رخنه سبک غربی، چالش مداحی های محرم

در این میان موسیقی مذهبی و نوای عاشورایی جزو جدایی ناپذیر آیین های عزای سالار شهیدان است؛ موضوعی که مختص و محصول دیروز و امروز نیست و سالیان طولانی ایرانیان مسلمان بنا بر اراداتی که به امام حسین (ع) دارند، همنوا با موسیقی مذهبی مداحان در سوگ و مصیبت عظیم کربلا غرق در ماتم و اندوه می شوند.
البته همه این عشق و شور به زنده نگه داشتن واقعه کربلا و آنچه بر امام حسین (ع) گذشت، در طول عمر انقلاب اسلامی همواره مورد تاکید بوده؛ چرا که در متون شرعی و دینی ما همواره توصیه و دستورالعمل های زیادی درباره ضرورت عزاداری برای ائمه (ع) به ویژه امام حسین(ع) دیده می شود.
در اینجا تکلیف سنگین مداحان و مرثیه سرایان و هیات های عزاداری بیشتر نمایان می شود اما نکته مهم در این مساله کیفیت اقامه عزا برای سالار شهیدان است؛ موضوعی که کانون و تمرکز اصلی آن به مداحان و هیات های مذهبی بر می گردد.
چرا که آنها با فعالیت و عملکرد خود نقش اصلی را در زنده نگه داشتن نهضت حسینی به عنوان دلیل اصلی حفظ دین و فرهنگ ناب اسلامی بازی می کنند و همین مساله هم تکلیف سنگینی را برعهده آنها می گذارد و می طلبد که هم هیات ها و هم مداحان با حساسیت بیشتری روی این موضوع تمرکز کنند.
باید گفت که بسیاری از بزرگان و پژوهشگران دینی هم عقیده دارند که فرهنگ صحیح عزاداری موجب نگهبانی دین و روشن شدن حقایق دینی و نابودی بدعت ها و ترویج سنت ها می شود.
آنها تاکید دارند که برای تحقق این مهم وظیفه مداحان و مرثیه سرایان و هیات های عزاداری بیشتر از سایر افراد جامعه است و کسب جایگاه معنوی و تهذیب نفس توسط آنها اهمیت خاصی دارد.
در واقع مداحان به عنوان نقطه اصلی و اساسی هیات های مذهبی در کنار خطیبان و گویندگان وظیفه دارند از اشعار و نواهایی استفاده کنند که بیانگر حقایق واقعه عاشورا و کربلا باشد تا بتواند تاثیرگذاری لازم را بر جامعه و به ویژه نسل جوان داشته باشد؛ زیرا تجربه و شواهد موجود نشان داده نسل جوان ما تمایل و توجه بیشتری به این حوزه دارند.
با توجه به اهمیت این موضوع، اما در سال های اخیر شاهد شکل گیری بدعت و سبک جدیدی در بین مداحان هستیم و آنان با تقلید کورکورانه از برخی خوانندگان غربی، پایه گذار فرهنگی غلط در این حوزه شده اند و زمینه تحریف و آسیب جدی را فراهم آورده اند.
موضوعی که رهبر معظم انقلاب هم نسبت به آن واکنش نشان دادند و دراین باره فرمودند: «من شنیده ام در مواردی از آهنگ های نامناسب استفاده می شود مثلاً فلان خواننده طاغوتی یا غیرطاغوتی شعرعشقی را با آهنگی خوانده؛ حالا ما بیاییم در مجلس امام حسین (ع) و برای عشاق امام حسین(ع)، آیات والای معرفت را در این آهنگ بریزیم و بنا به خواندن آن کنیم، این خیلی بد است خودتان آهنگ بسازید این همه ذوق و این همه هنر وجود دارد یقیناً در جمع علاقه مندان به این جریان کسانی هستند که می توانند آهنگ های خوبِ مخصوص مداحی بسازند؛ آهنگ عزا، آهنگ شادی».
البته برخی از مداحان مطرح کشوری نیز از رونق گرفتن برخی از سبک های غربی در مداحی ها انتقاد و اعلام کردند که برخی مداحان سعی می کنند با سبک های غربی و هیجان انگیز مداحی را به راه اندازند که حاصل آن جز هیجان و شور مقطعی نیست و این موضوع یک آفت جدی است.
به گفته این منتقدان در مقتل خوانی و نوحه سرایی تنها هدف گریه و احساس عواطف است در حالی که اگر محتوا و پیامی در این سروده ها و بیان مطالب نباشد هیچ ثمری ندارد.
حال باید گفت موسیقی مذهبی درخت تنومند و اصیلی که تعزیه، روضه و نوحه خوانی از شاخه های آن است و در زندگی ما ریشه دارد و در واقع هدف مداحی، مدح یک واقعه با شکوه تاریخی است تا مردم به تفکر و تامل به این واقعه بپردازند و با حزنی که در مدح وجود دارد همراه شوند.
به نظر می رسد مداحان در این راه باید هدف خود را پیدا کنند و بفهمند مسئولیت آنها فقط تولید هیجان نیست؛ تقلید کورکورانه آنها از ملودی‌های دیگر باعث می‌شود که مداحی از یک هنر مستقل و پویا تهی شود و در واقع نباید مداحی به آنچه در کوچه و بازار اتفاق می‌افتد به عنوان موسیقی مصرفی وابسته شود.