کد مطلب : ۱۶۶۸
خورشید کاروان عاشورا
گفتگو با محمود فرهنگ و مهدی توسلی کارگردان و نویسنده نمایشنامه «خورشید کاروان»
* نمایشنامه «خورشید کاروان» را معرفی کنید، این که در چه موضوعی است و در کجاها به نمایش درآمده است؟
مهدی توسلی: متن نمایش با نام "هیهات من الذله" مربوط به دوازده منزل طی شده از کربلاتا شام توسط زنده‌یاد استاد ابوالقاسم حیادار حدود شصت سال پیش در کربلای معلی نوشته شد و قریب بیست اجرا نیز در کشورمان داشت.
ما متن را گرفتیم و خورشید کاروان یک پرده از آن نمایش هست که به عنوان «دیر راهب» بوده و ما پس از بازنویسی و بازبینی منابع و اضافه نمودن بخش‌هایی با اسم خورشید کاروان آماده اجرا نمودیم.
نمایش بالغ بر 500 اجرا داشته و در سال جاری حدود 350 اجرا توسط هفت گروه در شهرهای مختلف دارد.
همچنین امسال برای اولین بار در کشور هلند روی صحنه رفت و در چهار اجرایی که در روزهای تاسوعا و عاشورا داشت با استقبال بی‌نظیر روبه‌رو شد. با این که نمایش خورشید کاروان 17 سال است که روی صحنه می‌رود اما همچنان عاشقان ابی‌عبدالله(ع) با شور و اشتیاق پای نمایش می‌نشینند و متاثر می‌شوند.
* در کشور هلند نحوه برخورد غیر مسلمان‌ها با نمایش چگونه بود؟
مهدی توسلی: بعد از اجرا، تنها با تمجید و استقبال خوب پیروان سایر ادیان مواجه شدیم چه در هلند و چه در ایران در ارومیه که ارامنه محترم نمایش را دیدند؛ در شهر سنندج نیز اهل تسنن نمایش را دیدند و باز تمجید و استقبال کردند.
و این تحسین‌ها و تشویق‌ها بود که احساس کردیم خورشید کاروان می‌تواند در خارج از کشور نیز جایگاه خودش را پیدا کند،؛ در هلند نیز همین اتفاق افتاد و این به دلیل اتفاق پرمضمون و ارزنده‌ای است که در متن نمایش بین ادیان یعنی اسلام و مسیحیت جلوه پیدا می‌کند.
* در طول این 17 سال، آیا در نمایش تغییراتی نیز ایجاد می‌کنید؟
مهدی توسلی: آری، تغییراتی که لازم دیده می‌شود پس از بررسی در یک شورا، اعمال می‌گردد و در این مدت در متن تغییراتی حاصل شده مثلا بازگشت پطروس درسال‌های اخیر اضافه گردید و با حذف و اضافه‌های اصولی، شکر خدا امروز به یک پختگی و کمالیت بهتری رسیده است.
* به نظر شما ضرورت تبلیغ آموزه‌های عاشورایی در قالب نمایش در کنار دیگر نحوه‌های تبلیغ در چیست؟
مهدی توسلی: هر نحوه تبلیغی بر اساس یک مبنای هنری شکل می‌گیرد مثل منبر و روضه که هر دو از هنر فن بیان، بهره می‌گیرند. در هنر نمایش علاوه بر فن بیان از نور، رنگ، تصویر، حرکت و صدا نیز استفاده می‌گردد و به تبع تاثیر بهتری روی مخاطب خواهد داشت، به طور کلی هرچه ابزارها متفاوت و شیوه‌ها گسترده‌تر باشند، دامنه تبلیغ و تاثیر آن گسترده‌تر خواهد بود.
* خورشید کاروان در همه اجراها عکس‌العمل‌های بسیار شورانگیز درمخاطبان ایجاد می‌کند و اشک‌های عاشقانه‌ای در پای نمایش ریخته می‌شود. به نظر شما این ویژگی از کجاست؟
مهدی توسلی: ببینید، خورشید کاروان ماحصل دل، عشق و یک نوع ارادت به ساحت مقدس اهل‌بیت(ع) است و به نظرم برای همین آن‌چه در خورشید کاروان اتفاق می‌افتد مستقیما از روی صحنه به دل می‌نشیند و ما امسال خوشحال هستیم که برای اولین بار بعد از 17 سال موفق شدیم در حوزه علمیه و مدرسه امام خمینی قم نمایش را روی صحنه ببریم و این یکی از افتخارات ماست که خورشید کاروان اولین نمایشی است که در حوزه علمیه اجرا می‌شود و در این‌جا ما همکاری تنگاتنگ با روحانیون مدرسه امام خمینی داریم و این برای ما خیلی خوشایند و خاطره‌انگیز است.
* از خاطراتی که از اجراهای مختلف خورشید کاروان دارید بگویید.
مهدی توسلی: خاطرات خوبم برمی‌گردد به اجراهایی که نمایش برای غیر مسلمان به اجرا درآمد؛ در شهر ارومیه و هلند و این خیلی مایه افتخار بود که مثلا ارامنه محترم با تمام وجود از نمایش تمجید می‌کردند و هیچ احساس تضاد نمی‌کردند و این برای من بسیار ارزشمند و مهم است.
در مورد اهل تسنن نیز همین‌طور است، احساس کردیم باید موضع بگیرند اما بعد از دیدن نمایش فقط تمجید و تحسین می‌کردند.
و این خیلی عبرت‌انگیز است که می‌شود حرف‌هایی را از آموزه‌هایی دینی در قالب نمایش زد بدون این که اختلافات و دوگانگی‌ها را دامن زد و بدین‌وسیله خیلی قوی و جدی در جهت تبلیغ فرهنگ عاشورایی اقدام کرد.
* از کم و کیف اجراهای خورشید کاروان برایمان بگویید.
محمد فرهنگ: خورشید کاروان امسال هفدهمین سال اجرایش می‌باشد و تا امسال بالغ بر 500 اجرا داشته و امسال شکر خدا در قم و مدرسه بین‌المللی امام خمینی اجرا شد و این را باید نقطه عطف اجرای خورشید کاروان دانست.
سال گذشته در وزارت کشور اجرا شد که بیش از 3500 نفر از آن دیدن کردند. این نمایشنامه با موضوع کربلا و حضرت اباعبدالله الحسین(ع) علاوه بر اجراهای بسیار موفق در خارج از کشور، نیز اجرا داشته است؛ در کشور هلند به اجرا درآمد که قریب 4000 نفر نمایش را دیدند و این نمایش توانست در محموعه مراسم‌های آیینی در ایام تاسوعا و عاشورا با شیعیان و دیگر اقشار مردم هلند ارتباط خوبی برقرار کند و ما امروز خدا را شاکریم که دو نمایش «فدک» و «خورشید کاروان »از مجموعه کارهای مؤسسه فرهنگی فدک در خارج از ایران نیز به اجرا در آورده و به این طریق بتوانیم نام و یاد حضرت اباعبدالله(ع) را در آن‌جاها به اهتزاز درآوریم.
«خورشید کاروان» درسال 1386 همزمان با قم در چندین شهر کشور، تبریز، ارومیه، شوشتر، دزفول و ماهشهر به اجرا درمی‌آید و این نشانگر این است که طالبان خورشید کاروان که همان عاشقان فرهنگ ابی‌عبدالله‌اند، با زبان نمایش نیز می‌توانند با فرهنگ عاشورا ارتباط برقرار کرده و از آموزه‌های آن تاثیر بگیرند.
* خورشید کاروان پیرامون واقعه عاشورا اتفاق می‌افتد. از نحوه برخورد غیر مسلمان‌ها و اقلیت‌های دینی بگویید.
محمد فرهنگ: هم در ایران و هم هلند، اقشار مختلفی از غیر مسلمان‌ها نمایش را دیدند و بر اساس مصاحبه‌هایی که توسط یک گروه بعد از اجرا از آنان به عمل آمد، از عکس‌العمل خوب و تاثیرپذیری آنان مطلع شدیم. بعضی از روحانیون که هر سال در ایام تاسوعا و عاشورا در هلند و جاهای مختلف جهان به تبلیغ اسلام مشغول بودند، از ارتباط عمیق خورشید کاروان با مخاطبان مسلمان و غیر مسلمان و تاثیر شگرف آن سخن می‌گویند.
* غیراز خورشید کاروان چه نمایش‌های دیگری در لیست فعالیتی خود دارید؟
محمد فرهنگ: مؤسسه فرهنگی و هنری فدک، نمایش‌های مختلفی را در کارنامه خود دارد؛ «پنجره فولاد» با موضوع امام رضا(ع) که حدود 68 اجرا در سالن اصلی تئاتر شهر داشت و کارهای مختلفی در موضوعات حضرت زهرا(س)، امام رضا(ع)، عاشورا و دفاع مقدس که شاخص‌ترین این‌ها خورشید کاروان درباره عاشوراست. هم‌اکنون اثری با محور ماه صفر در دست داریم که به امید خدا در تالار وحدت اجرا خواهد شد.
* خورشید کاروان در حین اجرا به خاطر این که پیرامون حضرت اباعبدالله الحسین(ع) است، قطعا عکس‌العمل‌های بسیار شورانگیزی را در مخاطبان ایجاد می‌کند، از این برخوردهای عاشقانه بگویید.
محمد فرهنگ: من خودم چند سال پیش که یکی از نقش‌های نمایش را اجرا می‌کردم، از روی صحنه وقتی با اشک‌ها و ناله‌های از سر دل مخاطبان روبه‌رو می‌شدم، احساس می‌کردم این اشک‌ها و گریه‌ها تا آسمان می‌روند.
در بعضی از اجراها، بعضی از تماشاگران از فرط اشک و گریه و ضجه بیهوش می‌شدند. بهترین خاطره به نظرم این است که تا امروز پرچم فرهنگ عاشورایی توسط این نمایش به زیبایی به اهتزاز درمی‌آید و این اشک‌های عاشقانه که در پای نمایش ریخته می‌شود، از بهترین خاطره‌هاست و قطعا مجموعه‌ای از ثواب و حسنه به واسطه این نمایش نثار جامعه اسلامی‌مان و بازیگران نمایش خورشید کاروان و بینندگان عزیز می‌گردد، به واسطه اشک‌هایی که ریخته می‌شود به خلوص.
گفتگو از: محمد آفتابی
مهدی توسلی: متن نمایش با نام "هیهات من الذله" مربوط به دوازده منزل طی شده از کربلاتا شام توسط زنده‌یاد استاد ابوالقاسم حیادار حدود شصت سال پیش در کربلای معلی نوشته شد و قریب بیست اجرا نیز در کشورمان داشت.
ما متن را گرفتیم و خورشید کاروان یک پرده از آن نمایش هست که به عنوان «دیر راهب» بوده و ما پس از بازنویسی و بازبینی منابع و اضافه نمودن بخش‌هایی با اسم خورشید کاروان آماده اجرا نمودیم.
نمایش بالغ بر 500 اجرا داشته و در سال جاری حدود 350 اجرا توسط هفت گروه در شهرهای مختلف دارد.
همچنین امسال برای اولین بار در کشور هلند روی صحنه رفت و در چهار اجرایی که در روزهای تاسوعا و عاشورا داشت با استقبال بی‌نظیر روبه‌رو شد. با این که نمایش خورشید کاروان 17 سال است که روی صحنه می‌رود اما همچنان عاشقان ابی‌عبدالله(ع) با شور و اشتیاق پای نمایش می‌نشینند و متاثر می‌شوند.
* در کشور هلند نحوه برخورد غیر مسلمان‌ها با نمایش چگونه بود؟
مهدی توسلی: بعد از اجرا، تنها با تمجید و استقبال خوب پیروان سایر ادیان مواجه شدیم چه در هلند و چه در ایران در ارومیه که ارامنه محترم نمایش را دیدند؛ در شهر سنندج نیز اهل تسنن نمایش را دیدند و باز تمجید و استقبال کردند.
و این تحسین‌ها و تشویق‌ها بود که احساس کردیم خورشید کاروان می‌تواند در خارج از کشور نیز جایگاه خودش را پیدا کند،؛ در هلند نیز همین اتفاق افتاد و این به دلیل اتفاق پرمضمون و ارزنده‌ای است که در متن نمایش بین ادیان یعنی اسلام و مسیحیت جلوه پیدا می‌کند.
* در طول این 17 سال، آیا در نمایش تغییراتی نیز ایجاد می‌کنید؟
مهدی توسلی: آری، تغییراتی که لازم دیده می‌شود پس از بررسی در یک شورا، اعمال می‌گردد و در این مدت در متن تغییراتی حاصل شده مثلا بازگشت پطروس درسال‌های اخیر اضافه گردید و با حذف و اضافه‌های اصولی، شکر خدا امروز به یک پختگی و کمالیت بهتری رسیده است.
* به نظر شما ضرورت تبلیغ آموزه‌های عاشورایی در قالب نمایش در کنار دیگر نحوه‌های تبلیغ در چیست؟
مهدی توسلی: هر نحوه تبلیغی بر اساس یک مبنای هنری شکل می‌گیرد مثل منبر و روضه که هر دو از هنر فن بیان، بهره می‌گیرند. در هنر نمایش علاوه بر فن بیان از نور، رنگ، تصویر، حرکت و صدا نیز استفاده می‌گردد و به تبع تاثیر بهتری روی مخاطب خواهد داشت، به طور کلی هرچه ابزارها متفاوت و شیوه‌ها گسترده‌تر باشند، دامنه تبلیغ و تاثیر آن گسترده‌تر خواهد بود.
* خورشید کاروان در همه اجراها عکس‌العمل‌های بسیار شورانگیز درمخاطبان ایجاد می‌کند و اشک‌های عاشقانه‌ای در پای نمایش ریخته می‌شود. به نظر شما این ویژگی از کجاست؟
مهدی توسلی: ببینید، خورشید کاروان ماحصل دل، عشق و یک نوع ارادت به ساحت مقدس اهل‌بیت(ع) است و به نظرم برای همین آن‌چه در خورشید کاروان اتفاق می‌افتد مستقیما از روی صحنه به دل می‌نشیند و ما امسال خوشحال هستیم که برای اولین بار بعد از 17 سال موفق شدیم در حوزه علمیه و مدرسه امام خمینی قم نمایش را روی صحنه ببریم و این یکی از افتخارات ماست که خورشید کاروان اولین نمایشی است که در حوزه علمیه اجرا می‌شود و در این‌جا ما همکاری تنگاتنگ با روحانیون مدرسه امام خمینی داریم و این برای ما خیلی خوشایند و خاطره‌انگیز است.
* از خاطراتی که از اجراهای مختلف خورشید کاروان دارید بگویید.
مهدی توسلی: خاطرات خوبم برمی‌گردد به اجراهایی که نمایش برای غیر مسلمان به اجرا درآمد؛ در شهر ارومیه و هلند و این خیلی مایه افتخار بود که مثلا ارامنه محترم با تمام وجود از نمایش تمجید می‌کردند و هیچ احساس تضاد نمی‌کردند و این برای من بسیار ارزشمند و مهم است.
در مورد اهل تسنن نیز همین‌طور است، احساس کردیم باید موضع بگیرند اما بعد از دیدن نمایش فقط تمجید و تحسین می‌کردند.
و این خیلی عبرت‌انگیز است که می‌شود حرف‌هایی را از آموزه‌هایی دینی در قالب نمایش زد بدون این که اختلافات و دوگانگی‌ها را دامن زد و بدین‌وسیله خیلی قوی و جدی در جهت تبلیغ فرهنگ عاشورایی اقدام کرد.
* از کم و کیف اجراهای خورشید کاروان برایمان بگویید.
محمد فرهنگ: خورشید کاروان امسال هفدهمین سال اجرایش می‌باشد و تا امسال بالغ بر 500 اجرا داشته و امسال شکر خدا در قم و مدرسه بین‌المللی امام خمینی اجرا شد و این را باید نقطه عطف اجرای خورشید کاروان دانست.
سال گذشته در وزارت کشور اجرا شد که بیش از 3500 نفر از آن دیدن کردند. این نمایشنامه با موضوع کربلا و حضرت اباعبدالله الحسین(ع) علاوه بر اجراهای بسیار موفق در خارج از کشور، نیز اجرا داشته است؛ در کشور هلند به اجرا درآمد که قریب 4000 نفر نمایش را دیدند و این نمایش توانست در محموعه مراسم‌های آیینی در ایام تاسوعا و عاشورا با شیعیان و دیگر اقشار مردم هلند ارتباط خوبی برقرار کند و ما امروز خدا را شاکریم که دو نمایش «فدک» و «خورشید کاروان »از مجموعه کارهای مؤسسه فرهنگی فدک در خارج از ایران نیز به اجرا در آورده و به این طریق بتوانیم نام و یاد حضرت اباعبدالله(ع) را در آن‌جاها به اهتزاز درآوریم.
«خورشید کاروان» درسال 1386 همزمان با قم در چندین شهر کشور، تبریز، ارومیه، شوشتر، دزفول و ماهشهر به اجرا درمی‌آید و این نشانگر این است که طالبان خورشید کاروان که همان عاشقان فرهنگ ابی‌عبدالله‌اند، با زبان نمایش نیز می‌توانند با فرهنگ عاشورا ارتباط برقرار کرده و از آموزه‌های آن تاثیر بگیرند.
* خورشید کاروان پیرامون واقعه عاشورا اتفاق می‌افتد. از نحوه برخورد غیر مسلمان‌ها و اقلیت‌های دینی بگویید.
محمد فرهنگ: هم در ایران و هم هلند، اقشار مختلفی از غیر مسلمان‌ها نمایش را دیدند و بر اساس مصاحبه‌هایی که توسط یک گروه بعد از اجرا از آنان به عمل آمد، از عکس‌العمل خوب و تاثیرپذیری آنان مطلع شدیم. بعضی از روحانیون که هر سال در ایام تاسوعا و عاشورا در هلند و جاهای مختلف جهان به تبلیغ اسلام مشغول بودند، از ارتباط عمیق خورشید کاروان با مخاطبان مسلمان و غیر مسلمان و تاثیر شگرف آن سخن می‌گویند.
* غیراز خورشید کاروان چه نمایش‌های دیگری در لیست فعالیتی خود دارید؟
محمد فرهنگ: مؤسسه فرهنگی و هنری فدک، نمایش‌های مختلفی را در کارنامه خود دارد؛ «پنجره فولاد» با موضوع امام رضا(ع) که حدود 68 اجرا در سالن اصلی تئاتر شهر داشت و کارهای مختلفی در موضوعات حضرت زهرا(س)، امام رضا(ع)، عاشورا و دفاع مقدس که شاخص‌ترین این‌ها خورشید کاروان درباره عاشوراست. هم‌اکنون اثری با محور ماه صفر در دست داریم که به امید خدا در تالار وحدت اجرا خواهد شد.
* خورشید کاروان در حین اجرا به خاطر این که پیرامون حضرت اباعبدالله الحسین(ع) است، قطعا عکس‌العمل‌های بسیار شورانگیزی را در مخاطبان ایجاد می‌کند، از این برخوردهای عاشقانه بگویید.
محمد فرهنگ: من خودم چند سال پیش که یکی از نقش‌های نمایش را اجرا می‌کردم، از روی صحنه وقتی با اشک‌ها و ناله‌های از سر دل مخاطبان روبه‌رو می‌شدم، احساس می‌کردم این اشک‌ها و گریه‌ها تا آسمان می‌روند.
در بعضی از اجراها، بعضی از تماشاگران از فرط اشک و گریه و ضجه بیهوش می‌شدند. بهترین خاطره به نظرم این است که تا امروز پرچم فرهنگ عاشورایی توسط این نمایش به زیبایی به اهتزاز درمی‌آید و این اشک‌های عاشقانه که در پای نمایش ریخته می‌شود، از بهترین خاطره‌هاست و قطعا مجموعه‌ای از ثواب و حسنه به واسطه این نمایش نثار جامعه اسلامی‌مان و بازیگران نمایش خورشید کاروان و بینندگان عزیز می‌گردد، به واسطه اشک‌هایی که ریخته می‌شود به خلوص.
گفتگو از: محمد آفتابی
