کد مطلب : ۳۲۷۵۵
اصلی‌ترین شاخصه جامعه نبوی «توحید» است
سیدیحیی یثربی پیشکسوت فلسفه و مفسر قرآن درباره جامعه ایده‌آل نبوی گفت: درباره نظامی که پیامبر خاتم(ص) تأسیس کرد و جنبه الگو برای تاریخ بشر و جهانیان داشت تا دنیا دنیاست، این جامعه ویژگی‌‌هایی داشت، به نظرم تمام ویژگی‌‌ها را با تمام جزئیاتش، کار ساده‌ای نیست که آدم بتواند آن را جمع‌وجور کند.
وی افزود: اما من به بعضی از مشخصات این جامعه اشاره می‌کنم، شاید اصلی‌ترین مشخصه جامعه نبوی توحید بود که در اصول دین ما هم اولین اصل است، این اولین مشخصه جامعه نبوی است؛ یعنی این جامعه از مردان و زنانی تشکیل می‌شود که رو به سوی یک خدا دارند و خدایان دیگری ندارند، در واقعیت زندگی‌شان فقط یک خدا نقش دارد نه خدایان دیگر.
یثربی بیان داشت: حالا ممکن است یکی بگوید این توحید در شکل‌دهی جامعه چه نقشی دارد که ما آن را به عنوان نخستین مشخصه نظام اسلامی برشمردیم؟! ما از توحید معمولاً یک برداشت ساده و عامیانه داریم، اما توحید یک اصل مهم زندگی سیاسی ـ اجتماعی انسان است، فکر می‌کنیم همین که در دلمان بگوییم خدا یکی است و دو تا نیست تمام شد!
وی ادامه داد: توحید یکی از اساس‌های نظام اسلامی است، اگر فقط یک خدا را بپذیریم، عوارض سیاسی، اجتماعی زیادی دارد که یکی از آنها برابری انسان‌ها است که هنوز دنیای قدیم و جدید دائماً در آرزوی برابری انسان‌ها بوده است، همه انسان‌ها انسان هستند و همه حق برابر دارند و از نظر شخصیتی درجه-بندی نشده‌اند، طبقه اول، دوم، سوم و چهارم نداریم، بلکه همه یکی هستند.
این استاد فلسفه تصریح کرد: حتی پیغمبر(ص) به دستور خدا به مردم اعلام می‌کرد من هم بشری مانند شما و در یک صف با شما هستم، صف بندگی خدا. ما همه یک خدا داریم، من و شما یکی هستیم، خدایمان هم یکی است، ما دیگر خدا دوم نداریم، بقیه بشر و بنده آن خدا هستند، در تشهد هم می‌گوییم گواهی می‌دهیم که محمد عبد و فرستاده خدا است.
وی گفت: به همین دلیل برای اینکه سوءتفاهم نشود و بد برداشت نکنند، حضرت سعی می‌کرد در زندگی کوچک‌ترین امتیازی نسبت به دیگران نداشته باشد، حتی از نظر جا، می‌گفت برای من جا خالی نکنید، شما هر جا دلتان می‌خواهد بنشینید من هم به مجلس آمدم یک جای خالی پیدا می‌کنم و می‌نشینم، حالا هر جای مجلس بود چه بالا، چه پایین، چه راست و چه چپ، می‌گوید برای من جای مخصوص تعیین نکنید، این رویکرد توحیدی روی سیاست اجتماعی خیلی اثرگذار است.
یثربی اظهار داشت: پس «توحید» اصل اساسی است و اگر این توحید آسیب ببیند، نظام به طبقات تقسیم می‌شود، طبقات ثروتمندان، قدرتمندان و ... که برای خودشان امتیاز قائل می‌شوند و باعث رانت‌خواری و قدرت‌نمایی می‌شود؛ پس بنابراین اصلی‌ترین اصل جامعه اسلامی «توحید» است و توحید پایه عدالت اجتماعی است. در قرآن کریم در یک آیه می‌فرماید: شرک ظلم بزرگی است، اصلاً مفسران مانده‌اند شرک چه ربطی به ظلم دارد؟! و اکثراً آمدند اینگونه تفسیر کردند که ظلم به خودش، یعنی کسی که عقیده شرک پیدا می‌کند مشرک می‌شود و به خودش ظلم می‌کند.
وی افزود: خیلی افراد به این نکته حساس توجه نکردند که «شرک» اساس ظلم است، همانطور که «توحید» اساس عدالت است، وقتی در جامعه یک خدا نداشتیم و چند خدا داشتیم، این جامعه دیگر جامعه ستم می‌شود و مورخان فلسفه سیاست به این اغراق می‌کنند که اکثر ستم‌های تاریخ از شرک سرچشمه گرفته است، دومین مشخصه این است که جاه و مال از جامعه حذف نمی‌شود، ولی کمرنگ می‌شود، جاه و مال مردم را هدایت نمی‌کنند، بلکه باید رو به سوی خدا داشته باشند.
این مفسر قرآن کریم تأکید کرد: جامعه اگر به وسیله کسانی تشکیل یا اداره شود که دلبستگی به ثروت یا قدرت دارند آن جامعه از اعتدال خارج می‌شود و یک جامعه ظالمانه می‌شود، بنابراین سلام تأکید دارد که باید توجه به جاه و مال در جامعه کمرنگ شود، چون قدرت ثروت می‌آورد، به همین خاطر درباره مسأله قدرت دقت و تلاش کرده که در نظام اسلامی کمرنگ شود، توجه داشته باشیم که قدرت باید در خدمت مردم باشد، پشتیبان مردم شود نه مسلط به مردم.
وی با بیان اینکه در نظام اسلامی قدرت نباید تحت شعاع ثروت، جاه و مال قرار گیرد، ادامه داد: در دو مسأله باید مسئولان را کنترل کرد: یکی در وقتی که به یکی شغلی می‌دهید ببینید در دلش مشتاق به این شغل است، اگر دیدید علاقه‌مند است، به وی چنین شغلی ندهید، دیگر اینکه این آقا یا خانمی که شما به او شغل دادید باید زندگی‌اش هم‌سطح طبقه محروم جامعه باشد، چون اگر هم‌سطح جامعه بود دلبسته به قدرت نمی‌شود، چون می‌بیند قدرت هیچ امتیازی ندارد.
یثربی تصریح کرد: اگر فردی امروز وزیر شد، فردا خانه و ماشینش عوض شد، می‌گوید چیزِ خوبی است، خودش را برای وزارت می‌کُشد، امااگر دیدید وقتی وزیر شد، زندگی‌اش فقیرانه است، حتی گاهی نان سنگک هم برای شامش پیدا نکرد، آن وقت چنین کسی داوطلب نمی‌شود مگر آنکه احساس تکلیف و وظیفه کند، زیرا «خدا» محور قبول شغل است و به خاطر خدا قبول می‌کند.
وی درباره اینکه چه مقدار جامعه امروز ما با جامعه ایده‌آل نبوی نزدیک است، گفت: در جامعه امروزی از توجه به پایه‌های نظام غفلت می‌کنیم، طرف کلی هزینه می‌کند، میلیاردی هزینه می‌کند و خودش را می‌کشد وکیل شود، هر آدمِ ساده‌ای که سر کوه زندگی می‌کند هم می‌فهمد که اینجا خبری است واِلا این آدم اینقدر خودش را نمی‌کشد و اینقدر خرج نمی‌کند! حتی گاهی به ما می‌گویند مگر حقوق وکیل چقدر است که این همه خرج می‌کند؟!
این پیشکسوت فلسفه خاطرنشان کرد: اولین اصلِ اسلام این است که می‌گوید اگر دیدید یک نفر دنبال شغلی می‌دود آن شغل را به او ندهید، پیغمبر(ص) فرمود: دو نفر از من کار خواستند تا زنده بودم به آنها کار ندادم، همیشه پای منبرها به مردم می‌گفتم اگر ماشین و زندگی مسئولان، زندگی بچه‌های آنها را بررسی کنیم، چرا باید مسئول ما حتی مسئولان سطح پایین ما سوار هواپیما می‌شوند ورودی جداگانه داشته باشند؟ یا در بیمارستان یک شاخه جداگانه داشته باشند؟ چرا با اتوبوس رفت و آمد نمی‌کنند؟ اگر به اینها دقت کنیم جامعه رنگِ اسلامی به خود می‌گیرد.
وی افزود: اما من به بعضی از مشخصات این جامعه اشاره می‌کنم، شاید اصلی‌ترین مشخصه جامعه نبوی توحید بود که در اصول دین ما هم اولین اصل است، این اولین مشخصه جامعه نبوی است؛ یعنی این جامعه از مردان و زنانی تشکیل می‌شود که رو به سوی یک خدا دارند و خدایان دیگری ندارند، در واقعیت زندگی‌شان فقط یک خدا نقش دارد نه خدایان دیگر.
یثربی بیان داشت: حالا ممکن است یکی بگوید این توحید در شکل‌دهی جامعه چه نقشی دارد که ما آن را به عنوان نخستین مشخصه نظام اسلامی برشمردیم؟! ما از توحید معمولاً یک برداشت ساده و عامیانه داریم، اما توحید یک اصل مهم زندگی سیاسی ـ اجتماعی انسان است، فکر می‌کنیم همین که در دلمان بگوییم خدا یکی است و دو تا نیست تمام شد!
وی ادامه داد: توحید یکی از اساس‌های نظام اسلامی است، اگر فقط یک خدا را بپذیریم، عوارض سیاسی، اجتماعی زیادی دارد که یکی از آنها برابری انسان‌ها است که هنوز دنیای قدیم و جدید دائماً در آرزوی برابری انسان‌ها بوده است، همه انسان‌ها انسان هستند و همه حق برابر دارند و از نظر شخصیتی درجه-بندی نشده‌اند، طبقه اول، دوم، سوم و چهارم نداریم، بلکه همه یکی هستند.
این استاد فلسفه تصریح کرد: حتی پیغمبر(ص) به دستور خدا به مردم اعلام می‌کرد من هم بشری مانند شما و در یک صف با شما هستم، صف بندگی خدا. ما همه یک خدا داریم، من و شما یکی هستیم، خدایمان هم یکی است، ما دیگر خدا دوم نداریم، بقیه بشر و بنده آن خدا هستند، در تشهد هم می‌گوییم گواهی می‌دهیم که محمد عبد و فرستاده خدا است.
وی گفت: به همین دلیل برای اینکه سوءتفاهم نشود و بد برداشت نکنند، حضرت سعی می‌کرد در زندگی کوچک‌ترین امتیازی نسبت به دیگران نداشته باشد، حتی از نظر جا، می‌گفت برای من جا خالی نکنید، شما هر جا دلتان می‌خواهد بنشینید من هم به مجلس آمدم یک جای خالی پیدا می‌کنم و می‌نشینم، حالا هر جای مجلس بود چه بالا، چه پایین، چه راست و چه چپ، می‌گوید برای من جای مخصوص تعیین نکنید، این رویکرد توحیدی روی سیاست اجتماعی خیلی اثرگذار است.
یثربی اظهار داشت: پس «توحید» اصل اساسی است و اگر این توحید آسیب ببیند، نظام به طبقات تقسیم می‌شود، طبقات ثروتمندان، قدرتمندان و ... که برای خودشان امتیاز قائل می‌شوند و باعث رانت‌خواری و قدرت‌نمایی می‌شود؛ پس بنابراین اصلی‌ترین اصل جامعه اسلامی «توحید» است و توحید پایه عدالت اجتماعی است. در قرآن کریم در یک آیه می‌فرماید: شرک ظلم بزرگی است، اصلاً مفسران مانده‌اند شرک چه ربطی به ظلم دارد؟! و اکثراً آمدند اینگونه تفسیر کردند که ظلم به خودش، یعنی کسی که عقیده شرک پیدا می‌کند مشرک می‌شود و به خودش ظلم می‌کند.
وی افزود: خیلی افراد به این نکته حساس توجه نکردند که «شرک» اساس ظلم است، همانطور که «توحید» اساس عدالت است، وقتی در جامعه یک خدا نداشتیم و چند خدا داشتیم، این جامعه دیگر جامعه ستم می‌شود و مورخان فلسفه سیاست به این اغراق می‌کنند که اکثر ستم‌های تاریخ از شرک سرچشمه گرفته است، دومین مشخصه این است که جاه و مال از جامعه حذف نمی‌شود، ولی کمرنگ می‌شود، جاه و مال مردم را هدایت نمی‌کنند، بلکه باید رو به سوی خدا داشته باشند.
این مفسر قرآن کریم تأکید کرد: جامعه اگر به وسیله کسانی تشکیل یا اداره شود که دلبستگی به ثروت یا قدرت دارند آن جامعه از اعتدال خارج می‌شود و یک جامعه ظالمانه می‌شود، بنابراین سلام تأکید دارد که باید توجه به جاه و مال در جامعه کمرنگ شود، چون قدرت ثروت می‌آورد، به همین خاطر درباره مسأله قدرت دقت و تلاش کرده که در نظام اسلامی کمرنگ شود، توجه داشته باشیم که قدرت باید در خدمت مردم باشد، پشتیبان مردم شود نه مسلط به مردم.
وی با بیان اینکه در نظام اسلامی قدرت نباید تحت شعاع ثروت، جاه و مال قرار گیرد، ادامه داد: در دو مسأله باید مسئولان را کنترل کرد: یکی در وقتی که به یکی شغلی می‌دهید ببینید در دلش مشتاق به این شغل است، اگر دیدید علاقه‌مند است، به وی چنین شغلی ندهید، دیگر اینکه این آقا یا خانمی که شما به او شغل دادید باید زندگی‌اش هم‌سطح طبقه محروم جامعه باشد، چون اگر هم‌سطح جامعه بود دلبسته به قدرت نمی‌شود، چون می‌بیند قدرت هیچ امتیازی ندارد.
یثربی تصریح کرد: اگر فردی امروز وزیر شد، فردا خانه و ماشینش عوض شد، می‌گوید چیزِ خوبی است، خودش را برای وزارت می‌کُشد، امااگر دیدید وقتی وزیر شد، زندگی‌اش فقیرانه است، حتی گاهی نان سنگک هم برای شامش پیدا نکرد، آن وقت چنین کسی داوطلب نمی‌شود مگر آنکه احساس تکلیف و وظیفه کند، زیرا «خدا» محور قبول شغل است و به خاطر خدا قبول می‌کند.
وی درباره اینکه چه مقدار جامعه امروز ما با جامعه ایده‌آل نبوی نزدیک است، گفت: در جامعه امروزی از توجه به پایه‌های نظام غفلت می‌کنیم، طرف کلی هزینه می‌کند، میلیاردی هزینه می‌کند و خودش را می‌کشد وکیل شود، هر آدمِ ساده‌ای که سر کوه زندگی می‌کند هم می‌فهمد که اینجا خبری است واِلا این آدم اینقدر خودش را نمی‌کشد و اینقدر خرج نمی‌کند! حتی گاهی به ما می‌گویند مگر حقوق وکیل چقدر است که این همه خرج می‌کند؟!
این پیشکسوت فلسفه خاطرنشان کرد: اولین اصلِ اسلام این است که می‌گوید اگر دیدید یک نفر دنبال شغلی می‌دود آن شغل را به او ندهید، پیغمبر(ص) فرمود: دو نفر از من کار خواستند تا زنده بودم به آنها کار ندادم، همیشه پای منبرها به مردم می‌گفتم اگر ماشین و زندگی مسئولان، زندگی بچه‌های آنها را بررسی کنیم، چرا باید مسئول ما حتی مسئولان سطح پایین ما سوار هواپیما می‌شوند ورودی جداگانه داشته باشند؟ یا در بیمارستان یک شاخه جداگانه داشته باشند؟ چرا با اتوبوس رفت و آمد نمی‌کنند؟ اگر به اینها دقت کنیم جامعه رنگِ اسلامی به خود می‌گیرد.
