کد مطلب : ۱۴۹۰۷
در بيست و نهمين نشست عاشوراپژوهي چهل منزل تا اربعين عنوان شد؛
عزاداری امام حسين(ع) مستحب، اما واجب كفايی است
فرهنگ - جلال بیطرفان: بيست و نهمين نشست از دوره دوم سلسله نشست‌های عاشوراپژوهی چهل منزل تا اربعين با موضوع «بررسی فقهی شيوه‌های مرسوم عزاداری» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمين محمدعندليب همدانی از اعضای جامعه مدرسين حوزه علميه قم برگزار شد.
حجت‌الاسلام عندلیب همدانی در این نشست كه از سوی مركز مطالعات راهبردی خیمه در ساختمان انجمن‌های علمی حوزه علمیه برگزار شد، با بیان اینكه از بین همه شعائر دینی، شعائر حسینی درخشش و ویژگی خاصی دارد، اظهار داشت: زیرا با این نهضت و شهادت بود كه دین خدا جاودانه ماند، بنابراین شعائر حسینی جزء زیباترین، عمیق‌ترین و مفیدترین شعائر دینی ماست.
وی گفت: اگر كسی بخواهد سوگواری اباعبدالله الحسین را تجزیه و تحلیل فقهی كند باید با دید شعائرالله به این سوگواری نگاه كند، این سوگواری‌ها هم اعلام دارد هم اعلا.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینكه شعائر حسینی اعلام موجودیت شیعه است، تصریح كرد: در سوگواری‌ها حسینی است كه شیعه اعلام موجودیت و زنده بودن می‌كند زیرا در طول تاریخ بسیاری خواسته‌اند كه تشیعی نباشد.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم، شعائر حسینی را اعلام و ابلاغ پیام‌های آن حضرت دانست و ابراز داشت: با این شعائر است كه می‌توان پیام‌های جاودانه حسینی را به گوش جهانیان رساند.
عندلیب‌همدانی تصریح كرد: اگر شعائر به معنای اعلام است نباید ستم‌های و ظلم‌هایی كه در طول تاریخ به ویژه در حادثه كربلا به آل‌الله شده است از ذهن نسل‌ها پاك شود بلكه همه باید با جزئیات این حادثه و با آن ستم‌ها و ظلم‌هایی كه شد آگاهی پیدا كنند.
وی در ادامه با بیان اینكه حسین زیباترین مصادق كلمه‌الله است، تاكید كرد: با شعائر حسینی و با سوگواری و مراسم آن حضرت، اعلاء كلمه‌الله می‌شود، یعنی عزت، كرامت و حریت حسینی به مردم نشان داده می‌شود.
وی بیان داشت: در سخن هیچ معصومی به اندازه سید‌الشهدا در باب عزت و كرامت سخن به میان نیامده است و اعلاء كلمة‌الله یعنی همواره این عزت و حریت، عظمت و كرامت باقی بماند.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم با بیان اینكه شعائر حسینی برای اعلا كلمه‌الله است، اظهار داشت: اعلا یعنی اینكه او برای همیشه تاریخ اسوه است و درس، مكتب و راه و روش او فراموش ناشدنی است.
عندلیب‌همدانی با اشاره به اینکه همه آنچه به نام شعائر حسینی از آنها یاد می‌شود بر دو دسته هستند، گفت: این دو دسته عبارتند از شعائر منصوصه و شعائر غیرمنصوصه. شعائر منصوصه آن قسم از مراسم و شعائری است كه به طور خاص روایتی درباره آن رسیده است مانند گریه، گریاندن، تشكیل مجالس حسینی و... كه این شعائر به طور خاص توسط ائمه به عنوان مصداق عزاداری بیان شده است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: شعائر غیرمنصوصه یعنی آن قسم از مراسمی كه به طور خاص روایتی بر آن نیست اما مشمول ادله عامه ما در شعائر حسینی است.
وی ابراز داشت: در مورد این شعائر نمونه‌ها و مصادیق وجود دارد كه با توجه به محدوده زمان و مكان، عرف‌ها و زبان‌ها تغییر می‌كند همانند زنجیر زدن، علم و كتل و سبك عزاداری كه در شهری با شهر دیگری و درزمانی با زمان دیگر متفاوت است.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم با طرح این سوال كه چگونه از انحراف در شعائر غیرمنصوصه جلوگیری كنیم، تصریح كرد: دو ویژگی اصلی لازم است؛ اولا در تبلیغ شعائر حسینی مصادیق حرام به كار نرود ثانیا از بین مصادیق مباح نیز باید آن نمونه انتخاب شود كه مناسب شأن آل‌الله باشد و اعلام و اعلا در آن فراموش نشود.
وی در ادامه نیز با طرح این سوال كه آیا از نظر فقهی تعظیم شعائر حسینی واجب است یا خیر، تصریح كرد: ما دو نوع تعظیم داریم یك نوع تعظیم و تكریم واجب عینی است و یك نوع دیگر مستحب، تعظیم واجب جایی است كه اگر تعظیم صورت نگیرد به معنای اهانت است اما در نوع دوم اینگونه است كه اگر تعظیمی صورت نگیرد اهانتی نیز نشده است.
عندلیب‌همدانی گفت: تمام شعائر حسینی از زیارت، مراسم، دسته‌جات و هر چه به عنوان سوگواری اباعبدالله(ع) و شعائر آن شناخته می‌شود مستحب موكد است و بر تك تك ما هم به اندازه توانمان مستحب است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به اینكه عزاداری امام حسین(ع) مستحب، اما واجب كفایی است، تاكید كرد: یعنی هر زمان كه مشاهده شد كه مقداری این عزاداری‌ها و مراسم‌ها در حال سست شدن است تكلیف بیشتر می‌شود.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم افزود: اگر در روایات گفته شده است زیارت امام حسین(ع) واجب است لازم است حتما بروید و این همه تاكید بر بكا و ابكا و تشكیل مجالس نیز به همین جهت است.
وی افزود: از نظر فقهی اولا هر آنگونه تعظیمی كه اگر ترك شود اهانت به ساحت قدس شعائر حسینی است عینا واجب است، ثانیا هر آنگونه تعظیمی كه تركش اهانت نیست فعلش مستحب است، در عین وجوب كفایی.
عندلیب‌همدانی با تاکید براینكه تعظیم شعائر حسینی یعنی حرمت قطعیه ابراز داشت: هر گونه اهانت و هتك حرمتی به شعائر حسینی، چه شعائر منصوصه و چه شعائر غیرمنصوصه حرام است.
وی تصریح كرد: هر آنچه در عزاداری‌های سنتی بوده است در صورتی كه حرام نباشد و مناسب شأن آل‌الله باشد جز شعائر حسینی به شمار می‌رود و احترامش واجب است ولو اینكه با سلیقه برخی سازگاری نداشته باشد.
عندلیب‌همدانی افزود: هیچ كس حق جسارت به سلیقه كسی دیگری را كه موردی را به عنوان شعائر خود قرار داده است ندارد اما باید هرچه حرام و مناسب شان آلله نیست، وهن شیعه است و عزت تشیع را خدشه دار می‌كند حذف شود.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: در این خصوص نیز معیار سیره متشرعه ما در طول تاریخ است، همان چیزی كه ما از آن به عزاداری سنتی تشریح می‌كنیم.
استاد حوزه علمیه قم با بیان اینكه در روایات در خصوص شعائر حسینی منصوصه ۵۰ عنوان ذكر شده است، یكی از این شعائر را جزع عنوان كرد و گفت: هشت روایت كلمه جزع را در مصیبت آل‌الله داریم كه ۶ مورد آن بر جزع بر امام حسین(ع) تصریح دارد.
همدانی گفت: اینكه بزرگان ما تاكیدشان بر عزاداری سنتی است بدان دلیل است كه اولا متشرعه این سنت را تشكیل می‌دهند و متشرعه به حرام نمی‌افتند و پا از شرع فراتر نمی‌گذارد، ثانیا متشرعه گول تبلیغات را نمی‌خورند و راه و روش‌شان را از امام معصوم می‌گیرند و ثالثا متشرعه دنبال خرافه نمی‌روند و مرز بین وهن و غیروهن، خرافه و حقیقت در عزاداری امام حسین را تشخیص می‌دهند.
عندلیب‌همدانی تصریح كرد: در طول تاریخ در تمام عزاداری‌های اباعبدالله نقطه‌های ضعفی بوده و هست هیچ انكار هم نمی‌كنیم اما باید این نقطه ضعف‌ها را برداشت نه اینكه اساس را لكه‌دار كرد و یا به گونه‌ای برخورد كنیم كه شور و نشاط از مردم گرفته شود.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: رهبر معظم انقلاب نیز همه موارد را صراحتا فرموده‌اند اشكالی ندارد و به جز بحث قمه زنی، بقیه موارد را فرموده‌اند و تصریح دارند و یك به یك نام می‌برند كه اشكالی ندارد.
در پایان این نشست، از استاد حوزه علمیه قم و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه تقدیر به عمل آمد.
نشست‌های عاشوراپژوهی چهل منزل تا اربعین پنج‌شنبه‌ها ساعت ۱۶ در قم، بلوار جمهوری، كوچه شماره ۲، ساختمان انجمن‌های علمی حوزه برگزار می‌شود.
همچنین، كلیه علاقه‌مندان به مباحث عاشوراپژوهی می‌توانند در این نشست‌ها شركت كنند و برای كسب اطلاعات بیشتر با شماره تلفن ۷۷۵۱۴۲۳-۰۲۵۱ تماس بگیرند.
برای اطلاع از سخنرانان آینده این نشست‌ها و خلاصه نشست‌های گذشته به پایگاه اینترنتی ۴۰manzel.com مراجعه کنید.
حجت‌الاسلام عندلیب همدانی در این نشست كه از سوی مركز مطالعات راهبردی خیمه در ساختمان انجمن‌های علمی حوزه علمیه برگزار شد، با بیان اینكه از بین همه شعائر دینی، شعائر حسینی درخشش و ویژگی خاصی دارد، اظهار داشت: زیرا با این نهضت و شهادت بود كه دین خدا جاودانه ماند، بنابراین شعائر حسینی جزء زیباترین، عمیق‌ترین و مفیدترین شعائر دینی ماست.
وی گفت: اگر كسی بخواهد سوگواری اباعبدالله الحسین را تجزیه و تحلیل فقهی كند باید با دید شعائرالله به این سوگواری نگاه كند، این سوگواری‌ها هم اعلام دارد هم اعلا.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینكه شعائر حسینی اعلام موجودیت شیعه است، تصریح كرد: در سوگواری‌ها حسینی است كه شیعه اعلام موجودیت و زنده بودن می‌كند زیرا در طول تاریخ بسیاری خواسته‌اند كه تشیعی نباشد.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم، شعائر حسینی را اعلام و ابلاغ پیام‌های آن حضرت دانست و ابراز داشت: با این شعائر است كه می‌توان پیام‌های جاودانه حسینی را به گوش جهانیان رساند.
عندلیب‌همدانی تصریح كرد: اگر شعائر به معنای اعلام است نباید ستم‌های و ظلم‌هایی كه در طول تاریخ به ویژه در حادثه كربلا به آل‌الله شده است از ذهن نسل‌ها پاك شود بلكه همه باید با جزئیات این حادثه و با آن ستم‌ها و ظلم‌هایی كه شد آگاهی پیدا كنند.
وی در ادامه با بیان اینكه حسین زیباترین مصادق كلمه‌الله است، تاكید كرد: با شعائر حسینی و با سوگواری و مراسم آن حضرت، اعلاء كلمه‌الله می‌شود، یعنی عزت، كرامت و حریت حسینی به مردم نشان داده می‌شود.
وی بیان داشت: در سخن هیچ معصومی به اندازه سید‌الشهدا در باب عزت و كرامت سخن به میان نیامده است و اعلاء كلمة‌الله یعنی همواره این عزت و حریت، عظمت و كرامت باقی بماند.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم با بیان اینكه شعائر حسینی برای اعلا كلمه‌الله است، اظهار داشت: اعلا یعنی اینكه او برای همیشه تاریخ اسوه است و درس، مكتب و راه و روش او فراموش ناشدنی است.
عندلیب‌همدانی با اشاره به اینکه همه آنچه به نام شعائر حسینی از آنها یاد می‌شود بر دو دسته هستند، گفت: این دو دسته عبارتند از شعائر منصوصه و شعائر غیرمنصوصه. شعائر منصوصه آن قسم از مراسم و شعائری است كه به طور خاص روایتی درباره آن رسیده است مانند گریه، گریاندن، تشكیل مجالس حسینی و... كه این شعائر به طور خاص توسط ائمه به عنوان مصداق عزاداری بیان شده است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: شعائر غیرمنصوصه یعنی آن قسم از مراسمی كه به طور خاص روایتی بر آن نیست اما مشمول ادله عامه ما در شعائر حسینی است.
وی ابراز داشت: در مورد این شعائر نمونه‌ها و مصادیق وجود دارد كه با توجه به محدوده زمان و مكان، عرف‌ها و زبان‌ها تغییر می‌كند همانند زنجیر زدن، علم و كتل و سبك عزاداری كه در شهری با شهر دیگری و درزمانی با زمان دیگر متفاوت است.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم با طرح این سوال كه چگونه از انحراف در شعائر غیرمنصوصه جلوگیری كنیم، تصریح كرد: دو ویژگی اصلی لازم است؛ اولا در تبلیغ شعائر حسینی مصادیق حرام به كار نرود ثانیا از بین مصادیق مباح نیز باید آن نمونه انتخاب شود كه مناسب شأن آل‌الله باشد و اعلام و اعلا در آن فراموش نشود.
وی در ادامه نیز با طرح این سوال كه آیا از نظر فقهی تعظیم شعائر حسینی واجب است یا خیر، تصریح كرد: ما دو نوع تعظیم داریم یك نوع تعظیم و تكریم واجب عینی است و یك نوع دیگر مستحب، تعظیم واجب جایی است كه اگر تعظیم صورت نگیرد به معنای اهانت است اما در نوع دوم اینگونه است كه اگر تعظیمی صورت نگیرد اهانتی نیز نشده است.
عندلیب‌همدانی گفت: تمام شعائر حسینی از زیارت، مراسم، دسته‌جات و هر چه به عنوان سوگواری اباعبدالله(ع) و شعائر آن شناخته می‌شود مستحب موكد است و بر تك تك ما هم به اندازه توانمان مستحب است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به اینكه عزاداری امام حسین(ع) مستحب، اما واجب كفایی است، تاكید كرد: یعنی هر زمان كه مشاهده شد كه مقداری این عزاداری‌ها و مراسم‌ها در حال سست شدن است تكلیف بیشتر می‌شود.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم افزود: اگر در روایات گفته شده است زیارت امام حسین(ع) واجب است لازم است حتما بروید و این همه تاكید بر بكا و ابكا و تشكیل مجالس نیز به همین جهت است.
وی افزود: از نظر فقهی اولا هر آنگونه تعظیمی كه اگر ترك شود اهانت به ساحت قدس شعائر حسینی است عینا واجب است، ثانیا هر آنگونه تعظیمی كه تركش اهانت نیست فعلش مستحب است، در عین وجوب كفایی.
عندلیب‌همدانی با تاکید براینكه تعظیم شعائر حسینی یعنی حرمت قطعیه ابراز داشت: هر گونه اهانت و هتك حرمتی به شعائر حسینی، چه شعائر منصوصه و چه شعائر غیرمنصوصه حرام است.
وی تصریح كرد: هر آنچه در عزاداری‌های سنتی بوده است در صورتی كه حرام نباشد و مناسب شأن آل‌الله باشد جز شعائر حسینی به شمار می‌رود و احترامش واجب است ولو اینكه با سلیقه برخی سازگاری نداشته باشد.
عندلیب‌همدانی افزود: هیچ كس حق جسارت به سلیقه كسی دیگری را كه موردی را به عنوان شعائر خود قرار داده است ندارد اما باید هرچه حرام و مناسب شان آلله نیست، وهن شیعه است و عزت تشیع را خدشه دار می‌كند حذف شود.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: در این خصوص نیز معیار سیره متشرعه ما در طول تاریخ است، همان چیزی كه ما از آن به عزاداری سنتی تشریح می‌كنیم.
استاد حوزه علمیه قم با بیان اینكه در روایات در خصوص شعائر حسینی منصوصه ۵۰ عنوان ذكر شده است، یكی از این شعائر را جزع عنوان كرد و گفت: هشت روایت كلمه جزع را در مصیبت آل‌الله داریم كه ۶ مورد آن بر جزع بر امام حسین(ع) تصریح دارد.
همدانی گفت: اینكه بزرگان ما تاكیدشان بر عزاداری سنتی است بدان دلیل است كه اولا متشرعه این سنت را تشكیل می‌دهند و متشرعه به حرام نمی‌افتند و پا از شرع فراتر نمی‌گذارد، ثانیا متشرعه گول تبلیغات را نمی‌خورند و راه و روش‌شان را از امام معصوم می‌گیرند و ثالثا متشرعه دنبال خرافه نمی‌روند و مرز بین وهن و غیروهن، خرافه و حقیقت در عزاداری امام حسین را تشخیص می‌دهند.
عندلیب‌همدانی تصریح كرد: در طول تاریخ در تمام عزاداری‌های اباعبدالله نقطه‌های ضعفی بوده و هست هیچ انكار هم نمی‌كنیم اما باید این نقطه ضعف‌ها را برداشت نه اینكه اساس را لكه‌دار كرد و یا به گونه‌ای برخورد كنیم كه شور و نشاط از مردم گرفته شود.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: رهبر معظم انقلاب نیز همه موارد را صراحتا فرموده‌اند اشكالی ندارد و به جز بحث قمه زنی، بقیه موارد را فرموده‌اند و تصریح دارند و یك به یك نام می‌برند كه اشكالی ندارد.
در پایان این نشست، از استاد حوزه علمیه قم و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه تقدیر به عمل آمد.
نشست‌های عاشوراپژوهی چهل منزل تا اربعین پنج‌شنبه‌ها ساعت ۱۶ در قم، بلوار جمهوری، كوچه شماره ۲، ساختمان انجمن‌های علمی حوزه برگزار می‌شود.
همچنین، كلیه علاقه‌مندان به مباحث عاشوراپژوهی می‌توانند در این نشست‌ها شركت كنند و برای كسب اطلاعات بیشتر با شماره تلفن ۷۷۵۱۴۲۳-۰۲۵۱ تماس بگیرند.
برای اطلاع از سخنرانان آینده این نشست‌ها و خلاصه نشست‌های گذشته به پایگاه اینترنتی ۴۰manzel.com مراجعه کنید.
