کد مطلب : ۱۳۷۱۲
چهل منزل تا اربعين
سلسله نشست‌هاي عاشوراپژوهي در مرکز مطالعات راهبردي خيمه
پیش از آغاز به کار دورة دومِ این سلسلهنشستها، حجت‌الاسلام والمسلمین وافی، مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه یکی از مزایای اولین دوره را در سال ۸۶، شناسایی صاحبنظران و عناصر تأثیرگذار در حوزة عاشورا و مناسک آیینی عنوان کرده بود که گاهی به نوعی حتي در رصد رسانه‌ها و جامعه هم نبودند و به کارهای پژوهشی و مطالعاتی و فعالیت‌های شخصی خود می‌پرداختند.
در نخستين نشست از دور دوم سلسله‌نشست‌های عاشوراپژوهی «چهل منزل تا اربعین» با عنوان «ترویج فرهنگ حسینی در فضای IT» دکتر عبدالحسین طالعی، عضو هیئت علمی دانشگاه قم سخنرانی کرد. وی گفت: «حقایق دینی کهنه، همیشه تازه است؛ بنابراين باید به نسل‌های جدید بفهمانیم، فرهنگ اهل بیت(ع)به‌ويژه فرهنگ حسینی موضوعی است که به آن نیاز دارند. این پدیده، کهنگی ندارد و همیشه تازه است.»
در دومين نشست که به «سیری کوتاه در مقاتل سیدالشهدا (ع)» می‌پرداخت، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرحیم عقیقی بخشایشی تصریح کرد: «به اصحاب امام حسین(ع)کم‌لطفی شده است و باید نسبت به شناخت آنها بیشر تلاش شود.»
«کارنامة عاشوراپژوهی» عنوان سومین نشست این دوره از سلسلهنشستها بود. در این نشست محمد اسفندیاری با اشاره به اینکه امیرالمؤمنین(ع)امام اول عدالتخواهان و امام حسین(ع)امام اول آزادی‌خواهان هستند، گفت: «علی(ع)الگوي حاکمان و امام حسین(ع)الگوی محکومان و مظهر حریت است.»
اسفندیاری تصریح کرد: «امیرالمؤمنین(ع)و امام حسین(ع)الگوی فرامذهبی هستند که می‌توانند در همة دنیا و حتی دانشگاه‌ها شناسانده شوند؛ چراکه فرامذهبی، بلکه فرادینی هستند و به کل انسانیت اختصاص دارند و این از الطاف خداوند به شیعه است؛ اما این دو امام(ع)به دنیا معرفی نشده‌اند.»
وی با تأکید بر اینکه ائمه(ع)انسان‌های مافوق هستند؛ نه فوق انسان، تصریح کرد: «اگر ائمه(ع)را به صورتی معرفی کنیم که فوق انسان شوند، امکان اقتدا به آنها نیست. این در حالی است که شناخت امیرالمؤمنین را غلو و امام حسین(ع)را خرافات تهدید می‌کند.»
این پژوهشگر علوم دینی افزود: «در گذشته منتقدان و متأخران به بعد حماسی و سیاسی توجه نمی‌کردند و به بُعد عاطفی و تراژدی ایشان بيشتر توجه می‌شد و گفتمان شیعه، عاطفی بود؛ نه حماسی؛ اما در حال حاضر نگاه‌ها فرق کرده است.»
حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا هدایت‌پناه در چهارمین نشست با عنوان «جریان‌شناسی فکری معارضان قیام کربلا» گفت: «همة تلاش معاویه در زمان قدرت این بود که طرفداران تشیع را به کمترين ميزان برساند و نتیجة این تفکر، تشیع‌زدایی بود تا جایی که حزب عثمانی در کوفه پایگاهی پیدا کرد.»
هدایت‌پناه افزود: «جامعة ما به خودسانسوری دچار شده است و همة ما خود را در این فضا حفظ کرده‌ایم؛ مثلاً اگر دربارة امام حسین(ع)مطالعه کنیم و سؤالی در ذهن ما ایجاد شود، براي پرسیدن آن جرئت نداریم.»
وی با تأکید به اینکه وقتی می‌دانیم، موضوعی شبهه دارد، باید دربارة آن صحبت کنیم، گفت: «وقتی ما شبهات را از بین نمی‌بریم، وهابیون همان سؤال‌ها را در سایت‌ها پخش می‌کنند و ما در آن زمان به دنبال جواب این سؤالات هستیم.»
در این نشست همچنین مرتضی وافی دبیر شورای عالی فرهنگی مسجد مقدس جمکران تصریح کرد: «دینداری و رجوع به مناسک آيینی صرفاً با رفتار تقلیدی و بدون تعقل ما را از رسیدن به باطن عاشورا باز می‌دارد.»
وی با اشاره به اینکه اوج مناسک آيینی و رفتارهای مذهبی و ساختار و مناسک آيینی در حال و هوای عاشورا و تفکر عاشورایی است، گفت: «نباید گمان کنیم، هرکس عاشورایی شد، همة ابزارها و فضاهای دنیا را پشت سر می‌گذارد، باید از این ابزارها و فضاها استفاده کرد و به کمال مقصود رسید.»
وی افزود: «از نگاه سطحی به دین و دینداری پرهیز کنیم تا مناسک آيینی پایدار باشد. نباید عاشورا به منبر، میکروفن، پرچم، و پرچمداری و ... خلاصه بشود. این همان نوع نگاهی است که نمی‌تواند ما را در همة ابعاد به سرمنزل مقصود برساند.»
حجت‌الاسلام والمسلمين وافی با اشاره به اینکه منشأ بسیاری خرافات و بدعت‌هایی که در مناسک آيینی اتفاق می‌افتد، نگاه صرفاً عاطفی به دین و دینداری است، تصریح کرد: «نباید شمشیر ذوالفقار و محبت امیرالمؤمنین(ع)را در شاخ بزی بشناسیم که بر حسب اتفاق روی آن نقشی مانند ذوالفقار باشد.»
در پنجمین نشست عاشوراپژوهی «چهل منزل تا اربعین» با عنوان «عاشورا و شهادت از دیدگاه عقلانیت غرب» دکتر محمدرضا فخرروحانی گفت: «در مورد امام حسین(ع)اگر تحقیقی قرار است، انجام شود، منِ شیعی نباید این کار را بکنم؛ چون من شیعه هستم و دلدادگی دارم؛ از طرف دیگر اگر شیعه نباشد و اعتقاد نداشته باشد، ممکن است، بسياري ظرافت‌ها را متوجه نشود.»
وی همچنین تصریح کرد: «شخصیت‌های فراوانی در حادثة کربلا حضور داشته‌اند که نبايد نسبت به آنها بی‌توجه بود.»
این پژوهشگر افزود: «برای اینکه به اسلام و امام حسین(ع)کمک کنیم، باید کتاب‌های عاشورایی را خوب بخوانیم و نویسندگان این کتاب‌ها را خوب بشناسیم و برابر کم‌و‌کاستی‌های آنها به نوشتن بپردازيم.»
فخرروحانی با اشاره به اینکه زیارت عاشورا کارت اعتباری شیعه است، گفت: «یکی از زیبایی‌های عاشورا این است که اگر عمیق‌تر به آن توجه شود، پدیده‌ای است که در آن تقابل بین انسانیت و ضد انسانیت دیده می‌شود.»
در عین حال مرتضی وافی مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه نیز تصریح کرد: «اگر بخواهیم مرکز مطالعات و مطالعات عاشوراپژوهی را درست پایه‌گذاری کنیم، باید در ۲ قالب هنر و علوم انسانی صاحب سبک و دارای حرف و اندیشه باشیم.»
حجت الاسلام مرتضی وافی گفت: «گرچه حرکت‌های عاطفی، برخوردهای دفعی و عاطفی می‌تواند بخشی از دغدغه‌های ما را به‌ظاهر جوابگو باشد، برای رسیدن به اقتداري فرهنگی به‌ویژه در مباحثی چون مباحث عاشوراپژوهی لازم است، حرکتي علمی، عمیق و آکادمیک را پایه‌ریزی کنیم.»
این سلسلهنشستها هر پنج‌شنبه از ساعت ۱۷:۳۰ تا ۱۹:۳۰ با حضور علاقه‌مندان در قم، باجک ۳، مجتمع فرهنگیان، میدان صادقیه، کانون فرهنگی شهید فهمیده برگزار می‌شود و ورود برای عموم آزاد است.
در نخستين نشست از دور دوم سلسله‌نشست‌های عاشوراپژوهی «چهل منزل تا اربعین» با عنوان «ترویج فرهنگ حسینی در فضای IT» دکتر عبدالحسین طالعی، عضو هیئت علمی دانشگاه قم سخنرانی کرد. وی گفت: «حقایق دینی کهنه، همیشه تازه است؛ بنابراين باید به نسل‌های جدید بفهمانیم، فرهنگ اهل بیت(ع)به‌ويژه فرهنگ حسینی موضوعی است که به آن نیاز دارند. این پدیده، کهنگی ندارد و همیشه تازه است.»
در دومين نشست که به «سیری کوتاه در مقاتل سیدالشهدا (ع)» می‌پرداخت، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرحیم عقیقی بخشایشی تصریح کرد: «به اصحاب امام حسین(ع)کم‌لطفی شده است و باید نسبت به شناخت آنها بیشر تلاش شود.»
«کارنامة عاشوراپژوهی» عنوان سومین نشست این دوره از سلسلهنشستها بود. در این نشست محمد اسفندیاری با اشاره به اینکه امیرالمؤمنین(ع)امام اول عدالتخواهان و امام حسین(ع)امام اول آزادی‌خواهان هستند، گفت: «علی(ع)الگوي حاکمان و امام حسین(ع)الگوی محکومان و مظهر حریت است.»
اسفندیاری تصریح کرد: «امیرالمؤمنین(ع)و امام حسین(ع)الگوی فرامذهبی هستند که می‌توانند در همة دنیا و حتی دانشگاه‌ها شناسانده شوند؛ چراکه فرامذهبی، بلکه فرادینی هستند و به کل انسانیت اختصاص دارند و این از الطاف خداوند به شیعه است؛ اما این دو امام(ع)به دنیا معرفی نشده‌اند.»
وی با تأکید بر اینکه ائمه(ع)انسان‌های مافوق هستند؛ نه فوق انسان، تصریح کرد: «اگر ائمه(ع)را به صورتی معرفی کنیم که فوق انسان شوند، امکان اقتدا به آنها نیست. این در حالی است که شناخت امیرالمؤمنین را غلو و امام حسین(ع)را خرافات تهدید می‌کند.»
این پژوهشگر علوم دینی افزود: «در گذشته منتقدان و متأخران به بعد حماسی و سیاسی توجه نمی‌کردند و به بُعد عاطفی و تراژدی ایشان بيشتر توجه می‌شد و گفتمان شیعه، عاطفی بود؛ نه حماسی؛ اما در حال حاضر نگاه‌ها فرق کرده است.»
حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا هدایت‌پناه در چهارمین نشست با عنوان «جریان‌شناسی فکری معارضان قیام کربلا» گفت: «همة تلاش معاویه در زمان قدرت این بود که طرفداران تشیع را به کمترين ميزان برساند و نتیجة این تفکر، تشیع‌زدایی بود تا جایی که حزب عثمانی در کوفه پایگاهی پیدا کرد.»
هدایت‌پناه افزود: «جامعة ما به خودسانسوری دچار شده است و همة ما خود را در این فضا حفظ کرده‌ایم؛ مثلاً اگر دربارة امام حسین(ع)مطالعه کنیم و سؤالی در ذهن ما ایجاد شود، براي پرسیدن آن جرئت نداریم.»
وی با تأکید به اینکه وقتی می‌دانیم، موضوعی شبهه دارد، باید دربارة آن صحبت کنیم، گفت: «وقتی ما شبهات را از بین نمی‌بریم، وهابیون همان سؤال‌ها را در سایت‌ها پخش می‌کنند و ما در آن زمان به دنبال جواب این سؤالات هستیم.»
در این نشست همچنین مرتضی وافی دبیر شورای عالی فرهنگی مسجد مقدس جمکران تصریح کرد: «دینداری و رجوع به مناسک آيینی صرفاً با رفتار تقلیدی و بدون تعقل ما را از رسیدن به باطن عاشورا باز می‌دارد.»
وی با اشاره به اینکه اوج مناسک آيینی و رفتارهای مذهبی و ساختار و مناسک آيینی در حال و هوای عاشورا و تفکر عاشورایی است، گفت: «نباید گمان کنیم، هرکس عاشورایی شد، همة ابزارها و فضاهای دنیا را پشت سر می‌گذارد، باید از این ابزارها و فضاها استفاده کرد و به کمال مقصود رسید.»
وی افزود: «از نگاه سطحی به دین و دینداری پرهیز کنیم تا مناسک آيینی پایدار باشد. نباید عاشورا به منبر، میکروفن، پرچم، و پرچمداری و ... خلاصه بشود. این همان نوع نگاهی است که نمی‌تواند ما را در همة ابعاد به سرمنزل مقصود برساند.»
حجت‌الاسلام والمسلمين وافی با اشاره به اینکه منشأ بسیاری خرافات و بدعت‌هایی که در مناسک آيینی اتفاق می‌افتد، نگاه صرفاً عاطفی به دین و دینداری است، تصریح کرد: «نباید شمشیر ذوالفقار و محبت امیرالمؤمنین(ع)را در شاخ بزی بشناسیم که بر حسب اتفاق روی آن نقشی مانند ذوالفقار باشد.»
در پنجمین نشست عاشوراپژوهی «چهل منزل تا اربعین» با عنوان «عاشورا و شهادت از دیدگاه عقلانیت غرب» دکتر محمدرضا فخرروحانی گفت: «در مورد امام حسین(ع)اگر تحقیقی قرار است، انجام شود، منِ شیعی نباید این کار را بکنم؛ چون من شیعه هستم و دلدادگی دارم؛ از طرف دیگر اگر شیعه نباشد و اعتقاد نداشته باشد، ممکن است، بسياري ظرافت‌ها را متوجه نشود.»
وی همچنین تصریح کرد: «شخصیت‌های فراوانی در حادثة کربلا حضور داشته‌اند که نبايد نسبت به آنها بی‌توجه بود.»
این پژوهشگر افزود: «برای اینکه به اسلام و امام حسین(ع)کمک کنیم، باید کتاب‌های عاشورایی را خوب بخوانیم و نویسندگان این کتاب‌ها را خوب بشناسیم و برابر کم‌و‌کاستی‌های آنها به نوشتن بپردازيم.»
فخرروحانی با اشاره به اینکه زیارت عاشورا کارت اعتباری شیعه است، گفت: «یکی از زیبایی‌های عاشورا این است که اگر عمیق‌تر به آن توجه شود، پدیده‌ای است که در آن تقابل بین انسانیت و ضد انسانیت دیده می‌شود.»
در عین حال مرتضی وافی مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه نیز تصریح کرد: «اگر بخواهیم مرکز مطالعات و مطالعات عاشوراپژوهی را درست پایه‌گذاری کنیم، باید در ۲ قالب هنر و علوم انسانی صاحب سبک و دارای حرف و اندیشه باشیم.»
حجت الاسلام مرتضی وافی گفت: «گرچه حرکت‌های عاطفی، برخوردهای دفعی و عاطفی می‌تواند بخشی از دغدغه‌های ما را به‌ظاهر جوابگو باشد، برای رسیدن به اقتداري فرهنگی به‌ویژه در مباحثی چون مباحث عاشوراپژوهی لازم است، حرکتي علمی، عمیق و آکادمیک را پایه‌ریزی کنیم.»
این سلسلهنشستها هر پنج‌شنبه از ساعت ۱۷:۳۰ تا ۱۹:۳۰ با حضور علاقه‌مندان در قم، باجک ۳، مجتمع فرهنگیان، میدان صادقیه، کانون فرهنگی شهید فهمیده برگزار می‌شود و ورود برای عموم آزاد است.
