کد مطلب : ۳۹۷۸
نویسنده و کارگردان تئاتر:
یکی از ریشه‌های محکم تعزیه، آیین‌های عاشورایی است
به گزارش خیمه، حسین کیانی با اشاره به ارزشمند بودن برپایی همایش سراسری آیین‌های عاشورایی گفت: «در ابتدا، آیین‌های عاشورایی بوده که شکل پیدا کرده و به شکل منسجم و داستان‌دار تبدیل به تعزیه شده است؛ پس یکی از ریشه‌های محکم تعزیه، آیین‌های عاشورایی است.»
کارگردان نمایش "بیدارخانه نسوان" افزود: «جامع‌ترین، شکیل‌ترین و عمیق‌ترین نمایش ایرانی، تعزیه است که اگر ریشه‌یابی شود، متوجه می‌شویم آیین های عاشورایی نقش عمده ای در شکل گیری و عظمت این شکل بی‌نظیر نمایش ایرانی داشته است.»
وی تصریح کرد: «اگر نمایشنامه‌نویسان کمتر به این مقوله می‌پردازند، شاید به این دلیل است که آیین‌ها را صرفا در حد آیین می‌دانند و احساس می کنند که قابلیت‌های نمایشی ندارد. »
این کارگردان تئاتر بیان کرد: «به طور حتم اگر تعزیه ریشه‌یابی شود به این نتیجه می رسیم که یکی از ریشه‌های آن، همین آیین‌های عاشورایی است و آن زمان به این نکته پی خواهیم برد که آیین‌های عاشورایی قابلیت فراوانی دارد و قادر است جذابیت‌های نمایشی ایجاد کند.»
نویسنده و کارگردان نمایش "خیشخانه" درباره قابلیت‌های نمایشی آیین‌های عاشورایی گفت: «اولین و شاید بهترین بهانه یا ایده برای کارگردانی آیین‌های عاشورایی، واقعه کربلاست که در هر مقطعی از ابتدا تا انتها می‌توان جذابیت‌های متفاوت و مختلفی در یافت؛ یعنی از حرکت امام حسین(ع) به سمت کربلا و سپس روزهایی که می گذرد و مسایلی پیش می آید که منجر به فاجعه کربلا می شود؛ پس هر مقطع آن قابلیت نمایشی فراوانی دارد که اوج آن، روز عاشوراست.»
کیانی خاطرنشان کرد: «باید دید کسی که می‌خواهد کار کند، کدام مقطع را انتخاب می کند؛ به نظرم تمام مقاطع این سیر، دارای جذابیت های فراوان و دراماتیک است.»
وی افزود: «آیین های عاشورایی را باید صد درصد حفظ کرد؛ اما این کاری است که در کشورمان صورت نگرفته و در تمام دنیا به خصوص کشورهای آسیای شرقی که پیشرفته هم هستند، تمام آیین هایشان را به صورت موزه ای حفظ کرده و با کارشناسی دقیق، قابلیت های آن را بررسی و به روز کردند، یعنی با استفاده از توانایی های این آیین ها در هماهنگی با مخاطب روز، ارتباط برقرار می کنند. منتها ما هنوز به دنبال این کار نرفته ایم.»
این نویسنده تئاتر بیان کرد: «در دوره ناصری و یا بعد از آن، درهمین تهران ده ها تکیه بوده که انواع آیین های عاشورایی و به ویژه تعزیه در آن ها برگزار می شد؛ ولی الان یک تکیه که صرفا تعزیه ای در آن برگزار شود در تهران به چشم نمی خورد. پس ما نمی توانیم ادعا کنیم که آیین های عاشورایی را به صورت موزه ای حفظ کرده ایم.»
کارگردان نمایش "بیدارخانه نسوان" گفت: «در شهرستان ها هم به ندرت شاهد این قضیه هستیم که آیین ها به شکل اصیل برپا شوند؛ اگر همت و حمایتی باشد تا این آیین ها به صورت موزه ای حفظ شود قابلیت فراوانی دارد و می تواند کارکرد مهمی در تئاتر امروز داشته باشد.»
کیانی درخصوص خلق متون و اجراهای خلاق آیین های عاشورایی تصریح کرد: «مهمترین و درست ترین راه پژوهش است؛ پژوهشی که تحت حمایت مستقیم و دقیق باشد. باید این مساله را بازشناسی و بازکاوی کرد؛ البته نه با یک نفر، بلکه توسط یک جمع کارشناس و آن هم نه در یکی دوماه و یا یکی دو سال، چرا که این کار مطالعه دامنه داری را می طلبد.»
وی گفت: «اگر می خواهیم از دل این آیین ها به یک نمایش خاص و جذاب مذهبی و گیرای ملی برسیم در وهله اول، احتیاج به یک پژوهش با حمایت داریم؛ اگر زمانی این پژوهش انجام شود و در دسترس علاقه مندان و کارگردانان قرار گیرد، طبیعی است که هرآدم خلاق و با ذوقی می تواند از دل این پژوهش ها، به توانمندی های ویژه ای دست پیدا کرده و آن را در تئاتر به کار گیرد.»
نویسنده و کارگردان نمایش "خیشخانه" افزود: «به هرحال پایه و اساس این قضیه، پژوهش و حمایت است و اختصاص دادن یک بودجه خاص و هدفمند برای برگزارکردن آیین های عاشورایی به صورت همایش، به خودی خود اتفاق خوبی است ولی کامل نیست و کسری های زیادی دارد؛ اگر بخواهیم چشم انداز خوبی را متصور شویم، برگزاری یک همایش کفایت نمی کند.»
کیانی بیان کرد: «با این که یکی از خاستگاه های مهم تعزیه، آیین های عاشورایی است ولی دارای متون مکتوب نبوده و اصولا ادبیات در این مقوله، خیلی جایگاه عمیقی ندارد؛ شما خیلی نمی توانید برای متن تعزیه، ارزش ادبی بالایی قایل شوید. چرا که در ادبیات تعزیه، این ارزش ها بیشتر احساسی و مذهبی است.»
این نویسنده تئاتر خاطرنشان کرد: «در دوره ای که تعزیه در اوج بود، رفته رفته ادبیات و متون تعزیه به شکلی گیرا و جذاب به سوی ادبا پسندی می رسید که مورد رضایت عام هم بود؛ بنابراین از جنبه نمایشنامه نویسی هم به طور صد درصد می تواند مثمرثمر باشد.»
وی گفت: «اگر یک نمایشنامه نویس، ساختارهای اجرایی نمایش های بومی را نداند، طبیعی است که نمی تواند یک نمایشنامه ایرانی را که برپایه سخن نمایشی خود خواهد بود، بنویسد؛ پس می بینیم که هدفمند شدن آیین های عاشورایی رابطه مستقیمی با توسعه و رونق نمایشنامه نویسی در آن حیطه دارد.»
نویسنده و کارگردان نمایش "پنهان خانه پنج در" درباره منزوی نشدن آیین های عاشورایی افزود: «اگر چشم انداز خوبی برای آیین های عاشورایی متصور باشیم، قایل به تفکیک نیستم؛ در واقع فکر می کنم تفکیک این نوع آیین ها از کلیت تئاتر، باعث منزوی شدن آن می شود.»
این نویسنده و کارگردان تئاتر درباره رشد و توسعه همایش آیین های عاشورایی می گوید: «اگر این همایش، بنیادهای درست و برنامه های مدت داری داشته و فقط برای بیان کاری هم نباشد، خوب است. اگر غیر این باشد، طبعا کمکی نخواهد کرد.»
کیانی درباره ماندگاری آیین های عاشورایی بیان کرد: «آیین های عاشورایی متعلق به قشر خاصی نیست و به همه مردم تعلق دارد، چرا که این اتفاق 1400 سال پیش رخ داده ولی هنوز در دل مردم ایران زنده مانده است؛ اگر این آیین ها متعلق به قشر خاصی بود مطمئنا تا این زمان ادامه پیدا نمی کرد. چه بسا در مقاطعی از تاریخ، آیین هایی وجود داشته که متعلق به قشر خاصی بوده و از بین رفته است. ولی آیین های عاشورایی این گونه نبوده و نیست.»
وی تصریح کرد: «ماندگاری آیین های عاشورایی کاملا ثابت می کند که طیف عظیمی از جامعه در طول دوران مختلف پذیرای این آیین بوده و برایشان جاذبه و پذیرندگی بالایی داشته که به ماندگاری آن هم کمک والایی کرده است؛ ولی باید بدانیم که اگر در این کار، هدفمندی نباشد برگزاری آیین های عاشورایی مختص به قشر خاصی می شود.»
کارگردان نمایش "بیدارخانه نسوان" درباره هدف برگزاری همایش آیین های عاشورایی گفت: «اگر برنامه ای هدفمند باشد و اساس نامه درست و فکر شده ای هم داشته باشد، بسیار خوب است؛ ولی اگر صرفا جهت زرق و برق دادن به تئاتر کشور و یا بالابردن بیلان کاری باشد، راهگشا نخواهد بود؛ چرا که سالی یک بار، چراغ های رنگینی روشن می شود و بعد هم به سرعت خاموش می شود که قطعا این کار فقط تزیین تئاتر ایران است.»
کیانی افزود: «اگر از پیش، بنیانگذاران و برگزارکنندگان، بیاندیشند و دورنمای خوبی از این جشنواره ها و همایش های موضوعی داشته باشند، می تواند به اساس و بنیاد تئاتر ایران کمک کند. حیف است که این همه انرژی، نیرو و هزینه بی‌جهت تلف شود.»
کارگردان نمایش "بیدارخانه نسوان" افزود: «جامع‌ترین، شکیل‌ترین و عمیق‌ترین نمایش ایرانی، تعزیه است که اگر ریشه‌یابی شود، متوجه می‌شویم آیین های عاشورایی نقش عمده ای در شکل گیری و عظمت این شکل بی‌نظیر نمایش ایرانی داشته است.»
وی تصریح کرد: «اگر نمایشنامه‌نویسان کمتر به این مقوله می‌پردازند، شاید به این دلیل است که آیین‌ها را صرفا در حد آیین می‌دانند و احساس می کنند که قابلیت‌های نمایشی ندارد. »
این کارگردان تئاتر بیان کرد: «به طور حتم اگر تعزیه ریشه‌یابی شود به این نتیجه می رسیم که یکی از ریشه‌های آن، همین آیین‌های عاشورایی است و آن زمان به این نکته پی خواهیم برد که آیین‌های عاشورایی قابلیت فراوانی دارد و قادر است جذابیت‌های نمایشی ایجاد کند.»
نویسنده و کارگردان نمایش "خیشخانه" درباره قابلیت‌های نمایشی آیین‌های عاشورایی گفت: «اولین و شاید بهترین بهانه یا ایده برای کارگردانی آیین‌های عاشورایی، واقعه کربلاست که در هر مقطعی از ابتدا تا انتها می‌توان جذابیت‌های متفاوت و مختلفی در یافت؛ یعنی از حرکت امام حسین(ع) به سمت کربلا و سپس روزهایی که می گذرد و مسایلی پیش می آید که منجر به فاجعه کربلا می شود؛ پس هر مقطع آن قابلیت نمایشی فراوانی دارد که اوج آن، روز عاشوراست.»
کیانی خاطرنشان کرد: «باید دید کسی که می‌خواهد کار کند، کدام مقطع را انتخاب می کند؛ به نظرم تمام مقاطع این سیر، دارای جذابیت های فراوان و دراماتیک است.»
وی افزود: «آیین های عاشورایی را باید صد درصد حفظ کرد؛ اما این کاری است که در کشورمان صورت نگرفته و در تمام دنیا به خصوص کشورهای آسیای شرقی که پیشرفته هم هستند، تمام آیین هایشان را به صورت موزه ای حفظ کرده و با کارشناسی دقیق، قابلیت های آن را بررسی و به روز کردند، یعنی با استفاده از توانایی های این آیین ها در هماهنگی با مخاطب روز، ارتباط برقرار می کنند. منتها ما هنوز به دنبال این کار نرفته ایم.»
این نویسنده تئاتر بیان کرد: «در دوره ناصری و یا بعد از آن، درهمین تهران ده ها تکیه بوده که انواع آیین های عاشورایی و به ویژه تعزیه در آن ها برگزار می شد؛ ولی الان یک تکیه که صرفا تعزیه ای در آن برگزار شود در تهران به چشم نمی خورد. پس ما نمی توانیم ادعا کنیم که آیین های عاشورایی را به صورت موزه ای حفظ کرده ایم.»
کارگردان نمایش "بیدارخانه نسوان" گفت: «در شهرستان ها هم به ندرت شاهد این قضیه هستیم که آیین ها به شکل اصیل برپا شوند؛ اگر همت و حمایتی باشد تا این آیین ها به صورت موزه ای حفظ شود قابلیت فراوانی دارد و می تواند کارکرد مهمی در تئاتر امروز داشته باشد.»
کیانی درخصوص خلق متون و اجراهای خلاق آیین های عاشورایی تصریح کرد: «مهمترین و درست ترین راه پژوهش است؛ پژوهشی که تحت حمایت مستقیم و دقیق باشد. باید این مساله را بازشناسی و بازکاوی کرد؛ البته نه با یک نفر، بلکه توسط یک جمع کارشناس و آن هم نه در یکی دوماه و یا یکی دو سال، چرا که این کار مطالعه دامنه داری را می طلبد.»
وی گفت: «اگر می خواهیم از دل این آیین ها به یک نمایش خاص و جذاب مذهبی و گیرای ملی برسیم در وهله اول، احتیاج به یک پژوهش با حمایت داریم؛ اگر زمانی این پژوهش انجام شود و در دسترس علاقه مندان و کارگردانان قرار گیرد، طبیعی است که هرآدم خلاق و با ذوقی می تواند از دل این پژوهش ها، به توانمندی های ویژه ای دست پیدا کرده و آن را در تئاتر به کار گیرد.»
نویسنده و کارگردان نمایش "خیشخانه" افزود: «به هرحال پایه و اساس این قضیه، پژوهش و حمایت است و اختصاص دادن یک بودجه خاص و هدفمند برای برگزارکردن آیین های عاشورایی به صورت همایش، به خودی خود اتفاق خوبی است ولی کامل نیست و کسری های زیادی دارد؛ اگر بخواهیم چشم انداز خوبی را متصور شویم، برگزاری یک همایش کفایت نمی کند.»
کیانی بیان کرد: «با این که یکی از خاستگاه های مهم تعزیه، آیین های عاشورایی است ولی دارای متون مکتوب نبوده و اصولا ادبیات در این مقوله، خیلی جایگاه عمیقی ندارد؛ شما خیلی نمی توانید برای متن تعزیه، ارزش ادبی بالایی قایل شوید. چرا که در ادبیات تعزیه، این ارزش ها بیشتر احساسی و مذهبی است.»
این نویسنده تئاتر خاطرنشان کرد: «در دوره ای که تعزیه در اوج بود، رفته رفته ادبیات و متون تعزیه به شکلی گیرا و جذاب به سوی ادبا پسندی می رسید که مورد رضایت عام هم بود؛ بنابراین از جنبه نمایشنامه نویسی هم به طور صد درصد می تواند مثمرثمر باشد.»
وی گفت: «اگر یک نمایشنامه نویس، ساختارهای اجرایی نمایش های بومی را نداند، طبیعی است که نمی تواند یک نمایشنامه ایرانی را که برپایه سخن نمایشی خود خواهد بود، بنویسد؛ پس می بینیم که هدفمند شدن آیین های عاشورایی رابطه مستقیمی با توسعه و رونق نمایشنامه نویسی در آن حیطه دارد.»
نویسنده و کارگردان نمایش "پنهان خانه پنج در" درباره منزوی نشدن آیین های عاشورایی افزود: «اگر چشم انداز خوبی برای آیین های عاشورایی متصور باشیم، قایل به تفکیک نیستم؛ در واقع فکر می کنم تفکیک این نوع آیین ها از کلیت تئاتر، باعث منزوی شدن آن می شود.»
این نویسنده و کارگردان تئاتر درباره رشد و توسعه همایش آیین های عاشورایی می گوید: «اگر این همایش، بنیادهای درست و برنامه های مدت داری داشته و فقط برای بیان کاری هم نباشد، خوب است. اگر غیر این باشد، طبعا کمکی نخواهد کرد.»
کیانی درباره ماندگاری آیین های عاشورایی بیان کرد: «آیین های عاشورایی متعلق به قشر خاصی نیست و به همه مردم تعلق دارد، چرا که این اتفاق 1400 سال پیش رخ داده ولی هنوز در دل مردم ایران زنده مانده است؛ اگر این آیین ها متعلق به قشر خاصی بود مطمئنا تا این زمان ادامه پیدا نمی کرد. چه بسا در مقاطعی از تاریخ، آیین هایی وجود داشته که متعلق به قشر خاصی بوده و از بین رفته است. ولی آیین های عاشورایی این گونه نبوده و نیست.»
وی تصریح کرد: «ماندگاری آیین های عاشورایی کاملا ثابت می کند که طیف عظیمی از جامعه در طول دوران مختلف پذیرای این آیین بوده و برایشان جاذبه و پذیرندگی بالایی داشته که به ماندگاری آن هم کمک والایی کرده است؛ ولی باید بدانیم که اگر در این کار، هدفمندی نباشد برگزاری آیین های عاشورایی مختص به قشر خاصی می شود.»
کارگردان نمایش "بیدارخانه نسوان" درباره هدف برگزاری همایش آیین های عاشورایی گفت: «اگر برنامه ای هدفمند باشد و اساس نامه درست و فکر شده ای هم داشته باشد، بسیار خوب است؛ ولی اگر صرفا جهت زرق و برق دادن به تئاتر کشور و یا بالابردن بیلان کاری باشد، راهگشا نخواهد بود؛ چرا که سالی یک بار، چراغ های رنگینی روشن می شود و بعد هم به سرعت خاموش می شود که قطعا این کار فقط تزیین تئاتر ایران است.»
کیانی افزود: «اگر از پیش، بنیانگذاران و برگزارکنندگان، بیاندیشند و دورنمای خوبی از این جشنواره ها و همایش های موضوعی داشته باشند، می تواند به اساس و بنیاد تئاتر ایران کمک کند. حیف است که این همه انرژی، نیرو و هزینه بی‌جهت تلف شود.»
