کد مطلب : ۲۷۶۲۶
امین‌فروغی بیان کرد:
آسیب‌شناسی؛ پرچالش‌ترین مبحث در عرصه عاشورا
مهدی امین‌فروغی، نویسنده و شایسته تقدیر سی‌ودومین جایزه کتاب سال با اشاره به اوضاع بازار نشر کتاب‌های عاشورایی گفت: در حال حاضر تمام حوزه‌ها دارای مشکلاتی است و آثار عاشورایی نیز از این مقوله مستثنی نیست؛ چرا که شمارگان و عناوین کتاب‌ها در این زمینه کاهش چشمگیری داشته؛ همچنین فرهنگ کتابخوانی در کشور نیز وجود ندارد و مردم کمتر فرصت کتابخوانی پیدا می‌کنند که همه این عوامل در بروز مشکلات در بازار نشر و کتاب مؤثر است.
وی افزود: در رابطه با آثار مکتوب به ویژه حوزه پژوهش آثاری نداریم و یا بسیار کم است و می‌توان گفت؛ دستمان خالی است، البته در حوزه پژوهش تاریخی عاشورایی آثار خوبی وجود دارد و محققان بیشتری هم در این حوزه هستند، اما در حوزه‌هایی چون موسیقی، تجسمی، خوشنویسی و حتی عکاسی شاهد کتاب‌های خیلی نحیف هستیم و اگر هم کتاب خوبی وجود دارد تعدادشان انگشت شمار هستند.
نبود فرهنگ کتابخوانی؛ یکی از دلایل نبود آثار فاخر عاشورایی
این نویسنده در ادامه به دلیل غفلت نویسندگان و هنرمندان در زمینه خلق آثار عاشورایی اشاره و عنوان کرد: اصولاً کار نشر در تمام حوزه‌ها در کشور و نه فقط در این عرصه، بلکه در تمام عرصه‌ها با بحران مواجه است. هم تقاضا کم شده و به دلیل تحریم‌هایی که وجود دارد، قیمت کتاب خیلی بالاست و برای ناشران خیلی مقرون به صرفه نیست که بعضی از کتاب‌ها را چاپ کنند، از آن گذشته اگر بخواهند چاپ کنند با تیراژ بسیار اندک چاپ می‌کنند. در حالی که در دهه‌های 50 و 60 کتاب‌هایی با تیراژ 100 هزار نسخه منتشر می‌شدند، اما اکنون باعث تأسف است که این کتاب‌ها با تیراژ 150 نسخه منتشر می‌شوند.
امین فروغی تصریح کرد: طبیعی است که این عوامل در زمینه خلق آثار فاخر اثرگذار است و از طرف دیگر متأسفانه فرهنگ کتابخوانی در کشور ما آن گونه که باید، روی آن کار نشده است، در اروپا از اولین دستگاه چاپی که کار خودش را شروع کرد پدید آمدن رسانه شنیداری یعنی رادیو حدود 400 سال طول کشید و این 400 سال مجال خیلی خوبی بود که در غرب فرهنگسازی شود و روی فرهنگ کتابخوانی کار شود و مردم رغبتی به کتابخوانی داشته باشند، ولو اینکه رسانه‌های شنیداری و دیداری در این عرصه پا بگذارند، اما در ایران این فاصله زمانی حدود 100 سال است و در این 100 و چند سال با بحران، فقر و درگیری‌ها مواجه بوده است و این زمان از اولین لحظه‌ای که دستگاه چاپ شروع به کار کرد تا تأسیس رادیو را شامل می‌شود.
در عرصه کتاب‌های پژوهشی عاشورایی فقیر هستیم
وی در ادامه عنوان کرد: در این دوره کشور دچار بحران بود و عمدتاً مردم سواد نداشتند و نویسنده کتابی اگر می‌نوشت با دستگاه چاپ سنگی و یا دستگاه‌های ابتدایی چاپ می‌شد و با بار چهارپایان و استرها به شهرستان می‌رفت و جاده‌های نا‌امن بسیار مشکل‌آفرین بوده و طبیعی است که این دوران کوتاه با پدید آمدن اولین رسانه شنیداری به نام رادیو، مردم اقبال وسیعی به این رسانه پیدا کردند و آنطور که شایسته بود فرهنگ کتابخوانی برای مردم ترسیم نشد و این فرهنگسازی انجام نشد.
این پژوهشگر گفت: با توجه به همه این موارد باید گفت که در عرصه کتاب‌های مرتبط با عاشورا، چه کتاب‌های تاریخ و چه کتاب‌های پژوهش فرهنگی، اجتماعی و ادبیات فقیر هستیم؛ هر چند به دلیل علاقه مردم ایران به شعر این حوزه از شانس بیشتری برخوردار بود، اما در حوزه‌های پژوهشی، هنری و سایر هنرها مانند خوشنویسی و تجسمی ما خیلی فقیر هستیم.
اهمیت آشنایی مخاطبان با پیام صحیح عاشورا
وی یادآور شد: توجه شما را به این نکته جلب می‌کنم که در گذشته کتاب‌های مقتلی که تألیف و منتشر می‌شد، عمدتاً کتاب‌های چاپ سنگی بود و در این راستا دو هنر هم‌عنان این کتاب‌ها حرکت می‌کرده است، یکی خوشنویسی و دیگری هنرهای تجسمی است؛ یعنی اینکه یک خوشنویس کتاب مقتلی را خوشنویسی می‌کرد و یک نقاش برای آن کارهای تجسمی و نقاشی انجام می‌داد، اما این گسست بین رشته‌های مختلف و تخصصی شدن هر یک از این حوزه‌ها باعث شده که ما واقعا در حوزه تجسمی و خوشنویسی با آثار اندکی مواجه شویم و جشنواره‌هایی چون جایزه کتاب سال عاشورا می‌تواند هنرمندان و خوشنویسان را تشویق کند تا کسانی که در عرصه تجسمی، عکاسی و موسیقی کار می‌کنند، کارهای بهتر و بیشتری ارائه کنند.
امین‌فروغی آشنایی مخاطبان جامعه با پیام صحیح عاشورا را مهم خواند و اظهار کرد: این موضوع با بررسی‌هایی که در حوزه محتوایی در کارها صورت گرفته و می‌گیرد، ما می‌توانیم کم کم به این نقطه برسیم؛ چرا که در گذشته فرهنگی وجود داشت و هنوز هم این فرهنگ است، اما در گذشته بسیار پررنگ بود و شما در کتاب‌هایی که در اواخر قاجار منتشر شده، کتاب‌های مربوط به عاشورا را به وضوح می‌بینید که عمدتاً نویسندگان به جهت تحصیل اجر اخروی دست به این کار می‌زدند و این انگیزه را در مقدمه کتاب‌های آنها می‌توان دید، که بسیاری از علما و نویسندگان می‌گویند ما به جهت تحصیل اجر اخروی و به ثواب گرایاندن مردم این کتاب مقتل را نوشته‌ایم.
انبوهی از کتاب‌های تاریخی پر از اشکال و اغلاط تاریخی
وی ادامه داد: از طرفی فرهنگ دیگری در جامعه ما پیوسته در کنار این فرهنگ حضور داشته و پیوسته طرفدار این فرهنگ بودند و بر این شعر مولانا تکیه می‌کردند که «هیچ آداب و ترتیبی مجو/هر چه می‌خواهد دل تنگت بگو» و با استناد به این مفهوم می‌گفتند که در عرصه کار عاشورایی اصلاً آداب و ترتیبی وجود ندارد و استاندارد علمی و فرهنگی وجود ندارد و شما هر کاری که انجام بدهید، مأجور هستید و هیچ کس حق نقد کار شما را ندارد، به خاطر همین است که انبوهی از کتاب‌های تاریخی که پر از اشکال و اغلاط عدیده تاریخی است، منتشر شده و هیچ گاه کسی به خودش اجازه نداد که این کتاب‌ها را نقد کند.
نویسنده کتاب «شعر و موسیقی در نوحه‌های طهران قدیم» بیان کرد: پیوسته در حوزه‌های کتاب‌های تاریخی به ویژه در اواخر قاجاریه می‌بینید که همه کتاب‌ها پر از تحریف و اشکالات تاریخی است و این حس که هیچ کس هم حق نداشته باشد که نقد کند؛ تبدیل به هرج و مرج علمی در عرصه مباحث عاشورایی شد و هرج و مرج فرهنگی و اعتقادی را به وجود آورد تا جایی که هیچ کس نمی‌توانست سره را از ناسره تشخیص بدهد و هنوز همین طور هم است.
آسیب‌شناسی؛ پرچالش‌ترین مبحث در عرصه عاشورا
وی یکی از پرچالش‌ترین مباحثی که در عرصه عاشورا وجود دارد را آسیب‌شناسی عاشورایی دانست و عنوان کرد: عاشورا مسئله‌ای است که با جان مردم سر و کار دارد و مهمترین منبع تغذیه روحی و فکری و اعتقادی ایرانیان است، به همین دلیل این کتاب سال و این جشنواره می‌تواند کم‌کم باب نقد را باز کند، اگر در گذشته بزرگانی همچون علامه سیدمحسن امین یا میرزا نوری و دیگران و در این اواخر مرحوم شهید مطهری دل به دریا زدند و شروع به نقد فرهنگ عاشورایی کردند، بسیار شماتت‌ها شنیدند، کم کم باب نقد آثار عاشورایی به وسیله این جشنواره باز شد و پژوهشگران و نویسندگان و منتقدین در کنار هم نشستند و سره را از ناسره جدا کنند و ما در آینده شاهد آثاری باشیم که چه از نظر محتوا و چه غالب آثار بسیار شایسته و مقبولی باشد.
این نویسنده با اشاره به تأثیر برگزاری جشنواره‌ها و جوایزی مانند جایزه کتاب سال عاشورا در نگارش آثار فاخر و یا آسیب‌شناسی آنها گفت: برگزاری چنین جوایزی فرصتی را پدید می‌آورد تا بتوان خلأها را شناسایی کرد و پژوهشگران، هنرمندان و نویسندگان تشویق شوند که آثاری را در این حوزه‌ها به وجود بیاورند. تا به حال در ایران کاری مانند جشنواره کتاب سال عاشورا نبوده و ما اصلاً اطلاع دقیقی نداشتیم که کتاب‌های تولید شده در حوزه عاشورا از نظر کمی و کیفی چگونه است و جای خالی چه موضوعاتی در حوزه پژوهش و تألیف وجود دارد و در کجا انباشت موضوع و مطلب داریم؟
مرجع : ایکنا
