کد مطلب : ۳۲۲۲۹
نقش زنان در حادثه عاشورا نادیده گرفته شده است
حجت الاسلام والمسلمین علی شفیعی با سخنرانی در حسینیه فرهنگیان مشهد در ابتدا با بیان اینکه زنان در حادثه کربلا نقش های بسیاری داشته اما مثل بسیاری از وقایع به آن توجه نمی شود، گفت: وقتی سخن از نقش زنان در جریان عاشورا می شود حداقل در سه عرصه و لایه می توان در رابطه با آن بحث کرد که لایه اول نقش زنان در تولید و خلق این واقعه است و تأثیر زنان در تداوم و فرجام جریان کربلا لایه دوم مورد بحث است و لایه سوم حاکی از نقش زنان در زنده نگه داشتن این واقعه و رساندن به نسل های بعدی است باید توجه کرد وقایع و حوادث تاریخی به مانند متون دینی و بشری قابلیت قرائت های مختلف را دارند همان گونه که از متن قرآن و آموزه های دین مبین اسلام می توان قرائت های مختلفی ارائه داد و به رسمیت شناخت عینا باید قرائت های مختلف از وقایع و حوادثی که اتفاق می افتد مورد قبول و احترام باشند و اگر این را پذیرفتیم قاعدتا باید تمام گزارشاتی که از واقعه عاشورا بیان شده را محترم بشماریم.
وی در ادامه با بیان اینکه نقش زنان در جریان عاشورا تابعی از قرائت و نوع نگاه به زنان در آموزه های دینی است، گفت: اگر کسی در جامعه برای زنان هیچ هویت اجتماعی قائل نشود و رسمیتی برای حضور زنان در عرصه های فرهنگی، سیاسی و عمومی نشناسد به راحتی نمی توانند نسبت به نقش آنان در قضیه عاشورا داوری کنند نتیجتا منجر به اتفاقاتی می شود که هم اکنون با آن مواجهیم یعنی نقش زنان در حادثه عاشورا یا نادیده گرفته شده یا محدودیت به یک کارکردهای خاص می گردد حداکثر نقشی که برای زنان در جریان کربلا قائل شده ایم این است که زنان تلاش کردند در بحبوحه جنگ ضمن حفظ عفت و عفاف خود آن گریه و زاری و ابراز احساسات خود را نیز بروز دهند و هم اکنون در کل تاریخ عاشورا آنگونه که شایسته است نقش خاصی برای زنان شناخته نشده نقشی که ما برای زنان در حادثه کربلا قائل خواهیم بود به نوع نگاه و برداشت ما از این حادثه بزرگ گره خورده است اگر کسی جریان عاشورا را به اندازه ی اندیشه های شیعی که بخشی از اندیشه های کلان اسلامی است تقلیل دهد یا به عبارت دیگر می توان سه تصویر مختلف از امام حسین (ع) داشته باشیم از جمله امام حسین شیعی، امام حسین اسلامی و امام حسین جهانی. در حالتی می توان گفت حادثه کربلا در فضای اندیشه شیعی رخ داده و بیش از آن هم پیامی ندارد که نگاه قالب افراد همین گونه است اما اگر بگوییم حرکت امام حسین پیام هایی همچون دفاع از آزادی، عدالت و انسانیت داشت و پیام های این حرکت را جهانی بدانیم قاعدتا کارکرد این حادثه بزرگ فراتر از مذهب تشیع خواهد بود.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه تصریح کرد: اگر نگاه ما به حادثه عاشورا همان نگاه سنتی و تقلیل دهنده به اندیشه های شیعی باشد قاعدتا نمی توان نقش زنان را موثر و پررنگ نشان داد. ما چه موافق باشیم چه نباشیم زنان به عنوان نیمی از جامعه انسانی در طول تاریخ و بسیاری از وقایع برخلاف نگاه های حاکم خود را تحمیل بر نگاه سنتی کرده اند و اتفاقا این مسأله در جریان عاشورا هم رخ داده است. شاید بسیاری از افراد تلاش می کردند نقش زنان در حادثه عاشورا کمرنگ شود اما زنان متعاقبا تلاش کردند و خود را تحمیل کردند. ما در مورد ماهیت و هویت زنان در میان عالمان و اندیشمندان اسلامی دو گرایش کلان داریم که قرائت های ریزی به همراه دارند و این دو گرایش کلان شامل نگاه سنتی و نگاه نواندیشانه روشنفکری دینی است در نگاه سنتی زنان خلقتی تبعی دارند که در روایات، تفاسیر و آثار برخی فقها کاملا روشن است و این خلقت تبعی حقوق تبعی هم برای آنان به دنبال داشته است و در نگاه سنتی نمی توان برای زنان حقوق مستقلی فرض کرد وقتی از این منظر به تحلیل واقعه عاشورا بپردازیم طبیعتا نمی توانیم نقش حضرت زینب را همچونه نقش امام حسین موثر نشان دهیم.
شفیعی در ادامه با اشاره به نگاه دکتر علی شریعتی که تأثیر نقش زنان و مردان را در حادثه عاشورا مساوی می داند، بیان کرد: مرحوم دکتر علی شریعتی معتقد بود هر قیامی دو وجه دارد از جمله خون و پیام که در جریان قیام عاشورا امام حسین (ع) خونش را فدا کرد و پیام آن را حضرت زینب به عالمیان رساند. به طور کلی اینچنین معادله ای را در اندیشه ی سنتی نمی شود به رسمیت شناخته و استخراج کرد. لذا اگر بخواهیم از نگاه نواندیشانه و روشنفکرانه ی اسلامی این موضوع را تحلیل کنیم زنان حقوق، ماهیت و هویت مستقلی خواهند داشت. متأسفانه ما هم اکنون بعد از گذشت چهل سال از انقلاب اسلامی هنوز در این مسأله که زنان به فلان مکان بیایند یا نیایند فلان پست اجرایی را بگیرند یا نگیرند یا مثلا حق کاندیدا شدن برای فلان منصب را دارند یا ندارند گیر کرده ایم. اما در نگاه روشنفکری دینی اینچنین نیست امروزه اگر منابع دینی هم احیانا با برخی از این آموزه ها ناهمسو هستند باید چاره اندیشی کرد و نه چاره اندیشی به جهت کاهش حقوق زنان بلکه باید دید چگونه آن منابع را تحلیل و تفسیر کنیم.
وی سپس با اظهار اینکه اگر دو نگاه سنتی و نواندیشه را در کنار هم بررسی کنیم راحت تر می توانیم در رابطه با نقش زنان در حادثه عاشورا به داوری بپردازیم، گفت: شما می توانید مراجعه کنید به تألیفاتی که هزاروچند سال قبل به وجود آمده و ببینید که این آثار چه نقشی برای زنان در آن سه عرصه و لایه ای که بیان کردم قائل شده اند و متوجه خواهید شد که نقش های یاد شده برای زنان در این کتب آنقدر پررنگ و پر اهمیت نیست اما وقتی وارد نگاه نواندیشی که محصول دغدغه ها و تلاش های روشنفکران معاصر ماست، می شوید می بینید که نقش زنان در حادثه عاشورا از زیر حجابی که در نگاه سنتی بر آن پوشیده بود کم کم در حال خروج است. اگر نگاه مرحوم شریعتی بر نقش حضرت زینب در تداوم جریان عاشورا را با دیدگاه هزاروچند سال قبل که در کتب دینی ما گزارش شده بسنجیم متوجه تفاوت های بسیار آن خواهیم شد.
حجت الاسلام والمسلمین علی شفیعی با بیان یکی دیگر از نقش های زنان در حادثه عاشورا گفت: در جریان عاشورا زنان عاشورایی همراه با مردان عاشورایی بودند و تلاش کردند برای آنان آرامش، سکونت و تسکین به وجود آورند که این از کمترین نقش های آنان بود در طول تاریخ چون همیشه به حادثه عاشورا نگاه احساسی داشته ایم آن جنبه های معرفتی و فکری این حرکت کمرنگ شده اند و متأسفانه جنبه های معرفتی که می تواند برای زنان نقش های بسیار مهمی عنوان کند نادیده انگاشته می شود. این موضوع از کمترین نقش زنان در جریان عاشورا بود کما اینکه نقش های بسیار مهم تر و بزرگتری در تداوم و فرجام جریان کربلا داشته و ایفا کردند.
وی در ادامه با بیان اینکه نقش زنان در جریان عاشورا تابعی از قرائت و نوع نگاه به زنان در آموزه های دینی است، گفت: اگر کسی در جامعه برای زنان هیچ هویت اجتماعی قائل نشود و رسمیتی برای حضور زنان در عرصه های فرهنگی، سیاسی و عمومی نشناسد به راحتی نمی توانند نسبت به نقش آنان در قضیه عاشورا داوری کنند نتیجتا منجر به اتفاقاتی می شود که هم اکنون با آن مواجهیم یعنی نقش زنان در حادثه عاشورا یا نادیده گرفته شده یا محدودیت به یک کارکردهای خاص می گردد حداکثر نقشی که برای زنان در جریان کربلا قائل شده ایم این است که زنان تلاش کردند در بحبوحه جنگ ضمن حفظ عفت و عفاف خود آن گریه و زاری و ابراز احساسات خود را نیز بروز دهند و هم اکنون در کل تاریخ عاشورا آنگونه که شایسته است نقش خاصی برای زنان شناخته نشده نقشی که ما برای زنان در حادثه کربلا قائل خواهیم بود به نوع نگاه و برداشت ما از این حادثه بزرگ گره خورده است اگر کسی جریان عاشورا را به اندازه ی اندیشه های شیعی که بخشی از اندیشه های کلان اسلامی است تقلیل دهد یا به عبارت دیگر می توان سه تصویر مختلف از امام حسین (ع) داشته باشیم از جمله امام حسین شیعی، امام حسین اسلامی و امام حسین جهانی. در حالتی می توان گفت حادثه کربلا در فضای اندیشه شیعی رخ داده و بیش از آن هم پیامی ندارد که نگاه قالب افراد همین گونه است اما اگر بگوییم حرکت امام حسین پیام هایی همچون دفاع از آزادی، عدالت و انسانیت داشت و پیام های این حرکت را جهانی بدانیم قاعدتا کارکرد این حادثه بزرگ فراتر از مذهب تشیع خواهد بود.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه تصریح کرد: اگر نگاه ما به حادثه عاشورا همان نگاه سنتی و تقلیل دهنده به اندیشه های شیعی باشد قاعدتا نمی توان نقش زنان را موثر و پررنگ نشان داد. ما چه موافق باشیم چه نباشیم زنان به عنوان نیمی از جامعه انسانی در طول تاریخ و بسیاری از وقایع برخلاف نگاه های حاکم خود را تحمیل بر نگاه سنتی کرده اند و اتفاقا این مسأله در جریان عاشورا هم رخ داده است. شاید بسیاری از افراد تلاش می کردند نقش زنان در حادثه عاشورا کمرنگ شود اما زنان متعاقبا تلاش کردند و خود را تحمیل کردند. ما در مورد ماهیت و هویت زنان در میان عالمان و اندیشمندان اسلامی دو گرایش کلان داریم که قرائت های ریزی به همراه دارند و این دو گرایش کلان شامل نگاه سنتی و نگاه نواندیشانه روشنفکری دینی است در نگاه سنتی زنان خلقتی تبعی دارند که در روایات، تفاسیر و آثار برخی فقها کاملا روشن است و این خلقت تبعی حقوق تبعی هم برای آنان به دنبال داشته است و در نگاه سنتی نمی توان برای زنان حقوق مستقلی فرض کرد وقتی از این منظر به تحلیل واقعه عاشورا بپردازیم طبیعتا نمی توانیم نقش حضرت زینب را همچونه نقش امام حسین موثر نشان دهیم.
شفیعی در ادامه با اشاره به نگاه دکتر علی شریعتی که تأثیر نقش زنان و مردان را در حادثه عاشورا مساوی می داند، بیان کرد: مرحوم دکتر علی شریعتی معتقد بود هر قیامی دو وجه دارد از جمله خون و پیام که در جریان قیام عاشورا امام حسین (ع) خونش را فدا کرد و پیام آن را حضرت زینب به عالمیان رساند. به طور کلی اینچنین معادله ای را در اندیشه ی سنتی نمی شود به رسمیت شناخته و استخراج کرد. لذا اگر بخواهیم از نگاه نواندیشانه و روشنفکرانه ی اسلامی این موضوع را تحلیل کنیم زنان حقوق، ماهیت و هویت مستقلی خواهند داشت. متأسفانه ما هم اکنون بعد از گذشت چهل سال از انقلاب اسلامی هنوز در این مسأله که زنان به فلان مکان بیایند یا نیایند فلان پست اجرایی را بگیرند یا نگیرند یا مثلا حق کاندیدا شدن برای فلان منصب را دارند یا ندارند گیر کرده ایم. اما در نگاه روشنفکری دینی اینچنین نیست امروزه اگر منابع دینی هم احیانا با برخی از این آموزه ها ناهمسو هستند باید چاره اندیشی کرد و نه چاره اندیشی به جهت کاهش حقوق زنان بلکه باید دید چگونه آن منابع را تحلیل و تفسیر کنیم.
وی سپس با اظهار اینکه اگر دو نگاه سنتی و نواندیشه را در کنار هم بررسی کنیم راحت تر می توانیم در رابطه با نقش زنان در حادثه عاشورا به داوری بپردازیم، گفت: شما می توانید مراجعه کنید به تألیفاتی که هزاروچند سال قبل به وجود آمده و ببینید که این آثار چه نقشی برای زنان در آن سه عرصه و لایه ای که بیان کردم قائل شده اند و متوجه خواهید شد که نقش های یاد شده برای زنان در این کتب آنقدر پررنگ و پر اهمیت نیست اما وقتی وارد نگاه نواندیشی که محصول دغدغه ها و تلاش های روشنفکران معاصر ماست، می شوید می بینید که نقش زنان در حادثه عاشورا از زیر حجابی که در نگاه سنتی بر آن پوشیده بود کم کم در حال خروج است. اگر نگاه مرحوم شریعتی بر نقش حضرت زینب در تداوم جریان عاشورا را با دیدگاه هزاروچند سال قبل که در کتب دینی ما گزارش شده بسنجیم متوجه تفاوت های بسیار آن خواهیم شد.
حجت الاسلام والمسلمین علی شفیعی با بیان یکی دیگر از نقش های زنان در حادثه عاشورا گفت: در جریان عاشورا زنان عاشورایی همراه با مردان عاشورایی بودند و تلاش کردند برای آنان آرامش، سکونت و تسکین به وجود آورند که این از کمترین نقش های آنان بود در طول تاریخ چون همیشه به حادثه عاشورا نگاه احساسی داشته ایم آن جنبه های معرفتی و فکری این حرکت کمرنگ شده اند و متأسفانه جنبه های معرفتی که می تواند برای زنان نقش های بسیار مهمی عنوان کند نادیده انگاشته می شود. این موضوع از کمترین نقش زنان در جریان عاشورا بود کما اینکه نقش های بسیار مهم تر و بزرگتری در تداوم و فرجام جریان کربلا داشته و ایفا کردند.
