درباره مرقد حضرت عباس(ع)

گنبد‌خانه‌ای مستطیل شکل با ابعاد ۱۱۰در ۱۲۰متر و با چهار رواق در چهار طرف. محوطه روباز این گنبد‌خانه و رواق‌ها را در میان گرفته که آن را صحن می‌گویند.

حرم حضرت عباس(ع) در کلیات نقشه و طرح بنا با حرم امام حسین تفاوتی چندان ندارد و تنها تفاوت در تعداد رواق‌های پیرامون گنبد‌خانه است و بر روی آن صندوق گرانبها از جنس شیشه است و روی آن نیز صندوق مشبک نقره‌ای یا ضریحی که آن را «صندوق خاتمی» گویند.

تاریخ روایت می‌کند که آل‌بویه (دیالمه) علاقه‌مندترین خاندان به اهل‌بیت بودند همین حکمرانانی بودند که یاد و نام حسین(ع) و برادرش عباس(ع) را زنده و جاودانه ساختند؛ به ویژه در روزگار حکمرانی عضدالدوله‌دیلمی که اعلام تشیع کرد و حرم حضرت ابوالفضل و گنبد بارگاه آن مرقد را ساخت.

در دوران صفویه تحول چشمگیری در بنا و نوسازی حرم روی‌داد و در همین دوران بود که شاه‌طهماسب صفوی به سال ۱۰۳۲ه.ق. (=۱۶۲۲م.) به تزئین گنبد با کاشی همت کرد؛ ضریحی بر روی «صندوق خاتمی» نصب کرد. رواق و صحن را نظم و سامان داد.

ایوان نخستین در حرم را ساخت و فرش‌های گرانبهایی از ایران برای مفروش کردن حرم فرستاد. در سال1153ه.ق نادرشاه‌افشار هدیه‌های فراوانی به حرم هدیه کرد و برخی از بنا‌های حرم را نیز آینه‌کاری کرد. در سال1172ه.ق. وزیر اندیشمند او به زیارت کربلا رفت؛ صندوقی را که بر روی قبر بود نوسازی کرد و در رواق هم نوسازی‌هایی به عمل آورد و چلچراغی برای نهادن شمع در آن به منظور روشن کردن حرم هدیه داد.

در سال ۱۲۳۶ه.ق. محمد‌شاه قاجار فرمان داد ضریحی نقره‌ای بر مرقد آن حضرت بسازند.

درسال ۱۲۵۴۹ه.ق. محمدعلی‌شاه پسر سلطان ماجد‌شاه از شاهان هند،گنبد‌خانه حرم حضرت عباس را نوسازی کرد.

پس از هجوم وهابیان به سال ۱۲۱۶ه.ق. که به غارت و تخریب حرم امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) انجامید، فتحعلی‌شاه قاجار به نوسازی حرم پرداخت و از جمله، گنبد حرم حضرت عباس(ع) را کاش‌کاری کرد.

پس از این تاریخ مرقد مطهر حضرت اباالفضل‌العباس(ع) تغییرات معماری در بنا نداشت و تنها تغییرات یاد‌شده پس از آن در تعمیرات و تغییرات تزئینات داخلی از جمله ضریح مطهر ایشان بوده است.