کد مطلب : ۳۸۷
پرونده‌ويژه‌نظارت بر عزاداری‌ها(3)
ضرورت هدايت، نظارت و پشتيباني از هيئت‌ها
نويسنده: رضا معممي‌مقدم*
با نگاهي به تاريخ درمي‌يابيم كه اين گونه تشكل‌ها از زمان شكل‌گيري و شروع فعاليت‌هايشان همواره با مخالفت‌هايي از سوي حكومت مركزي روبه‌رو بوده‌اند.
پدران ما از ترس اينكه مبادا «نظميه» وارد عمل شود و از اجراي آيين‌هاي مذهبي‌شان ممانعت به عمل آورد، اطراف محل تكيه و هيئت‌ها را با نگهبان و ديده‌بان محصور مي‌كرده‌اند و هر چند وقت يكبار براي جلوگيري از اين گونه مداخلات حكومتي، جنبش‌هايي به راه مي‌انداخته‌اند.
اصلا مي‌توان به جرئت بيان كرد كه انقلاب اسلامي و حكومتي كه امروزه شاهد آن هستيم، به نوعي وامدار فعاليت‌ها، حمايت‌ها و مقاومت‌هاي همين هيئت‌ها و تشكل‌هاي مردمي و مذهبي است.
حالا كه پس از اين همه مشكلات و ايستادگي‌ها، انقلاب ما از دل همين مشاركت‌ها به پيروزي رسيده است، با توجه به بيانات مقام معظم رهبري، نبايد سه اصل هدايت، نظارت و پشتيباني از اين هيئت‌ها را از نظر دور داشت.
البته منظور از پشتيباني و حمايت، تنها كمك‌هاي سخت‌افزاري و ابزاري نيست. حمايت‌هاي دولت تا زماني كه جنبه تغذيه فكري و تبليغي نداشته باشد، هيچ‌گونه اهميت و ارزشي نخواهد داشت.
اين پشتيباني‌ها تنها زماني ارزشمند است كه بتواند به ارتقاي معرفت ديني و تعميق مباني اسلامي و ولايي منجر شود؛ در غير اين صورت اگر بخواهد در حد خريد ابزار و ادوات عزاداري و پذيرايي باقي بماند، در آينده‌اي نزديك بازخورد بسيار خطرناكي در پي خواهد داشت.
نظارت بر عملكردهاي هيئت‌هاي مذهبي، اصل ديگري است كه براساس سخنان مقام معظم رهبري همواره بايد مورد توجه قرار گيرد.
اگر بخواهيم براي نظارت بر اين تشكل‌ها برنامه‌ريزي كنيم و راه مناسبي در پيش بگيريم، به‌طور حتم استفاده از شوراهاي هيئت‌هاي مذهبي، بهترين ساز و كار خواهد بود.
به اين صورت كه خودشان بر عملكردهاي خودشان نظارت مي‌كنند و دست آخر گزارش‌هاي اين پيگيري‌ها را در پرونده‌هاي مربوط به هر هيئتي به ثبت مي‌رسانند.
نظارت بر 50 هزار هيئت مذهبي اگر قرار باشد به شيوه‌اي غير از اين صورت پذيرد و به‌طور مستقيم از سوي دولت انجام شود، نيازمند راه‌اندازي يك وزارتخانه مستقل با صرف هزينه‌هاي گزاف است؛ ايجاد يك نظارت قوي و همه جانبه درباره نحوه عملكرد اين هيئت‌ها، نيازمند بسترسازي مناسب است.
اين مهم جز با راهكارهايي نظير تقويت شوراهاي هيئت مذهبي و حمايت‌هاي تشويقي از اين هيئت‌ها، انتخاب افراد مؤمن، جوان، پرحوصله و كاردان براي قرار گرفتن در رأس امور تحت نظارت روحانيون، تبيين وظايف هيئت امنا و اهداف تشكيل آن براي خود اعضا، برخورد محبت‌آميز و توأم با احترام به هيئت امنا، تشويق اعضاي متعهد و مورد اطمينان و دوري از حمايت‌هاي بي‌اساس جناح‌هاي سياسي مختلف، امكان‌پذير نخواهد بود.
مسئله مهمي كه اين سال‌ها به يكي از آفات هيئت‌هاي مذهبي تبديل شده و راه رشد و شكوفايي مذهبي اين گونه تشكل‌ها را سد كرده، ارائه اطلاعات نادرست و تحريف شده از سوي سخنرانان غيرحرفه‌اي و مداحان نابلد است.
از اين رو يكي از مهمترين فعاليت‌هاي دولت در زمينه نظارت بر عملكرد هيئت‌هاي مذهبي و هدايت آنها، فرهنگ‌سازي صحيح و ارتقاي سطح فكري مخاطبان است.
اگر نهادهاي فرهنگي مانند صدا و سيما، حوزه علميه، دفتر تبليغات، سازمان تبليغات اسلامي و نشريات فرهنگي براي بالا بردن سطح فكري مخاطبان تلاش بيشتري كنند، مردم خودشان نيز مداحان غيرهمسو با سياست‌هاي نظام مقدس جمهوري اسلامي را تحريم مي‌كنند.
ارائه مدل به هيئت‌هاي مذهبي و ضابطه‌مند كردن فعاليت‌هاي آنان در قالب بايدها و نبايدها نيز مي‌تواند در اين زمينه اثرگذار باشد.
در مدل ارائه شده توسط اداره‌كل تشكل‌هاي ديني و مراكز فرهنگي، هر هيئت بايد در برنامه‌هاي خود، زمان معيني را به اقامه نماز جماعت، قرائت قرآن، بيان احكام، وعظ و خطابه، مداحي و اقامه مراسم مولودي يا عزاداري اختصاص دهد. در اين صورت، تمام مدت زمان يك مراسم مانند عملكرد بسياري از هيئت‌هاي تازه تأسيس، صرف مداحي‌هاي بي‌اساس و توجه بيش از اندازه به نمادها نمي‌شود.
در مدل ارائه شده براي نحوه فعاليت‌هاي هيئت‌هاي مذهبي، بايد الگويي هم براي سخنران و مداح هر هيئت در نظر گرفته شود. يك سخنران يا مداح تنها در صورتي مي‌تواند به عنوان مُبلغ تأييد شده از سوي نظام فعاليت كند كه داراي پرونده تبليغي در سازمان تبليغات اسلامي باشد.
متأسفانه با توجه به تمام مسايل ياد شده و ضرورت‌هاي موجود در آن، چنين اموري هنوز به‌طور كامل نهادينه نشده است؛ مثلا بعد از گذشت ساليان سال، همچنان بسياري از شهرستان‌هاي كشور، نتوانسته‌اند شوراي مركزي هيئات را براي رصد دقيق عزاداري‌ها و سركشي به هيئت‌هاي مذهبي محقق سازند.
در زمينه ممانعت از بيان خرافات و تحريفات از سوي مداحان و سخنرانان نابلد نيز هنوز قانون فراگيري تدوين نشده است؛ سازمان تبليغات اسلامي با همكاري كانون مداحان سعي دارد تا با معرفي چهره‌هاي موجود، اين امر مهم را در كشور نهادينه سازد تا تنها مداحاني از سوي مردم به اين گونه هيئت‌ها و جلسات راه پيدا كنند كه مورد تأييد كانون و سازمان باشند.
*معاون اداره‌كل تشكل‌هاي ديني سازمان تبليغات اسلامي
پدران ما از ترس اينكه مبادا «نظميه» وارد عمل شود و از اجراي آيين‌هاي مذهبي‌شان ممانعت به عمل آورد، اطراف محل تكيه و هيئت‌ها را با نگهبان و ديده‌بان محصور مي‌كرده‌اند و هر چند وقت يكبار براي جلوگيري از اين گونه مداخلات حكومتي، جنبش‌هايي به راه مي‌انداخته‌اند.
اصلا مي‌توان به جرئت بيان كرد كه انقلاب اسلامي و حكومتي كه امروزه شاهد آن هستيم، به نوعي وامدار فعاليت‌ها، حمايت‌ها و مقاومت‌هاي همين هيئت‌ها و تشكل‌هاي مردمي و مذهبي است.
حالا كه پس از اين همه مشكلات و ايستادگي‌ها، انقلاب ما از دل همين مشاركت‌ها به پيروزي رسيده است، با توجه به بيانات مقام معظم رهبري، نبايد سه اصل هدايت، نظارت و پشتيباني از اين هيئت‌ها را از نظر دور داشت.
البته منظور از پشتيباني و حمايت، تنها كمك‌هاي سخت‌افزاري و ابزاري نيست. حمايت‌هاي دولت تا زماني كه جنبه تغذيه فكري و تبليغي نداشته باشد، هيچ‌گونه اهميت و ارزشي نخواهد داشت.
اين پشتيباني‌ها تنها زماني ارزشمند است كه بتواند به ارتقاي معرفت ديني و تعميق مباني اسلامي و ولايي منجر شود؛ در غير اين صورت اگر بخواهد در حد خريد ابزار و ادوات عزاداري و پذيرايي باقي بماند، در آينده‌اي نزديك بازخورد بسيار خطرناكي در پي خواهد داشت.
نظارت بر عملكردهاي هيئت‌هاي مذهبي، اصل ديگري است كه براساس سخنان مقام معظم رهبري همواره بايد مورد توجه قرار گيرد.
اگر بخواهيم براي نظارت بر اين تشكل‌ها برنامه‌ريزي كنيم و راه مناسبي در پيش بگيريم، به‌طور حتم استفاده از شوراهاي هيئت‌هاي مذهبي، بهترين ساز و كار خواهد بود.
به اين صورت كه خودشان بر عملكردهاي خودشان نظارت مي‌كنند و دست آخر گزارش‌هاي اين پيگيري‌ها را در پرونده‌هاي مربوط به هر هيئتي به ثبت مي‌رسانند.
نظارت بر 50 هزار هيئت مذهبي اگر قرار باشد به شيوه‌اي غير از اين صورت پذيرد و به‌طور مستقيم از سوي دولت انجام شود، نيازمند راه‌اندازي يك وزارتخانه مستقل با صرف هزينه‌هاي گزاف است؛ ايجاد يك نظارت قوي و همه جانبه درباره نحوه عملكرد اين هيئت‌ها، نيازمند بسترسازي مناسب است.
اين مهم جز با راهكارهايي نظير تقويت شوراهاي هيئت مذهبي و حمايت‌هاي تشويقي از اين هيئت‌ها، انتخاب افراد مؤمن، جوان، پرحوصله و كاردان براي قرار گرفتن در رأس امور تحت نظارت روحانيون، تبيين وظايف هيئت امنا و اهداف تشكيل آن براي خود اعضا، برخورد محبت‌آميز و توأم با احترام به هيئت امنا، تشويق اعضاي متعهد و مورد اطمينان و دوري از حمايت‌هاي بي‌اساس جناح‌هاي سياسي مختلف، امكان‌پذير نخواهد بود.
مسئله مهمي كه اين سال‌ها به يكي از آفات هيئت‌هاي مذهبي تبديل شده و راه رشد و شكوفايي مذهبي اين گونه تشكل‌ها را سد كرده، ارائه اطلاعات نادرست و تحريف شده از سوي سخنرانان غيرحرفه‌اي و مداحان نابلد است.
از اين رو يكي از مهمترين فعاليت‌هاي دولت در زمينه نظارت بر عملكرد هيئت‌هاي مذهبي و هدايت آنها، فرهنگ‌سازي صحيح و ارتقاي سطح فكري مخاطبان است.
اگر نهادهاي فرهنگي مانند صدا و سيما، حوزه علميه، دفتر تبليغات، سازمان تبليغات اسلامي و نشريات فرهنگي براي بالا بردن سطح فكري مخاطبان تلاش بيشتري كنند، مردم خودشان نيز مداحان غيرهمسو با سياست‌هاي نظام مقدس جمهوري اسلامي را تحريم مي‌كنند.
ارائه مدل به هيئت‌هاي مذهبي و ضابطه‌مند كردن فعاليت‌هاي آنان در قالب بايدها و نبايدها نيز مي‌تواند در اين زمينه اثرگذار باشد.
در مدل ارائه شده توسط اداره‌كل تشكل‌هاي ديني و مراكز فرهنگي، هر هيئت بايد در برنامه‌هاي خود، زمان معيني را به اقامه نماز جماعت، قرائت قرآن، بيان احكام، وعظ و خطابه، مداحي و اقامه مراسم مولودي يا عزاداري اختصاص دهد. در اين صورت، تمام مدت زمان يك مراسم مانند عملكرد بسياري از هيئت‌هاي تازه تأسيس، صرف مداحي‌هاي بي‌اساس و توجه بيش از اندازه به نمادها نمي‌شود.
در مدل ارائه شده براي نحوه فعاليت‌هاي هيئت‌هاي مذهبي، بايد الگويي هم براي سخنران و مداح هر هيئت در نظر گرفته شود. يك سخنران يا مداح تنها در صورتي مي‌تواند به عنوان مُبلغ تأييد شده از سوي نظام فعاليت كند كه داراي پرونده تبليغي در سازمان تبليغات اسلامي باشد.
متأسفانه با توجه به تمام مسايل ياد شده و ضرورت‌هاي موجود در آن، چنين اموري هنوز به‌طور كامل نهادينه نشده است؛ مثلا بعد از گذشت ساليان سال، همچنان بسياري از شهرستان‌هاي كشور، نتوانسته‌اند شوراي مركزي هيئات را براي رصد دقيق عزاداري‌ها و سركشي به هيئت‌هاي مذهبي محقق سازند.
در زمينه ممانعت از بيان خرافات و تحريفات از سوي مداحان و سخنرانان نابلد نيز هنوز قانون فراگيري تدوين نشده است؛ سازمان تبليغات اسلامي با همكاري كانون مداحان سعي دارد تا با معرفي چهره‌هاي موجود، اين امر مهم را در كشور نهادينه سازد تا تنها مداحاني از سوي مردم به اين گونه هيئت‌ها و جلسات راه پيدا كنند كه مورد تأييد كانون و سازمان باشند.
*معاون اداره‌كل تشكل‌هاي ديني سازمان تبليغات اسلامي
