درباره مسجد عمرو

این مسجد در جایگاه خیمه عمروعاص - فاتح آن روز مصر- در جنگ  ساخته شد و امروز نیز قبر پسر او، عبدالله، را در خود جای داده است.

در قرون بعد گرد زمانه این مسجد را به کلی از محو کرد اما بازسازی اخیر آن، این مسجد را دوباره احیا کرد.

مکان
بر اساس سنت، یک پرنده این مکان را انتخاب کرد. بنابر حکم عمر، خلیفه دوم مسلمانان، عمروعاص اولین سردار عربی بود که مصر را فتح کرد. پیش از حمله او به شهر مهم اسکندریه در شمال غربی دلتای نیل؛ عمروعاص خیمه خود را در ساحل شرقی نیل بر پا کرد.

بر اساس داستان‌هایی که اعتبار آن‌ها تایید نشده است، پیش از فتح اسکندریه کبوتری بر فراز خیمه عمرو تخم گذاشته بود. عمروعاص مکان لانه آن کبوتر را مرکز شهر جدید و پایتخت جدید مصر اعلام کرد و این شهر را الفسطاط یا شهر خیمه‌ها نامید. بعدها این مسجد در همان مکان لانه کبوتر ساخته شد.

ساختار
ساختمان اصلی مسجد یک چهارگوش ساده با ابعاد ۲۹ در ۱۷ متر است. ستون‌هایی از تنه نخل و دیوارهایی از سنگ و خشت و نیز سقفی از برگ نخل تشکیل‌دهنده ساختمان این مسجد بود. که بسیاری آن را اولین مسجد در قاره آفریقا می‌دانند.

این مسجد به اندازه‌ای بزرگ بود که تمامی لشکر اسلام در مصر در آن نماز می‌خواندند. اما مناره‌ای نداشت.

تکمیل و بازسازی
بعدا در دوران معاویه چهار مناره بر بنای آن افزوده شد و مساحت آن به دو برابر افزایش یافت.

در سال ۱۸۷۵ محمدعلی مصری مسجد را مجددا بازسازی کرد. در قرن بیستم نیز در عصر عباس حلمی دوم بنای مسجد استحکام یافت. در سال‌های دهه هشتاد نیز قسمت‌های در ورودی مسجد بازسازی شد.

کلیسا و مسجد
مسجد برای نخستین بار در سال ۸۵۳ میلادی به دنبال حمله بیزانس‌ها به شهر دمیاط تخریب شد و در آتش سوخت. اما مسلمانان آن را مجددا ساختند و توسعه دادند. توسعه دیگر آن به عصر ایوبی‌ها باز می‌گردد.

این مسجد دو بار طی جنگ‌های صلیبی یک بار در جنگ سال ۱۲۱۹ و بار دیگر در سال ۱۲۴۹ به کلیسا تبدیل شد و پس از فتح مسلمانان مجددا مسجد شد.

صلیبی‌ها در جنگ اول قرآن‌های موجود در این مسجد را در اختیار گرفته و آنها را همراه منبری ساخته شده از چوب آبنوس به روم فرستادند و نام مسجد را کلیسای حضرت مریم گذاشتند. اما در عصر عثمانی به مسجد تبدیل شد و بارها مورد مرمت قرار گرفت.