شرط موفقیت در منبر، مردمی‌شدن است/ محتوای منبرها قابل فهم باشد

چهارمین همایش آموزشی- توجیهی «بصیرت عاشورایی» روز گذشته با حضور تعداد زیادی از روحانیون و مبلغین در امامزاده بی‌بی‌ خاتون تهران با سخنرانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین حمید میرباقری، پژوهشگر علوم دینی و اسلامی برگزار گردید. حجت‌الاسلام‌ و المسلمین میرباقری در ابتدای سخنان خود، درگذشت جمعی از حجاج ایرانی در حادثه منا و شهادت سردار همدانی را تسلیت گفت و ادامه داد: در تاریخ بودند کسانی که خیلی خوش صحبت نبودند ولی تأثیرگذاری حرفهایشان بسیار قوی بوده است. سـِرّش این بود که خود ِ آن عزیز، اهل عمل به سخنان خود بوده است. امام صادق(ع) می فرماید: مردم را دعوت کنید با غیر زبان خود. مردم اگر از شما تقوا ببینند، خیر ببینند، این خود، بهترین دعوت است. روحانی موفق آن کسی نیست که فقط روی منبر صحبت کند بلکه آن کسی است که از منبر پایین می آید و مردم از رفتار او تأثیر بگیرند. این کارشناس مذهبی افزود: پس اولین شرط برای موفقیت در منبر، مردمی‌شدن است. همه چیز در این دنیا نابود شدنی است و فقط خدا ماندنی است. امام حسین(ع) وجه رب و به سمت خدا بوده است. نهضت به سمت خدا ماندنی است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین میرباقری در ادامه توضیح داد: مسأله دیگر عبارت است از فهمیدن اهمیت کار. ما نفهمیده ایم این منبر چه تأثیرگذاری دارد. پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) گفت «اگر یک نفر به دست تو هدایت شود، از آنچه که خورشید بر تو می تابد، بالاتر است». یک کشاورز زمین را شخم می زند، بذر می دهد، کود می دهد، تا گندم روئیده شود، بعد آن گندم درو می شود و به دست نانوا می رسد. اگر نانوا، نان را بسوزاند و سالم تحویل مردم ندهد، تمام زحمات کشاورز هدر می رود. ما حکم آن نانوا را داریم. اگر مطالبی که از بزرگان به دست ما رسیده، درست به دست مردم نرسانیم، حکم همان نانوا را داریم. ذوق و سلیقه، مطالعه، توجه به محتوا که چگونه بگوییم و چه بگوییم خیلی مهم است. حجت الاسلام میرباقری افزود: آنچه می خواهید برای مردم بگویید، طوری بگویید که برای مردم قابل فهم باشد. شما خیلی آدم فهمیده و باسوادی هستید، ولی مردم سخنان شما را نمی فهمند. یکی از دشواری های منبر این است که همه جور آدم پای منبر شما هست. آدم فوق لیسانس هست، آدم بی‌سواد هم هست. زن ِ تحصیلکرده هست، زن ِ بی‌سواد هم هست. پس باید به گونه ای گفته شود که همگان متوجه حرف های شما بشوند. مطلب دیگری که تاثیرگذاری در منبر را مهم جلوه می دهد، زمان و مکان منبر است. اگر محرم است، بحث خودش را می طلبد. اگر ماه رمضان است، بحث خودش. باید زمان و مکان را در نظر گرفت. باید به گونه ای منبر برویم که بدانیم مخاطب ما چه کسی است. آیا همه پزشک هستند؟ آیا همه تحصیلکرده اند؟ و با توجه به سطح جلسه صحبت کنیم. میرباقری در ادامه سخنان خود عنوان کرد: مطلب دیگر، محتوای منبر است. برای اینکه منبر پرمحتوا باشد، باید شما توجه کنید برای چه شما را دعوت کرده اند. گاهی در این سال های اخیر این منبر با قصه و شعر گفتن جذاب می شود یا جذاب شده است. یک فاکتور جذابیت می تواند شعر و قصه باشد، اما نه اینکه کل منبر شعر و قصه باشد. شما را آورده اند که سخنرانی کنید برای اینکه دارای سطح بالاتری هستید و شیرازه منبر از قرآن نباید خارج شود. قرآن پر است از قصه، قصه حضرت یوسف، حضرت موسی و حضرت ابراهیم، اما قصه برای قرآن، ابزار است. وی یادآور شد: در داستان یوسف اشاره می کند که برادرها آمدند و دیدند که یوسف برای خودش آدم مهمی شده است. در نتیجه هدف از قصه یوسف این بود که آخر اعتقاد و پاکدامنی این می شود که برای یوسف شد. در قصه ابراهیم و عیسی هم همینطور. شما هم باید اینطور قصه بگویید. برخی ها فقط منبر را با شعر و قصه سپری می کنند. منبرها جذابیت ندارند چون سخنران همه اش قصه و شعر می گوید. این خطیب مذهبی افزود: مطلب دیگر چینش مطالب برای منبر است که خیلی مهم است. اینکه منبر شما منبر خوبی دربیاید، عبارت است از چینش کلمات و جملات. بعضی از منبرها قرآن را دارد، پایه را دارد ولی منبرش، چینش خوبی ندارد. اینکه این آیه کجا گفته شود و کجا گفته نشود، ساعت ها کار می برد و همه هنرمندی شما همان چینش است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین میرباقری اضافه کرد: مسأله دیگر، مثال زدن است. گاهی از دوستان مثال می زنند ولی از مثال خود چیزی نمی دانند و شنوندگان را نسبت به خود و سواد خود مورد تردید قرار می دهند و شنونده پیش خود می گوید که این آقا چیزی نمی داند. مسأله دیگر خصوصیات مکان منبر است. گاهی جایی می روید که مسأله شیعه و سنی و قومیت مطرح می شود که باید در گفتن حرف ها دقت کرد. گاهی کلمه به کلمه مطالب شما می‌تواند دو طایفه را به هم بریزد و یا آنها را با هم آشتی دهد. وی افزود: این مهم است که اگر شما می خواهید مطلبی را از شهری نقل کنید، نباید به قوم و آن شهر اهانت شود. گاهی منبر را خوب شروع می‌کنید، اما نمی توانید تا آخرش خوب پیش بروید. میرباقری در ادامه گفت: گاهی منبر را خوب شروع می‌کنیم اما نمی‌توانیم تا آخرش خوب پیش برویم. برای اینکه خوب مطالب را جمع نکرده‌ایم. سفارش امام سجاد(ع) این است که مراقب باشید که اگر جایی می‌روید از شما بهره‌برداری سیاسی و قومی نشود. مراقب باشید گاهی شما را برای صرف شام دعوت می‌کنند اما می‌خواهند از شما بهره‌برداری سیاسی کنند. حدود سه ماه دیگر انتخابات است. مراقب باشید از شما بهره‌برداری سیاسی نکنند. حرفی را روی منبر نزنید که از شما بهره‌برداری انتخاباتی کنند. وی در ادامه گفت: منبر باید پیام داشته باشد. منبر را یک‌جوری نروید که مردم بگویند شما یک چیزی آمدید گفتید و رفتید. تأثیرگذاری حرف‌های شما باید برود به مغازه‌ها و خانه‌ها. گاهی شما مطلبی می‌گویید که مطلب، مطلب درستی است، اما شنونده مطلب شما ظرفیتش کم است و شما را تکذیب می‌کند و می‌گوید این حرف‌ها کدام است؟ اینها خرافات است و باعث می‌شود مردم باور نکنند. بعضی از معجزات و مثال‌ها و نمونه‌ها باید با ذهن مردم همخوانی داشته باشد. وی افزود: یکی از این مشکلات مسأله ازدواج است. وقتی مجموعاً نگاه می‌کنیم روند ازدواج به سمت پایین است و و روزانه حدود ۵۰۰ طلاق در کشور صورت می‌گیرد که این فاجعه است. در حالی که در گذشته در بعضی از استان‌ها ما حتی یک طلاق هم نداشته‌ایم. صحبت‌های شما باید به خانواده ثبات دهد و کمک کند. فطرت انسان طوری آفریده شده است که اگر یک زمان رسید باید ازدواج کند و اگر ازدواج نکند فرد دچار بحران می‌شود و در نتیجه جامعه دچار بحران می‌شود. ازدواج اگر به مرور سخت شد، همان طور که گرسنگی و تشنگی، سوءهاضمه به وجود می‌آورد، ازدواج نکردن هم همین کار را در جامعه به وجود می‌آورد. حدود ۱۰ میلیون زوج آماده ازدواج، پنج میلیون دختر و پنج میلیون پسر داریم که اگر همه آنها ازدواج کنند، ظرف یکی، دو سال پنج میلیون به جمعیت کشور افزوده می‌شود. میرباقری با اشاره به مسأله اسراف در جامعه گفت: اسراف مسأله ای است که جامعه ما از وزرا تا مردم گرفتار آن هستند. مراسم های ازدواج در گذشته در خانه‌ها بود، اما امروز دیگر کسی حتی اگر خانه ۵۰۰ متری هم داشته باشد، در خانه‌اش عروسی نمی‌گیرد. فرهنگ عوض شده است. اسراف در جامعه زیاد شده است. اسراف، خروج از ریل است. جامعه‌ای که به اسراف کشیده شد استقلال سیاسی، فرهنگی و اقتصادی‌اش در خطر است. وی در پایان سخنان خود به مسأله نماز اشاره کرد و گفت: اگر در جامعه‌ای گناه بیشتر شد، به خاطر این است که نماز در آن خوانده نمی‌شود. نماز مثل این است که شما روزی پنج بار بروید حمام. مسأله نماز را جدی بگیرید چه برای خودمان چه برای مردم و آنها را دعوت به نماز خواندن کنید؛ مخصوصاً نماز صبح را چون باعث می‌شود جامعه از نظر فرهنگ نجات پیدا کند. شما اگر بخواهید مسائل سیاسی را بیان کنید باید طوری بگویید که مردم نگویند که این آقا وضع مالی‌اش خوب است و دارد این‌طوری می‌گوید و از مردم خبر ندارد. قرآن کریم مسأله عدم اعتماد به دشمن را بیان کرده است. همین آیات را اگر شما برای مردم بخوانید مردم متوجه می‌شوند. از معارف قرآن، مردم را متوجه خطرناک‌ بودن دشمن کنید، چون مردم نسبت به قرآن معتقدند و این اعتقاد باعث می‌شود شما بتوانید مطالب را به مردم بفهمانید.