کد مطلب : ۱۰۲۶۳
عاشوراپژوهان
درباره غلامحسین زرگری‌نژاد
دکتر غلامحسین زرگری‌نژاد از جمله اساتید و پژوهشگران برجسته تاریخ و مولف کتاب ارزشمند «نهضت امام حسین(ع) و قیام کربلا» است. کتابی که به شهادت بسیاری از کارشناسان در میان بهترین آثاری قرار می‌گیرد که به بررسی واقعه عاشورا پرداخته اند.
زرگری‌نژاد دكترای تاریخ ایران را از دانشگاه تهران اخذ کرد و هم‌اکنون نیز عضو هیئت علمی دانشگاه تهران است. از دیگر تالیف‌های او می‌توان به رسائل سیاسی دوره قاجار، تاریخ صدر اسلام، تاریخ تحلیلی اسلام، نهضت آزادیبخش فلسطین، روش تحقیق در تاریخ و تصحیح كتاب‌هایی چون تاریخ احمدشاهی، احكام الجهاد و اسباب الارشاد، رسائل مشروطیت، هفت رساله سیاسی از عصر قاجار اشاره کرد.
زرگری‌نژاد در سال ۱۳۲۹ در شهرستان بجنورد به دنیا آمده است. پدرش بازرگان و مادرش خانه‌دار بود. او همانند همه نوجوانان آن زمان و با توجه به تغییرات در بافت زندگی اجتماعی آن دوران، دانش‌اندوزی را برگزید. دوره ابتدایی را در مدرسه فرخی و مقطع متوسطه و دبیرستان را در مدرسه امیركبیر و دانش گذراند. روحیه ناآرام و كنجكاو از همان اوایل زندگی او را برای ادامه راه خود همیاری كرد و تلاش و صبوری را در او پرورش داد.
دوران دبیرستان، پرتلاطم و پرتغییر گذشت. یك سالی از تحصیل كناره‌گیری كرد و یك سالی هم در تعلیق تعطیلی دبیرستان سپری شد. اما در همین دوران شرایط نابهنگام و ویژه‌ای برای رشد فكری او مهیا شد. او به جلسات تفسیر قرآن مرحوم محمدتقی شریعتی راه یافت و در منزل پدر با دكتر علی شریعتی آشنا شد.
در این سالها به نوعی پای منبر مرحوم مطهری نیز حضور داشت، زیرا شریعتی زمانی كه دكتر مطهری به مشهد می‌رفت، جلسات سخنرانی خود را به او واگذار می‌كرد. بعد از آن دوران، زرگری‌نژاد در كانون نشر حقایق دینی ارتباط تنگاتنگی با دكتر شریعتی برقرار كرد و بعد از طریق پذیرفتن نمایندگی فروش كتاب‌های شركت انتشار در بجنورد این همكاری ادامه پیدا كرد و در زمان تحصیل او در تهران نیز ادامه داشت.
دوران سربازی با همه دشواری‌ها برای غلامحسین زرگری‌نژاد از شیرینترین و مفیدترین ایام زندگی بوده است. محل خدمتش در روستای فرسمانه، بخش تفرش، به درست كردن جاده به كمك روستاییان و تسهیلات در آمد و رفت منجر شد.
در كنار این خدمات، او فرصت پرداختن به علایق خود را نیز به دست آورد و حدود ۳۰۰ كتاب نظیر تاریخ طبری، تاریخ ابن عثیر، تاریخ مسعودی، تاریخ یعقوبی، تاریخ مشروطه و تاریخ‌های دیگر را در همان روستا خواند، به طوری كه خواندن این كتاب‌ها او را از مشكلات خاص شب امتحان در هنگام تحصیل رشته تاریخ رها كرد. البته چنین آشنایی و آگاهی، به ادامه تحصیل در رشته فلسفه غرب رهنمود كرده بود كه به دلیل بروز مشكلاتی با مدیر گروه فلسفه، رشته تاریخ را برگزید.
علاوه بر این، او در رشته فلسفه اسلامی نیز نفر اول شد و حتی در مصاحبه تخصصی كه آیت‌الله مطهری، علامه نوری و دكتر مفتح مصاحبه‌گر آن بودند نیز پذیرفته شد. اما به دلیل موافقت نكردن با تحصیل همزمان او در دو رشته و آشناییش با فلسفه اسلامی، رشته تاریخ را ادامه داد و بالاخره در سال ۱۳۵۷ در مقطع كارشناسی فارغ التحصیل شد.
در سال ۱۳۵۸ در كنكور كارشناسی ارشد قبول شد اما ادامه تحصیل او پس از یك ترم به انقلاب فرهنگی برخورد. آن سالها به عنوان دبیر در زادگاهش خدمت می‌كرد و با بازگشایی دانشگاه‌ها سه روز در تهران تحصیل و سه روز در بجنورد تدریس می‌كرد.
وی پس از منتقل شدن از بجنورد به تهران در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی‌های كتاب‌های درسی مشغول شد. بعد از آن به دانشكده وزارت خارجه منتقل شد و سه سال در این دانشكده دروسی نظیر تاریخ دیپلماسی، اندیشه سیاسی در اسلام ایران و تاریخ معاصر را تدریس كرد. او بعد از آن به دانشگاه تهران منتقل شد و در نهایت درجه دكترای خود را در تاریخ ایران با عنوان «سیر تحول اندیشه‌های سیاسی در ایران معاصر» اخذ كرد.
مقالات:
- ملكم خان، ترقی‌خواهی در سیاست، انحطاط طلبی در اقتصاد فرهنگ اندیشه ۱۳۸۰
- نهضت و جنبشهای معاصر و انقلاب اسلامی آخرین انقلاب قرن
- میراث اندرزنامه‌نویسان قاجار مجله دانشكده ادبیات تهران
- بررسی احكام الجهاد و اسباب الرشاد مجله دانشكده ادبیات تهران
- رستم‌الحكما، هذیان به‌جای تاریخ كتاب ماه
- خاوری شیراز ی و تثبیت مكتب تاریخ‌نویسی استرآبادی مجله دانشكده ادبیات تهران
- تكوین طایفه هزاره و مناسبات آنان با ایران در دوره صفویه و قاجاریه كتاب ماه
- تاسیس و گسترش فرمانروایی احمدخان شهید بهشتی
- قرائتی دیگر از منازعه لرد مینتو و سرهارد فورد جونز مجله تاریخ
- منبع‌شناسی تاریخ مناسبات ایران و عثمانی در اوایل دوره قاجار روابط فرهنگی ایران و تركیه
- قانون حكومت ایران (سومین قانون اساسی عصر ناصری) روابط فرهنگی ایران و تركیه
- مناسبات سفیر عثمانی با رهبران مشروطیت روابط فرهنگی ایران و تركیه
- سنت پژوهش و نقد اخبار در متون تاریخی پژوهش حوزه و دانشگاه
- اندرزها واندیشه‌های سیاسی كشفی دارابی
- نظریه اتحاد اسلام در اندیشه سید جمال‌الدین اسدآبادی
- عدالت میراث متروك انبیاٍ در حكومت اموی
- نگاهی به اندیشه‌های سیاسی طالبوف
- ارشادالغافلین و تنبیه‌الجاهلین
- رساله اصول ملكم‌خان و نقد آن در یكی از نوشته‌های دوره ناصری
- مروری بر خاطرات سپهبد امیراحمدی (۱)
- ناامنی و عدم ثبات سیاسی و تاثیر آن بر روند توسعه در تاریخ ایران
- مروری بر خاطرات سپهبد امیراحمدی (۲)
- ارشاد العباد الی عماره البلاد
- رسائل مشروطیت و سیری كوتاه در محتوی آنها
- مروری بر نظریات و عقاید سیاسی معتزله
دیگر آثار:
- مآثر سلطانیه (تصحیح) روزنامه ایران ۱۳۸۳
- شرح آسیای مركزی و انتشار سیویلیزاسیون ... (تصحیح) موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی ۱۳۸۳
- روزشمار تاریخ معاصر ایران موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
- تاریخ احمد شاهی (تصحیح) دانشگاه تهران ۱۳۸۴
- نهضت امام حسین و قیام كربلا سمت ۱۳۸۳
- تاریخ تحلیلی اسلام انجمن معارف اسلامی ۱۳۸۱
- مجموعه رسایل سیاسی عصر قاجار موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی (زیرچاپ)
- احكام الجهاد و اسباب الرشاد (تصحیح) بقعه ۱۳۸۰
- تاریخ صدر اسلام (عصر نبوت) سمت ۱۳۷۸
- رسایل مشروطیت (تحشیه و تصحیح) کویر ۱۳۷۴
- هفت رساله از عصر قاجار كتابخانه ملی ۱۳۸۰
- تاریخ ذوالقرنین (تصحیح) دانشگاه تهران
- آسیای مركزی از سقوط صفویان تا استیلای روسیه
- خاطرات نخستین سپهبد ایران موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران ۱۳۶۷
- تاریخ سال سوم دبیرستان كتاب درسی
- تاریخ سیاسی اجتماعی ایران بعد از اسلام كتاب درسی
- تاریخ سیاسی اجتماعی ایران قبل از اسلام كتاب درسی
- روش تحقیق كتاب درسی
- نهضت آزادیبخش فلسطین كتاب درسی
- تاریخ تمدن و فرهنگ كتاب درسی
- تاریخ معاصر ایران كتاب درسی
زرگری‌نژاد دكترای تاریخ ایران را از دانشگاه تهران اخذ کرد و هم‌اکنون نیز عضو هیئت علمی دانشگاه تهران است. از دیگر تالیف‌های او می‌توان به رسائل سیاسی دوره قاجار، تاریخ صدر اسلام، تاریخ تحلیلی اسلام، نهضت آزادیبخش فلسطین، روش تحقیق در تاریخ و تصحیح كتاب‌هایی چون تاریخ احمدشاهی، احكام الجهاد و اسباب الارشاد، رسائل مشروطیت، هفت رساله سیاسی از عصر قاجار اشاره کرد.
زرگری‌نژاد در سال ۱۳۲۹ در شهرستان بجنورد به دنیا آمده است. پدرش بازرگان و مادرش خانه‌دار بود. او همانند همه نوجوانان آن زمان و با توجه به تغییرات در بافت زندگی اجتماعی آن دوران، دانش‌اندوزی را برگزید. دوره ابتدایی را در مدرسه فرخی و مقطع متوسطه و دبیرستان را در مدرسه امیركبیر و دانش گذراند. روحیه ناآرام و كنجكاو از همان اوایل زندگی او را برای ادامه راه خود همیاری كرد و تلاش و صبوری را در او پرورش داد.
دوران دبیرستان، پرتلاطم و پرتغییر گذشت. یك سالی از تحصیل كناره‌گیری كرد و یك سالی هم در تعلیق تعطیلی دبیرستان سپری شد. اما در همین دوران شرایط نابهنگام و ویژه‌ای برای رشد فكری او مهیا شد. او به جلسات تفسیر قرآن مرحوم محمدتقی شریعتی راه یافت و در منزل پدر با دكتر علی شریعتی آشنا شد.
در این سالها به نوعی پای منبر مرحوم مطهری نیز حضور داشت، زیرا شریعتی زمانی كه دكتر مطهری به مشهد می‌رفت، جلسات سخنرانی خود را به او واگذار می‌كرد. بعد از آن دوران، زرگری‌نژاد در كانون نشر حقایق دینی ارتباط تنگاتنگی با دكتر شریعتی برقرار كرد و بعد از طریق پذیرفتن نمایندگی فروش كتاب‌های شركت انتشار در بجنورد این همكاری ادامه پیدا كرد و در زمان تحصیل او در تهران نیز ادامه داشت.
دوران سربازی با همه دشواری‌ها برای غلامحسین زرگری‌نژاد از شیرینترین و مفیدترین ایام زندگی بوده است. محل خدمتش در روستای فرسمانه، بخش تفرش، به درست كردن جاده به كمك روستاییان و تسهیلات در آمد و رفت منجر شد.
در كنار این خدمات، او فرصت پرداختن به علایق خود را نیز به دست آورد و حدود ۳۰۰ كتاب نظیر تاریخ طبری، تاریخ ابن عثیر، تاریخ مسعودی، تاریخ یعقوبی، تاریخ مشروطه و تاریخ‌های دیگر را در همان روستا خواند، به طوری كه خواندن این كتاب‌ها او را از مشكلات خاص شب امتحان در هنگام تحصیل رشته تاریخ رها كرد. البته چنین آشنایی و آگاهی، به ادامه تحصیل در رشته فلسفه غرب رهنمود كرده بود كه به دلیل بروز مشكلاتی با مدیر گروه فلسفه، رشته تاریخ را برگزید.
علاوه بر این، او در رشته فلسفه اسلامی نیز نفر اول شد و حتی در مصاحبه تخصصی كه آیت‌الله مطهری، علامه نوری و دكتر مفتح مصاحبه‌گر آن بودند نیز پذیرفته شد. اما به دلیل موافقت نكردن با تحصیل همزمان او در دو رشته و آشناییش با فلسفه اسلامی، رشته تاریخ را ادامه داد و بالاخره در سال ۱۳۵۷ در مقطع كارشناسی فارغ التحصیل شد.
در سال ۱۳۵۸ در كنكور كارشناسی ارشد قبول شد اما ادامه تحصیل او پس از یك ترم به انقلاب فرهنگی برخورد. آن سالها به عنوان دبیر در زادگاهش خدمت می‌كرد و با بازگشایی دانشگاه‌ها سه روز در تهران تحصیل و سه روز در بجنورد تدریس می‌كرد.
وی پس از منتقل شدن از بجنورد به تهران در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی‌های كتاب‌های درسی مشغول شد. بعد از آن به دانشكده وزارت خارجه منتقل شد و سه سال در این دانشكده دروسی نظیر تاریخ دیپلماسی، اندیشه سیاسی در اسلام ایران و تاریخ معاصر را تدریس كرد. او بعد از آن به دانشگاه تهران منتقل شد و در نهایت درجه دكترای خود را در تاریخ ایران با عنوان «سیر تحول اندیشه‌های سیاسی در ایران معاصر» اخذ كرد.
مقالات:
- ملكم خان، ترقی‌خواهی در سیاست، انحطاط طلبی در اقتصاد فرهنگ اندیشه ۱۳۸۰
- نهضت و جنبشهای معاصر و انقلاب اسلامی آخرین انقلاب قرن
- میراث اندرزنامه‌نویسان قاجار مجله دانشكده ادبیات تهران
- بررسی احكام الجهاد و اسباب الرشاد مجله دانشكده ادبیات تهران
- رستم‌الحكما، هذیان به‌جای تاریخ كتاب ماه
- خاوری شیراز ی و تثبیت مكتب تاریخ‌نویسی استرآبادی مجله دانشكده ادبیات تهران
- تكوین طایفه هزاره و مناسبات آنان با ایران در دوره صفویه و قاجاریه كتاب ماه
- تاسیس و گسترش فرمانروایی احمدخان شهید بهشتی
- قرائتی دیگر از منازعه لرد مینتو و سرهارد فورد جونز مجله تاریخ
- منبع‌شناسی تاریخ مناسبات ایران و عثمانی در اوایل دوره قاجار روابط فرهنگی ایران و تركیه
- قانون حكومت ایران (سومین قانون اساسی عصر ناصری) روابط فرهنگی ایران و تركیه
- مناسبات سفیر عثمانی با رهبران مشروطیت روابط فرهنگی ایران و تركیه
- سنت پژوهش و نقد اخبار در متون تاریخی پژوهش حوزه و دانشگاه
- اندرزها واندیشه‌های سیاسی كشفی دارابی
- نظریه اتحاد اسلام در اندیشه سید جمال‌الدین اسدآبادی
- عدالت میراث متروك انبیاٍ در حكومت اموی
- نگاهی به اندیشه‌های سیاسی طالبوف
- ارشادالغافلین و تنبیه‌الجاهلین
- رساله اصول ملكم‌خان و نقد آن در یكی از نوشته‌های دوره ناصری
- مروری بر خاطرات سپهبد امیراحمدی (۱)
- ناامنی و عدم ثبات سیاسی و تاثیر آن بر روند توسعه در تاریخ ایران
- مروری بر خاطرات سپهبد امیراحمدی (۲)
- ارشاد العباد الی عماره البلاد
- رسائل مشروطیت و سیری كوتاه در محتوی آنها
- مروری بر نظریات و عقاید سیاسی معتزله
دیگر آثار:
- مآثر سلطانیه (تصحیح) روزنامه ایران ۱۳۸۳
- شرح آسیای مركزی و انتشار سیویلیزاسیون ... (تصحیح) موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی ۱۳۸۳
- روزشمار تاریخ معاصر ایران موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
- تاریخ احمد شاهی (تصحیح) دانشگاه تهران ۱۳۸۴
- نهضت امام حسین و قیام كربلا سمت ۱۳۸۳
- تاریخ تحلیلی اسلام انجمن معارف اسلامی ۱۳۸۱
- مجموعه رسایل سیاسی عصر قاجار موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی (زیرچاپ)
- احكام الجهاد و اسباب الرشاد (تصحیح) بقعه ۱۳۸۰
- تاریخ صدر اسلام (عصر نبوت) سمت ۱۳۷۸
- رسایل مشروطیت (تحشیه و تصحیح) کویر ۱۳۷۴
- هفت رساله از عصر قاجار كتابخانه ملی ۱۳۸۰
- تاریخ ذوالقرنین (تصحیح) دانشگاه تهران
- آسیای مركزی از سقوط صفویان تا استیلای روسیه
- خاطرات نخستین سپهبد ایران موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران ۱۳۶۷
- تاریخ سال سوم دبیرستان كتاب درسی
- تاریخ سیاسی اجتماعی ایران بعد از اسلام كتاب درسی
- تاریخ سیاسی اجتماعی ایران قبل از اسلام كتاب درسی
- روش تحقیق كتاب درسی
- نهضت آزادیبخش فلسطین كتاب درسی
- تاریخ تمدن و فرهنگ كتاب درسی
- تاریخ معاصر ایران كتاب درسی
