساحت مقدس ائمهی اطهار و حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و موجب رضایت حضرت بقیه الله الاعظم امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است، به این وظیفه ی خطیر که با عشق و اختیار پذیرفته‌اند و می‌پذیرند، به نحو شایسته عمل نمایند.
