کد مطلب : ۳۰۸۷۸
لحن جاهلانه در نوحه‌ها به بهانه صمیمیت/ دوگونه شعر عاشورایی
اسماعیل امینی، شاعر و نویسنده درباره شعر عاشورایی گفت: در حوزه شعر عاشورایی دو گونه مستقل شعر وجود دارد: یک گونه نوحه و ترانه‌هایی است که برای استفاده در مراسم سوگواری سروده می‌شود و نوع دیگر نیز شعر حکمت است که موضوعات اخلاقی، توحیدی، نیایشی و ... را دربرمی‌گیرد و در محافل سوگواری کمتر به کار برده می‌شود که در زمان حاضر تعداد این شعرها اندک شده است، در حالی که در گذشته رونق بسیاری داشتند.
وی با بیان اینکه در گذشته بخش اعظمی از شعرهای عاشورایی شاعران را شعر حکمت تشکیل می‌داد، افزود: در نوع نخست از شعرهای عاشورایی که در هیئات و محافل عزاداری نیز خوانده می‌شوند، نگاه‌های بدیع، جزءنگر و خلاقانه موفق‌تر هستند تا کسانی که یا حرف‌های تکراری می‌زنند یا اینکه تلاش می‌کنند با مضمون‌سازی و زیباکردن کلمات نوآوری کنند.
امینی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه شعر عاشورایی چه اندازه به مطالبات نسل جوان می‌پردازد، عنوان کرد: شعر اساساً برای پاسخ دادن به مطالبات سروده و نوشته نمی‌شود و محصولی نیست که در خدمت مخاطب باشد. شعر موضوعی کاملاً شخصی است و خود شاعر است که تصمیم می‌گیرد چگونه شعر بگوید، به همین دلیل در گذشته هم چندان مرسوم نبوده که شعر به مطالبات جامعه پاسخ دهد.
وی تصریح کرد: در رابطه با فضای سطحی از حوزه شعر که برای نسل جدید و مطالبات وی ایجاد شده، موافق نیستم؛ چرا که در این فضا هر نسلی سلیقه‌ای را می‌پسندد که رسانه‌هایی مانند تلویزیون در ایجاد این فضای سطحی بی‌تأثیر نبوده‌اند.
این شاعر ادامه داد: شعر مانند تلویزیون یک رسانه سطحی نیست، البته شعر اصلاً رسانه نیست؛ چرا که رسانه‌ها برای سرگرمی هستند، اما شعر برای سرگرمی نیست؛ در حالی که برخی مجالس عزاداری به سرگرمی تبدیل شده است و بد نیست رسانه‌ها به آن بپردازند. از جمله این موارد ایجاد پاتوق‌هایی در کنار خیابان‌ها به جای تشکیل مجالس و محافل مذهبی در مساجد است که تعدادشان نیز بسیار زیاد شده و هیچ کار خاصی غیر از چایی دادن انجام نمی‌دهند و هیچ محتوایی مانند سخنرانی، شعر، نوحه و ... در آن یافت نمی‌شود. در حالی که محافل مذهبی باید در مساجد تشکیل شود و سپس حسینیه‌ها و یا مکان‌هایی که برای این موضوع وقف شده است، اختصاص یابد.
امینی در ادامه نوحه و شعرهای عاشورایی را مورد اشاره قرار داد و بیان کرد: نوحه و مرثیه چندان شعر محسوب نمی‌شود و می‌توان آن را جزء ترانه و تصنیف به حساب آورد؛ چرا که ساخته می‌شود تا همراه با ملودی و نغمه اجرا شود و جنس آن نیز با شعر متفاوت است، به این معنی که نوحه همراه با سفارش بوده و باید از قبل طراحی شود و رهایی شعر را ندارد.
وی تصریح کرد: اگر شاعر و مداح به دنبال این باشد که ترانه و نوحه‌ای را تولید کند که مخاطب داشته باشد، صحیح نیست، بلکه باید به محتوایی که تولید می‌شود توجه شود؛ چرا که قرار نیست در راستای تبلیغ دین به سفارش مشتری و مخاطب حرکت کنیم. در تبلیغ دینی ذائقه و زبان مخاطب درنظر گرفته می‌شود، به این معنی که مبلغی که برای دانش‌آموز ابتدایی صحبت می‌کند، زبانش با زمانی که برای دانشجو صحبت می‌کند، متفاوت است، اما محتوا در آن تغییری نمی‌کند.
وی یادآور شد: مبلغی که برای ابلاغ دین به سر کلاس درس می‌رود، این کار برای سرگرمی نیست، بلکه برای ابلاغ دینی است، اما به‌زبانی ابلاغ می‌کند که دانش‌آموز آن‌را بفهمد. با این مقایسه می‌توان گفت، این اشکال که فقط محدود به زبان نوحه‌ها و مرثیه‌ها نیست، در لحن، بیان، اصطلاحات و نوع نگاه هم وجود دارد و متأسفانه به سفارش مخاطب تغییر یافته است که اصلاً خوب نیست.
امینی درباره نبود فخامت و استواری در برخی نوحه‌ها گفت: فخامت و استواری در ترانه‌ها و نوحه‌ها هم می‌تواند وجود داشته باشد، اما این موضوع با شعر متفاوت است؛ چرا که نوحه و ترانه از پیش اندیشیده بوده و با فکر و طراحی سروده شده است، در حالی که شعر تا حد زیادی مربوط به تخلیل آزاد و ناخودآگاه است. همچنین این گونه نیست که چون ترانه و نوحه است از استواری و فخامت برخوردار نباشد، بلکه اینها هم می‌توانند با رعایت موارد لازم از استواری برخوردار باشند.
وی در ادامه اظهار کرد: یکی از مشکلاتی که در حوزه نوحه و مراثی وجود دارد، صمیمی بودن لحن نوحه است، این موضوع نباید به معنی مبتذل کردن تلقی شود؛ چرا که صمیمی بودن به معنای قابل درک کردن آن برای عموم مردم است و باید از اصطلاحات، تعابیر و اشاراتی استفاده شود که در شأن آن موضوع باشد، در حالی که برخی اصطلاحات به صورت جاهلانه استفاده می‌شود که تعابیر مورد استفاده خلاف‌کارها است، به همین دلیل این موضوع به بهانه ایجاد صمیمیت صحیح نیست. در لحن هم گاهی این گونه است و از لحنی جاهلانه استفاده می‌شود.
انتهای پیام/
انتهای پیام/
مرجع : ایکنا
