کد مطلب : ۲۵۱۱۹
ضرورت حفظ تعادل در ساختارشکنی‌های صوری و معنایی شعر دینی
حمیدرضا شکارسری، کارشناس ادبی و منتقد با تاکید بر لزوم پرهیز از افراط در ساختارشکنی نحوی و معنایی در سرودن شعر دینی عنوان کرد: زبان شاعرانه با زبان صحبت‌های روزمره تفاوت دارد و به عقیده زبان‌شناسان زبان شعر باید برجستگی داشته باشد. به عبارت دیگر باید در شعر با اتفاقی در زبان رو‌به رو شویم.
این منتقد ادبی با بیان اینکه زبان دارای دو وجه درونی شامل حوزه معنی و مدلول‌ها و وجه برونی یعنی دال‌ها، آواها، شکل نشانه‌های زبانی و رمزهاست، گفت: در سرودن شعر دینی باید به این دو وجه توجه شود.
وی توضیح داد: برخی شاعران معتقد هستند که هنجارشکنی و برجسته‌سازی باید در درون و معنی‌ها بوده و شعر ماهیتی شاعرانه داشته باشد، ولی صورت اثر، مانند نثر باشد به عبارت دیگر معتقد به برجسته‌سازی و هنجارشکنی در معنی هستند که در تعریف شعر منثور آمده است. اما گروهی معتقد هستند، ساختارشکنی باید در صورت زبان رخ دهد که این دسته گاه افراطی می‌شوند و می‌گویند صورت شعر چنان باید هنجارشکنانه باشد که خواننده متوجه شود با متن عادی روبه‌رو نیست. به عبارت دیگر این گروه موافق هنجارشکنی در نحو زبان هستند.
رعایت تعادل در هنجارشکنی صورت و معنی دشوار است
شکارسری تصریح کرد: راه سومی را نیز می‌توان در پیش گرفت که در آن ساختارشکنی معنایی و صوری در حد تعادل و موازی هم باشد. تردیدی نیست که زبان، ابزار تفاهم، تکیه‌گاه ادبیات و خاستگاه رستاخیزهای شاعرانه است، اما گاه شاعر به بهانه و بهای خلق فضای تازه همه هنجارها را غیرمتعارف و گاه واقعیت غیرشاعرانه را درهم می‌شکند که هرگز به خلق شعر مانا و تاثیرگذار منجر نمی‌شود.
به اعتقاد وی، این گونه سروده‌ها حتی در میان خواص و زبدگان شعری و خوانندگان جدی شعر نیز راه نمی‌یابند و مقبول نمی‌افتند. رعایت تعادل در هنجارشکنی صورت و معنی بسیار دشوار است و غش کردن در یکی از آنها به شعر صدمه وارد می‌کند.
شکارسری به ویژگی‌های خاص شعر دینی هم پرداخت و گفت: در شعر دینی محتوا اهمیت بیشتری نسبت به لفظ دارد. این گونه شعری دو گروه مخاطب خاص و عام دارد. مخاطب خاص علاوه بر مفاهیم دینی به صورت شعر و کیفیت فنی آن هم توجه می‌کند، ولی برای مخاطب عادی و تفننی شعر دینی صورت و تکنیک فنی اهمیت خاصی ندارد. وی عنوان کرد: بنابراین توجه به مخاطب در این اشعار اهمیت خاص دارد و با انواع مختلف اشعار دینی از جمله شعر هیئتی که مرثیه و مدحیه است، در مقابل، اشعار ناب و فنی‌تر روبه‌رو هستیم.
این منتقد ادبی با بیان اینکه زبان دارای دو وجه درونی شامل حوزه معنی و مدلول‌ها و وجه برونی یعنی دال‌ها، آواها، شکل نشانه‌های زبانی و رمزهاست، گفت: در سرودن شعر دینی باید به این دو وجه توجه شود.
وی توضیح داد: برخی شاعران معتقد هستند که هنجارشکنی و برجسته‌سازی باید در درون و معنی‌ها بوده و شعر ماهیتی شاعرانه داشته باشد، ولی صورت اثر، مانند نثر باشد به عبارت دیگر معتقد به برجسته‌سازی و هنجارشکنی در معنی هستند که در تعریف شعر منثور آمده است. اما گروهی معتقد هستند، ساختارشکنی باید در صورت زبان رخ دهد که این دسته گاه افراطی می‌شوند و می‌گویند صورت شعر چنان باید هنجارشکنانه باشد که خواننده متوجه شود با متن عادی روبه‌رو نیست. به عبارت دیگر این گروه موافق هنجارشکنی در نحو زبان هستند.
رعایت تعادل در هنجارشکنی صورت و معنی دشوار است
شکارسری تصریح کرد: راه سومی را نیز می‌توان در پیش گرفت که در آن ساختارشکنی معنایی و صوری در حد تعادل و موازی هم باشد. تردیدی نیست که زبان، ابزار تفاهم، تکیه‌گاه ادبیات و خاستگاه رستاخیزهای شاعرانه است، اما گاه شاعر به بهانه و بهای خلق فضای تازه همه هنجارها را غیرمتعارف و گاه واقعیت غیرشاعرانه را درهم می‌شکند که هرگز به خلق شعر مانا و تاثیرگذار منجر نمی‌شود.
به اعتقاد وی، این گونه سروده‌ها حتی در میان خواص و زبدگان شعری و خوانندگان جدی شعر نیز راه نمی‌یابند و مقبول نمی‌افتند. رعایت تعادل در هنجارشکنی صورت و معنی بسیار دشوار است و غش کردن در یکی از آنها به شعر صدمه وارد می‌کند.
شکارسری به ویژگی‌های خاص شعر دینی هم پرداخت و گفت: در شعر دینی محتوا اهمیت بیشتری نسبت به لفظ دارد. این گونه شعری دو گروه مخاطب خاص و عام دارد. مخاطب خاص علاوه بر مفاهیم دینی به صورت شعر و کیفیت فنی آن هم توجه می‌کند، ولی برای مخاطب عادی و تفننی شعر دینی صورت و تکنیک فنی اهمیت خاصی ندارد. وی عنوان کرد: بنابراین توجه به مخاطب در این اشعار اهمیت خاص دارد و با انواع مختلف اشعار دینی از جمله شعر هیئتی که مرثیه و مدحیه است، در مقابل، اشعار ناب و فنی‌تر روبه‌رو هستیم.
مرجع : ایکنا
