کد مطلب : ۵۱۴۹
گزارشي از مقاله «تعزيه مجلس ورود اهل بيت(ع) به شام»
نویسنده: محمدحسین رجایی زفره‌ای
نويسنده مقاله در ابتدا نقش آفرينان و اسامي آنها را ذکر مي کند.
ز شام و روم و ختا وختن گرفتم باج
هرانکسي که بتابد سر از اطاعت من
زملک وممکلت خويش سازمش اخراج
و ...
وزير:
[روي صندلي، کنار تخت يزيد نشسته، بلند شود و مقابل يزيد ايستد و تعظيم کند و گويد:]
ايا امير، مبارک بود به فرقت تاج
زبعد باب گرفتي ز روم و شام خراج
....
دو صد سکندر و دارا و هرقل و فغفور
ز راه مهر و ارادت به سوي تو محتاج
...
يزيد:
بنشين و غمم ز دل روا کن
از وقعه کربلا بيان کن
جنگ من و زاده محمد(ص)
بر گوي که ما حصل چه آمد
من بغض حسين به سينه دارم
با او سر قهر و کينه دارم
اين مکالمه ادامه پيدا مي کند تا به مکاليمه شمر و يزيد مي‌رسد.
شمر:[چکمه پوشيده، قباي سرخ بر تن.روي ان زره پوشيده.کلاه خود بر سر.خنجري به کمر بسته.دستمال قرمز رنگي حمايل بسته.شمشير بر دست، وارد شود.يک بار دور مجلس مي‌گردد.مقابل يزيد مي‌رسد.تعظيم کند و گويد:(سؤال و جواب)
شمر:اي شهريار مژده که آورده‌ام خبر.
يزيد:يعني‌که‌مي‌رسي‌زکجا؟(شمر)آيم از سفر(يزيد)اندرکجا؟(شمر)به‌ماريه(يزيد)
خواهي چه (شمر) سيم وزر (يزيد) گو ياورش که بود(شمر)يکي حر (يزيد) ديگر (شمر) حبيب (يزيد) ديگر که بود (شمر) هاشم وعباس نامور ...
واين سؤال و جواب بسيار طولاني ادامه مي‌يابد.
قسمت بعدي بحر طويلي است که شمر مي خواند.
اهل مجلس همگي ساکت و صامت و که کنم عرض بر زاده سفيان ز وقوعات صف کرب و بلا وادي هر رنج و بلا روز دوم ماه محرم پسر حيدر صفدر (ع) نوه خاص پيامبر (ص) گهر بحر کرامت ثمر نخل امامت در درياي مروت بر اشجار فتوت مه افلاک متسع و شه اقليم مربع کرم لايتناهي يم انوار الهي زهر زهره زهرا گهر بحر تولا به صف کرب و بلا خيمه اجلال به پا کرد رخ خويش به ما کرد و ...
بعد از اتمام گزارش و بحر طويل شمر یزید اینگونه او را مورد تفقد خود قرار میدهد.
ای شمر مرحبا که وفاداری این بود
خدمت به خانواده سفیان چنین بود
که بعد از آن شمر اهل بیت را وارد مجلس نموده و امام سجاد (ع) زنجیر بر گردن در جلوی دیگر اسیران مکالماتی با شمر و یزید و مردم در آن مجلس دارند.
در این میان خاتونهای حرم،حضرت زینب و ام کلثوم وسکینه علیهن السلام هرکدام شروع به سخن گفتن رهای بریده شهدایی که بر نیزه است می نمایند.
در همین حال یکی از مسیحیان شام است که در تعزیه عنوان فرنگی دارد وارد خرابه می شود.
او که در ابتدا از فضای شادی و پایکوبی حاکم بر شهر خوشحال و شادمان است اما با وارد شدن در خرابه از علت این شادیها را می طلبد.
یارب ندانم این آه و غوغا
در کشور شام از چیست برپا
....
این عید و ماتم دور است با هم
کن کشف یا رب حل معما
و پاسخ هایی که اهل بیت به او می دهند و بقیه سخنان حضرت زینب(س) و داستان سؤال دختر یزید و و جریان خطبه تاریخی امام سجاد و حضرت زینب علیهما السلام که یزید بعد از ناتوانی در پاسخ دادن به شکایات و استدلالات و رسوایی و فضاحت خود دستور به قتل امام سجاد (ع) می دهد که با سخنان حضرت سکینه(س) یزید از کشتن امام عباد حضرت سجاد منصرف می شود.
در نهایت تعزیه گردان با گفتن جمله زیر :
بر یزید و متابعان تا به صبح قیامت همیشه مدام لعنت باد
پایان جلسه را اعلام می نماید.
امام عباد(ع)«امام سجاد(ع)»، زينب، ام کلثوم، وزير، شمر، دختر يزيد،فرنگي، يزيد و جلاد از نقش آفرينان اين تعزيه هستند.
ضروريات مجلس
نويسنده درادامه لوازم وملزومات اجراي اين تعزيه را بر مي شمرد.
از قبيل ؛
5 سر شهداء ، 5 نيزه براي سرشهداء ،5 شتر، عصا،طناب و زنجير و ترکه، سماور وقوري و قند وشربت ،طبل و کوس و شيپور ،3 تخته فرش ،چکمه و خود و زره و لباس شمر و ... .
ديالوگ بازيگران
بعد از معرفي لوازم کار ،به ديالوگها و مکالماتي که بازيگران بايد درنمايش بخوانند مي پردازد. در اينجا برخي از اين ديالوگها را مي آوريم.
يزيد:
هزار شکر، شدم بر سر سران، من تاجضروريات مجلس
نويسنده درادامه لوازم وملزومات اجراي اين تعزيه را بر مي شمرد.
از قبيل ؛
5 سر شهداء ، 5 نيزه براي سرشهداء ،5 شتر، عصا،طناب و زنجير و ترکه، سماور وقوري و قند وشربت ،طبل و کوس و شيپور ،3 تخته فرش ،چکمه و خود و زره و لباس شمر و ... .
ديالوگ بازيگران
بعد از معرفي لوازم کار ،به ديالوگها و مکالماتي که بازيگران بايد درنمايش بخوانند مي پردازد. در اينجا برخي از اين ديالوگها را مي آوريم.
يزيد:
ز شام و روم و ختا وختن گرفتم باج
هرانکسي که بتابد سر از اطاعت من
زملک وممکلت خويش سازمش اخراج
و ...
وزير:
[روي صندلي، کنار تخت يزيد نشسته، بلند شود و مقابل يزيد ايستد و تعظيم کند و گويد:]
ايا امير، مبارک بود به فرقت تاج
زبعد باب گرفتي ز روم و شام خراج
....
دو صد سکندر و دارا و هرقل و فغفور
ز راه مهر و ارادت به سوي تو محتاج
...
يزيد:
بنشين و غمم ز دل روا کن
از وقعه کربلا بيان کن
جنگ من و زاده محمد(ص)
بر گوي که ما حصل چه آمد
من بغض حسين به سينه دارم
با او سر قهر و کينه دارم
اين مکالمه ادامه پيدا مي کند تا به مکاليمه شمر و يزيد مي‌رسد.
شمر:[چکمه پوشيده، قباي سرخ بر تن.روي ان زره پوشيده.کلاه خود بر سر.خنجري به کمر بسته.دستمال قرمز رنگي حمايل بسته.شمشير بر دست، وارد شود.يک بار دور مجلس مي‌گردد.مقابل يزيد مي‌رسد.تعظيم کند و گويد:(سؤال و جواب)
شمر:اي شهريار مژده که آورده‌ام خبر.
يزيد:يعني‌که‌مي‌رسي‌زکجا؟(شمر)آيم از سفر(يزيد)اندرکجا؟(شمر)به‌ماريه(يزيد)
خواهي چه (شمر) سيم وزر (يزيد) گو ياورش که بود(شمر)يکي حر (يزيد) ديگر (شمر) حبيب (يزيد) ديگر که بود (شمر) هاشم وعباس نامور ...
واين سؤال و جواب بسيار طولاني ادامه مي‌يابد.
قسمت بعدي بحر طويلي است که شمر مي خواند.
اهل مجلس همگي ساکت و صامت و که کنم عرض بر زاده سفيان ز وقوعات صف کرب و بلا وادي هر رنج و بلا روز دوم ماه محرم پسر حيدر صفدر (ع) نوه خاص پيامبر (ص) گهر بحر کرامت ثمر نخل امامت در درياي مروت بر اشجار فتوت مه افلاک متسع و شه اقليم مربع کرم لايتناهي يم انوار الهي زهر زهره زهرا گهر بحر تولا به صف کرب و بلا خيمه اجلال به پا کرد رخ خويش به ما کرد و ...
بعد از اتمام گزارش و بحر طويل شمر یزید اینگونه او را مورد تفقد خود قرار میدهد.
ای شمر مرحبا که وفاداری این بود
خدمت به خانواده سفیان چنین بود
که بعد از آن شمر اهل بیت را وارد مجلس نموده و امام سجاد (ع) زنجیر بر گردن در جلوی دیگر اسیران مکالماتی با شمر و یزید و مردم در آن مجلس دارند.
در این میان خاتونهای حرم،حضرت زینب و ام کلثوم وسکینه علیهن السلام هرکدام شروع به سخن گفتن رهای بریده شهدایی که بر نیزه است می نمایند.
در همین حال یکی از مسیحیان شام است که در تعزیه عنوان فرنگی دارد وارد خرابه می شود.
او که در ابتدا از فضای شادی و پایکوبی حاکم بر شهر خوشحال و شادمان است اما با وارد شدن در خرابه از علت این شادیها را می طلبد.
یارب ندانم این آه و غوغا
در کشور شام از چیست برپا
....
این عید و ماتم دور است با هم
کن کشف یا رب حل معما
و پاسخ هایی که اهل بیت به او می دهند و بقیه سخنان حضرت زینب(س) و داستان سؤال دختر یزید و و جریان خطبه تاریخی امام سجاد و حضرت زینب علیهما السلام که یزید بعد از ناتوانی در پاسخ دادن به شکایات و استدلالات و رسوایی و فضاحت خود دستور به قتل امام سجاد (ع) می دهد که با سخنان حضرت سکینه(س) یزید از کشتن امام عباد حضرت سجاد منصرف می شود.
در نهایت تعزیه گردان با گفتن جمله زیر :
بر یزید و متابعان تا به صبح قیامت همیشه مدام لعنت باد
پایان جلسه را اعلام می نماید.
