شعر محتشم نوآوری بزرگ در شعر آیینی است

به گزارش خیمه، «اسماعيل آذر» مديرگروه كارشناسی‌‌ارشد زبان و ادبيات‌فارسی واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد اسلامی، گفت: اگر شاعر بخواهد بدون پشتوانه علمی مضامينی را اضافه يا كم كند، ممكن است مغاير با اصل حرفی بزند و ايجاد شبهاتی كند.

او ادامه داد: طبعا هر هنری نيازمند تحول و دگرگونی است، ادبيات آيينی هم از اين گفتار جدا نيست و همه آحاد جامعه مايلند، مضامين و گفته‌های دينی خود را از طريق هنر درك كنند، آن هم هنری كه تازگی در آن باشد و بر دل بنشيند.

مترجم «خلاصه شاهكارهای ادبی جهان» افزود: هنر ادبيات، از همه هنرها به آيين نزديك‌تر است و ما در طول تاريخ چه در زبان عربی و چه در زبان فارسی شاهد اوج شعرهايی با اين مضامين بوده و هستيم.

اين استاد دانشگاه گفت: در زبان فارسی شاعران بسياری داريم كه همه عمر خود را در كار شعر آيينی گذاشته‌ و سعی داشتند، اعتقادات دينی و آيينی خود را تحت عنوان مراثی، مدايح، منقبت‌ها و حتی ترجمه‌ها عرضه كنند، چنان كه بسياری از شاعران، قرآن و نهج‌البلاغه را به صورت شعر منظوم كرده‌اند.

خالق اثر «يك گام با منوچهری دامغانی» تصريح كرد: در زبان‌فارسی از «كسايی مروزی» رسم شد كه جوهره مبانی و مسائل آيينی را در شعر تبليغ و بيان كنند، مروزی در هزار سال پيش آغازگر اين راه بود و حضرت سيد‌الشهداء(ع) را در شعر خود به زيبايی وصف كرد، از كسايی مروزی تا ايرج ميرزا كه يكی از زيباترين مرثيه‌ها را پيرامون حضرت سيد‌الشهداء(ع) سروده، تمام شاعران بدون استثنا، خدا، پيامبر و ائمه(ع) را به گونه‌ه‌ای هنری در شعر توصيف و ترسيم كردند، كه بسيار هم مورد توجه قرار گرفت.

دكتر آذر گفت: اين مرثيه يكی از تأثيرگذارترين متنهای آيينی است كه «ايرج ميرزا» برای حضرت «سيد‌الشهدا (ع) گفته است، بنابراين وقتی خواننده‌ای شعر او را می‌خواند، اگر اهل تقوا باشد، تأثير می‌گيرد.

نويسنده كتاب «ميراث عشق» گفت: مثال آشكار نو‌آوری در ادبيات آيينی، شعر محتشم كاشانی تحت عنوان «باز اين چه شورش است» می‌باشد، تمام شور اين شعر در همان بيت اول است، كه شاعر تمام عالم را در سوگ حضرت سيد‌الشهدا(ع) شريك می‌كند، اين شعر در نوع خود نوآوری بزرگی محسوب می‌شود و به عنوان يك آوانگارد در شعر فارسی مطرح و نوعی عرضه زيبا از آيين است كه از آن پس، نيز بسيار مورد استفاده قرار گرفت.

اين استاد ادبيات دليل استقبال از شعر آيينی توسط شاعران و مخاطبان را چنين دانست: دليل اينكه مخاطب فارسی زبان و شاعران از برخی شعرهای آيينی استقبال می‌كنند، اين است كه شاعر بدون هيچ چشمداشت دنيوی، تنها برای دل خود و با نيت خالص به سرودن شعر پرداخته، به همين دليل شعرش مورد توجه قرار می‌گيرد.

او در مورد چگونگی رسيدن به نوآوری در شعر آيينی گفت: برای رسيدن به نوآوری در شعر آيينی اولا هنر بايد، هنری پيشرو باشد، يعنی هنری باشد كه تقليد در آن نباشد، دوما ذات آن هنر با ذات روزگار و زبان هماهنگ باشد، و سوما مخاطب بتواند با آن‌چه كه در قالب هنر گفته می‌شود، ارتباط برقرار كند و از آن تأثير بگيرد، اگر اين سه عنصر را در ساختار قالب هنری شعر رعايت كنيم نوآوری صورت می‌گيرد.

اين شاعر در مود استفاده شاعران آيينی از قالب‌های كلاسيك گفت: اين درست كه شاعران آيينی بيشتر تمايل به استفاده از قالب‌های كلاسيك دارند تا قالب‌های نو و آزاد، اما آن‌چه مهم است، قالب نو نيست، بلكه حرف نو زدن مهم است، مگر نظامی در قالب كهن مخاطب را به شگفتی وا نمی‌دارد و سراسر حرف نو نمی‌زند، ما در شعر آيينی اكنون گرفتار قالب نيستيم، ما گرفتار مضمون هستيم و بايد نوع نگاه به محتوا را تغيير دهيم.

اسماعيل آذر در پايان گفت و گو با ایکنا اظهار داشت:تاكنون در هر دو حوزه داستان و شعر آيينی به نوآوری‌هايی رسيده‌ايم، اما كافی نيست و بايد همواره در تلاش برای نوآوری‌های بهتر و جديدتر باشيم.