کد مطلب : ۱۶۵۳
نظرات دست اندرکاران رسانه ملی در نحوه برنامه سازی عاشورایی(2)
به گزارش خیمه، در بخش نخست گزارشی كه در رابطه با نقد عملكرد رسانه ملی در تبيين قيام حسينی از نظرات دست‌اندركاران رسانه ملی تهيه شد، به اين نتيجه رسيديم كه روندی كه رسانه صدا و سيما محرم امسال در پيش گرفت، روند قابل قبول و مثبتی بود چراكه شاهد پخش توليدات متفكرانه‌‌تر و به دور از هر نوع خرافه‌‌ای از رسانه بوديم.
همچنين دريافتيم كه اگرچه منشا ورود خرافه‌‌ها به جامعه خود رسانه بوده ولی برای حذف آنها كه تدريجا در فرهنگ جامعه ريشه دوانده به تعامل دوسويه مردم و رسانه، گذر زمان، فرهنگ‌‌سازی تدريجی، سياست‌‌گذاری صحيح و كارشناسانه، سرمايه‌گذاری مادی و فكری لازم و پرهيز از هرگونه برخورد سلبی نيازمنديم.
ضمن اينكه رسانه برای معرفی ريشههای عقلانيت قيام حسينی میبايست از احاديث معتبر استفاده و از پخش مستندها و تعزيه‌‌هايی كه ريشههای ورود خرافات به عزاداری را نشان می‌‌دهد و همچنين نقد و بررسی مستمر توليدات دينی و جريان نقدپذيری حمايت كند و از همه مهم‌تر اينكه از پخش سخنرانی‌ها و مراسم عزاداری پيوسته به دور از نگاه كارشناسی و ضعيف كه فقط جنبه تبليغی دارند و هيچ‌‌گونه همخوانی با ريتم زندگی نسل امروز ندارند، جداً پرهيز و از توليد آثار فاخر نمايشی مبتنی بر عقلانيت قيام عاشورا حمايت كند.
در بخش پايانی اين گزارش نيز قصد داريم به ارائه نظرات برخی ديگر از اهالی رسانه ملی در اين راستا بپردازيم لذا در ابتدای امر به ارائه گزيده نظرات «رضا درستكار» فيلمساز، نويسنده و منتقد سينما و تلويزيون می‌پردازيم.
ارتقای كيفی برنامه‌های مذهبی در گرو باز شدن فضای نقد در رسانه ملی است.
«رضا درستكار» فيلمساز، نويسنده و منتقد سينما و تلويزيون در رابطه با تبيين عقلانيت قيام امام حسين(ع) و لزوم خرافه‌زدايی و بدعت‌زدايی از واقعه عظيم عاشورا در برنامه‌سازی‌های عاشورايی اظهار داشت: اگر رسانه ملی می‌خواهد در حوزه برنامه‌های عاشورايی و كلا برنامه‌های مذهبی عملكردی بنيادی و عقل‌محور داشته باشد لازم است ظرفيت پذيرش انتقاد در اين رسانه بالاتر رود همچنين از فكر و انديشه بزرگان عرصه رسانه و هنر نيز بيشتر استفاده شود.
اين نويسنده و منتقد سينما و تلويزيون در ادامه با بيان اين كه اگر شور حسينی توسط رسانه ملی به ثمر برسد سودمند است، ابراز تاسف كرد: اعتماد بين رسانه ملی و مردم به‌طور كامل وجود ندارد. يك رسانه اگر نامش ملی است پس وظيفه‌اش اين است كه اين اعتماد را ايجاد كند ولی در شرايط فعلی می‌بينيم كه مردم به آنچه رسانه به آنها ارائه می‌كند اعتماد نمی‌كنند و نكته‌ای كه وجود دارد، اينكه مجموعه مديران ما در تلويزيون نسبت به معنای مناسبت‌های ملی و مذهبی و... بيگانه‌اند و شايد بتوان گفت بدترين برنامه‌های تلويزيون به اين ايام مربوط می‌شود، كه اين موضوع در جشن‌ها و اعياد ملی و مذهبی ما بيشتر نمود پيدا می‌كند.
«درستكار» همچنين با انتقاد از اينكه مسوولان امر بيشتر از اينكه در حوزه كار خود تخصص داشته باشند به دليل همسويی با مدير رده بالاتر از خود به اين كارها گمارده شده‌اند، اذعان داشت: متاسفانه مديران مسير را معمولا با آزمون و خطا طی می‌كنند. تا يك مقطعی از انقلاب طی كردن با آزمون و خطا منطقی بود، اما الان ديگر هيچ توجيهی ندارد و نكته مهم‌تر اينكه بايد افراد متخصص در حوزه فرهنگ داشته باشيم، ولی متأسفانه همانطور كه مقام معظم رهبری فرمودند «عرصه فرهنگ مظلوم است» و به هر حال امكانی كه بايد به متخصصان داده شود فراهم نيست و آنهايی كه بايد در مسند كار باشند خانه‌نشين شده‌اند.
اين منتقد سينما و تلويزيون سپس عملكرد تلويزيون را در محرم امسال ضعيف عنوان كرد و گفت: آنچه من از تلويزيون در ايام سوگواری ديدم، تكرار مكررات بود دريغ از يك حركت روشنگرانه و در شأن و مقام محرم و عاشورا و در نهايت آنچه ثمره اين ايام بود فقط يك دلسوختگی فردی بود.
اين فيلمساز همچنين با تاكيد بر اينكه اگر صدا و سيما نمی‌تواند آنچه را كه لايق اين واقعه است بسازد، بهتر است كه اساسا هيچ برنامه‌ای در اين رابطه نسازد، دليل اين نظر خود را اينگونه بيان كرد: به نظر من يك برنامه نادرست بيشتر سبب گمراهی مخاطب می‌شود. قطعاً اگر برنامه‌های مستند و علمی پخش شود بهتر خواهد بود، چون كسی با ديدن مستندهای علمی و اجتماعی به گناه نمی‌افتد.
وی با اشاره به اينكه مشكل ما از آنجاست كه مديرانمان از انتقاد وحشت دارند، عنوان كرد: چرا ما نبايد در تلويزيون افرادی چون بيضايی، كيارستمی، خرمشاهی و از اين دست را داشته باشيم، چرا تلويزيون از ورود فكر و انديشه واهمه دارد. رسانه ملی بايد بهترين فرصت ظهور و بروز را برای صاحبان انديشه فراهم كند.
كارگردان مستند «حاجی گوليت» در ادامه با بيان اينكه با پخش سريال‌های تكراری و برنامه‌های بی‌محتوا و با وجود ترس مديران از نقد، متاسفانه معضل گرايش و ترغيب مردم به برنامه‌های ماهواره‌ای افزايش می‌يابد، اظهار داشت: وقتی برنامه تلويزيون نتواند مخاطب، خصوصاً مخاطب جوان و نوجوان را جذب كند طبيعتاً او به سوی مسائل غيراخلاقی كه اسباب و آلات نشر آن هم به راحتی در دسترس است، خواهد رفت.
رسانه ملی برای بيان پيام عاشورا بيشتر نياز به تاريخ‌دان متخصص دارد تا رمان‌نويس.
«فريبرز گلبن» تهيه‌كننده شبكه راديويی جوان نيز در اين رابطه اظهار داشت: رسانه برای بيان واقعه كربلا، اهداف و پيام نهضت عاشورا نياز اصليش رمان‌نويس نيست بلكه نياز اصلی رسانه، تاريخ‌دان متخصص و مجرب است كه بتواند شخصيت سيدالشهدا(ع)، رسالت و هدف ايشان برای برپايی قيام عاشورا را به نحو احسن به مخاطبان حوزه داخل و خارج از كشور بشناساند.
تهيه‌كننده شبكه راديويی جوان در ادامه با اشاره به اينكه رسانه ملی در حد توان و بضاعت خود سعی كرده آثاری را در زمينه نهضت عاشورا و واقعه كربلا ارائه دهد كه بيانگر اهداف و پيام اصلی قيام عاشورا باشد و در اين راستا تاحدودی نيز موفق عمل كرده، گفت: البته عملكرد راديو در محرم امسال در مقايسه با تلويزيون موفق‌تر بوده چراكه راديو از آنجايی‌كه يك رسانه شنيداری است، بهتر می‌تواند حس را به مخاطبان انتقال دهد لذا خيلی راحت‌تر از تلويزيون می‌تواند در انتقال پيام واقعی و عقلانی نهضت عاشورا كار كند اما تلويزيون يك رسانه تصويری است و واقعه كربلا نيز، حادثه‌ای بسيار عظيم و در عين حال حماسی و عرفانی است لذا بيان اين واقعه عظيم در قالب تصوير با دشواری‌های بسياری مواجه است.
«گلبن» در پاسخ به اين پرسش كه برای اينكه از توليد آثار سطحی راديويی و تلويزيونی اجتناب شود و بيشتر شاهد توليد آثار محتوايی و عقلانی فاخری در زمينه عاشورا باشيم، چه راهكاری را پيشنهاد می‌كنيد، گفت: برای اين منظور، نياز به افراد متخصص و با منطق در حوزه‌‌های مختلف برنامه‌سازی داريم كه هركدام بتواند به فراخور تخصص خود، واقعه كربلا را بيان كنند و از آنجايی‌كه انقلاب اسلامی ايران، يك انقلاب محرمی بوده كه با تاسی از قيام سيدالشهدا(ع) به رهبری امام خمينی(ره) شكل گرفته و از طرفی همه مخاطبان رسانه نيز با مسائل عاطفی و احساسی واقعه جانگداز كربلا از دوران كودكی آشنا شده‌اند لذا برنامه‌سازان میبايست بيشتر به توليد آثاری بپردازند كه بتوانند مخاطبان را با امام حسين(ع) و شخصيت والای ايشان و همچنين اهداف راستين قيام امام حسين(ع) و پيام عاشورا آشنا كنند.
اين تهيه‌كننده راديو در ادامه در پاسخ به اين پرسش كه نويسندگان راديو و متون راديويی، به چه ميزان می‌توانند در امر برنامه‌سازی عاشورايی و انتقال مفاهيم اصلی نهضت عاشورا به مخاطبان موثر باشند، تصريح كرد: نويسندگان راديو برای نگارش متون راديويی بايد با كار رسانهای و نحوه نگارش رسانهای آشنا باشند اما متاسفانه يكی از معضلات رسانه و بويژه راديو در حال حاضر، همين آشنا نبودن نويسندگان با سبك و نحوه نگارش رسانهای است كه برای رفع آن راديو بايد يكسری نويسندگان را بر اساس استعدادهای مختلفشان در زمينه‌های مختلف، شناسايی، تفكيك و شاخه‌بندی كند و سپس به پرورش و آموزش آنها از پايه آن هم به صورت حرفه‌ای و اصولی اقدام كند.
«گلبن» همچنين با اشاره به اينكه راديو يك دانشگاه است لذا هميشه تلاش كرده از توليد آثاری كه به خرافات می‌پردازد اجتناب كند، راهكار پرهيز از خرافه‌گرايی در برنامه‌سازی‌های عاشورايی را در سرمايه‌گذاری فكری و فرهنگی و پرهيز برنامه‌سازان از پرداختن به خرافات در برنامه‌های خويش دانست نه اينكه با يك خرافه ديگر، خرافه پيشين را رد كنند.
وی در انتها به قالب روايت و داستان به عنوان موثرترين و كاربردی‌تری قالب در انتقال پيام عاشورا به مخاطبان اشاره كرد و گفت: اگر برنامه‌های توليدی ما در حوزه عاشورا به سبك روايی باشند، می‌توانند بسيار تاثيرگذارتر و موفق‌تر عمل كنند؛ حال اين سبك روايی، می‌تواند روايی‌نمايشی باشد يا روايی‌موسيقايی.
فشردگی زمان آفت برنامه‌سازی عاشورايی است
«حميدرضا پورعلی‌محمد» تهيه‌كننده و سردبير شبكه راديويی گفت‌وگو نيز در رابطه با اين پرسش كه رسانه ملی به چه ميزان توانسته در اشاعه فرهنگ عاشورا و تبيين عقلانيت قيام امام حسين(ع) موفق عمل كند، تصريح كرد: متاسفانه رسانه ملی هميشه برای برنامه‌سازی عاشورايی و همچنين ديگر مناسبت‌های مذهبی دير اقدام می‌كند و همين نبود زمان كافی باعث شده تا آثار سطحی در رابطه با واقعه عاشورا ساخته شود.
وی همچنين به عملكرد موفق راديو گفت‌وگو در محرم امسال اشاره كرد و گفت: خوشبختانه استراتژی راديو گفت‌وگو از همان ابتدا همواره بر اين اصل استوار بوده كه نگاهی علمی و انديشمندانه به موضوعات داشته باشد لذا سعی خود را بر اين گذاشته كه با نگاه تحليلی و با استفاده از نظرات بزرگان و صاحبنظران عرصه دين و انديشه، در برنامه‌های مختلف خود موضوع محرم و عاشورا را مورد بحث و بررسی قرار دهد.
تهيه‌كننده و سردبير برنامه «انديشه‌های رو‌به‌رو» راديو گفت‌وگو در ادامه با تاكيد بر اينكه اگر تلويزيون استراتژی مشخصی داشته باشد، به واسطه زنده بودن و نزديك بودن به مخاطبان بهتر خواهد توانست مفاهيم و پيام عاشورا را به نحو صحيح به مخاطبان انعكاس دهد، راهكار توليد موفق‌تر آثار عاشورايی را در گروی انجام تحقيقات جامع از طرف برنامه‌سازان دانست و گفت: برنامه‌سازان چنانچه از كليشه‌ها دوری كرده و برای برنامه‌سازی نيز از زمان كافی برخوردار باشند، می‌توانند برنامه‌های محتوايی خوبی را در حوزه عاشورا عرضه كنند.
تلويزيون در برنامه‌های مرتبط با قيام حسينی درگير تكرار مكررات است.
«داوود موثقی» كارگردان سينما و تلويزيون نيز در اين رابطه تصريح كرد: متاسفانه تلويزيون نتوانسته فلسفه واقعه كربلا را به صورت يك الگوی موثر بنماياند، زيرا همواره درگير تكرار بوده است. با تكرار روايات تاريخی نمی‌توان چيزی به باورها و ديدگاه‌های مردم افزود.
وی با تاكيد بر اينكه برنامه‌های مناسبتی بايد دارای ويژگی‌های خاص و متنوعی باشند، حضور افراد و عناصر ثابت همچون بازيگر، نويسنده ، كارگردان و تهيه‌كننده را عامل يكنواخت شدن برنامه‌های تلويزيونی ذكر كرد و گفت: عناصر ثابت در ميزانسن‌های شبيه به هم يكنواختی ايجاد می‌كند كه اين يكنواختی سبب ايجاد دافعه می‌شود. از نظر من وجود تنوع نكته بسيار مهمی است كه باعث ايجاد زيبايی در كارها می‌شود و بايد مورد توجه ويژه قرار گيرد.
«موثقی» همچنين به برنامه‌های تلويزيون در ايام محرم امسال اشاره كرد و اظهار داشت: برشمردن وقايع عاشورا الزامی است، اما تاكيد دائمی بر اين مقوله اشتباه است، مگر اين كه بتوانيم محتوا و پيام عاشورا را در قالب فيلم‌های معاصر لحاظ كنيم در اين‌صورت است كه جنبه‌های كاربردی يك برنامه تلويزيونی بيشتر نمود خواهد كرد و در عمق و ريشه دادن به باورهای مردم و الگوسازی برای آنها بسيار موثر خواهد بود.
وی با بيان اين كه در تلويزيون تلاش موثری در رابطه با از بين بردن باورهای غلط رايج در ميان مردم ديده نمی‌شود، گفت: در ساختن يك برنامه تلويزيونی يا راديويی بايد يك نگاه سالم و سازنده و واقع‌بينانه، همراه با هدف توهم‌زدايی از اذهان مخاطب وجود داشته باشد متاسفانه يكنواختی و تكرار برنامه‌ها، فيلم‌ها و سريال‌های تلويزيون در ايام مناسبتی بيشتر به چشم می‌خورد و به نظر من هر چقدر هم كه يك كار قوی و جذاب باشد تكرار آن مخاطب را خسته و دلزده می‌كند.
اين كارگردان تلويزيونی در مورد واقعه عاشورا و بازتاب آن در برنامه‌های صدا و سيما گفت: واقعه عاشورا دارای ابعاد گوناگونی چون احساسی، سياسی و اعتقادی است و اگر فيلمسازان و برنامه‌سازان بخواهند از تفكرات موجود در ابعاد گوناگون واقعه عاشورا در كارهای معاصر استفاده كنند بسيار مفيد و موثر خواهد بود.
وی با ابراز تاسف از اينكه در زمينه كارهای مذهبی، مميزی‌ها و حساسيت‌ها بسيار شديد است و همين محدوديت‌های بسيار سبب شده كه هر فيلمسازی اجازه ورود به اين عرصه را نداشته باشند و همواره يك تعداد افراد خاص و شناخته شده به اين عرصه بپردازند، ابراز تاسف كرد: نگرش مسوولان امر به مسأله عاشورا بسيار سطحی است. مملكت ما يك مملكت اسلامی است و همه به مسائل دينی اعتقاد دارند و همه فيلمسازها نيز علاقمند به ساخت فيلم‌هايی با مضامين مذهبی هستند، ولی بايد ديد چه انگيزه‌ای سبب شده كه نگاه به عاشورا اينگونه سطحی باشد و به عمق مسائل پرداخته نشود به گونه‌ای كه هرگز منطق اعمال سيدالشهدا(ع) نمود نداشته باشد.
«موثقی» با ابراز نگرانی از اين كه چنانچه چنين روندی تداوم داشته باشد، در درازمدت به ريشههای اعتقادی مردم صدمه خواهد زد، افزود: مگر اين كه با يك نگاه جديد و دقت بيشتر سبب قوت بخشيدن به تفكر مردم و تشديد ايمان در جامعه شويم، ولی آنچه كه مسلم است اينگونه تكرارهای حاكم در هر چيزی به بنيان‌های آن لطمه خواهد زد.
وی همچنين با تاكيد بر اين كه اكثر برنامه‌های تلويزيون فاقد نگاه زيباشناسانه و هنری است و به همين دليل هم نمی‌تواند در ارتقای ذائقه و فرهنگ تماشاگر مثمرثمر باشد، اذعان داشت: تلويزيون در حقيقت با اين نوع نگاه سبب ترويج ساده‌انديشی شده است و ادامه اين روند به جای آنكه باعث آموزش يا ارتقای سطح شعور مخاطب شود تخريب‌گر است و به سليقه تماشاگر هم به نوعی لطمه می‌زند.
برنامه‌سازی عاشورايی بايد با تحليل‌های روشنگرانه و حذف هيجانات كاذب باشد.
«معصومه ملالو» سردبير شبكه راديويی جوان نيز در اين راستا اظهار داشت: وقتی از طوفان هيجانات كاذب فاصله بگيريم، به ساحل امن خرد خواهيم رسيد و پس از آن می‌توانيم منظر بزرگ‌تر و افق وسيعتری را پيش‌روی خود داشته باشيم و در برنامه‌سازی نگرش‌هايمان نسبت به نهضت عاشورا، نگرش‌هايی تحليلی و روشنگرانه باشد.
وی با اعلام موفقيت‌آميز بودن برنامه‌های رسانه ملی در محرم امسال، ابراز داشت: خوشبختانه امسال محرم، برنامه‌های راديو بسيار متفاوت‌تر از سال‌های پيشين بود و تمامی اهالی راديو بويژه برنامه‌سازان شبكه راديويی جوان، سال متفاوتی را تجربه كردند چراكه محورها و خطوط برنامه‌سازی نسبت به سال‌های گذشته، مشخص‌تر و تعريف شده‌تر بود و خوشبختانه اكثر برنامه‌سازان تلاش كردند از هيجانات كاذب دوری كرده و در راستای فرمايشات حضرت آيت‌الله خامنه‌ای و ساير علما و انديشمندان كشور در رابطه با گنجاندن انديشه‌های عاشورايی در برنامه‌ها، برنامه‌سازی كنند.
به گفته وی همگی برنامه‌ها در راستای تعاريف مقام معظم رهبری ساخته شدند چراكه ايشان پيش‌تر خطوط و محورهای برنامه‌سازی برای ايام محرم را برای برنامه‌سازان تعيين كرده و مسير صحيح را به آنها نشان داده بودند.
سردبير شبكه راديويی جوان در ادامه با اشاره به اينكه محرم امسال اكثر برنامه‌سازان راديو تلاش كردند، جريان و حركت تاريخی واقعه عظيم كربلا را بر اساس اسناد و مداركی كه در تاريخ وجود داشت به دور از هرگونه نگاه افراطی و تفريطی مورد تحليل قرار دهند، تصريح كرد: وقتی ما نهضت عاشورا را از منظری عقلايی و تحليلی مورد بررسی قرار دهيم، بالطبع حواشی و ريزمحورهای اين حركت و قيام نيز برای ما آشكار می‌شود و پرداختن به مباحث و محورهايی همچون امر به معروف و نهی از منكر، بيعت، حجاب و... و شيوه‌های اجرايی و عملياتی آنها در عصر امروز با توجه به حساسيت‌های بالای جوانان و همچنين دستاوردهای نهضت عاشورا، در دستور كار برنامه‌سازان ما در ايام محرم قرار خواهد گرفت، افزود:
«ملالو» همچنين با بيان اينكه نويسندگان بامطالعه و آگاه به شرايط مخاطب و رسانه، با در نظر گرفتن خطوط قرمز و بسياری از فاكتورهای ديگر می‌توانند تاثير بسزايی در سمت و سو دادن به برنامه‌سازی عاشورايی در راستای تبيين و تشريح عقلانيت قيام امام حسين(ع) باشند، اشاره كرد: متاسفانه ما در راديو هنوز از ضعف نويسندگی رنج می‌بريم چراكه ورودی‌های سازمان در اين زمينه بسيار محدود است، البته از نظر گويندگی، ما گويندگان خوب داريم اما در امر نويسندگی، ما با نبود نويسندگان مجرب مواجه هستيم و تعداد آنها بسيار كم و انگشت‌شمار است كه اين تعداد محدود نيز به دليل نداشتن زمان كافی، خروجی‌های اندكی دارند.
وی همچنين در پاسخ به اين پرسش كه به نظر شما، آيا نبايد در رابطه با نويسندگان راديويی كه ركن اصلی هر برنامه راديويی را تشكيل می‌دهند، نوعی بازپروری انديشه‌ای صورت گيرد تا از اين طريق بتوان از نگارش متون سطحی راديويی پرهيز كرد و در عين حال يك نظارت دقيق بر روی متون راديويی داشت، عنوان كرد: چرا بسيار موافقم اما اين نظارت نبايد به معنای ويرايش باشد چراكه ويرايش تنها شكل و ظاهر متون را می‌تواند تغيير دهد نه محتوای آن را در حاليكه ما در بخش محتوايی متون با مشكل مواجه هستيم.
سردبير راديو جوان همچنين نقش كارشناسان مذهبی كه با رسانه آشنايی كامل داشته باشند را در برنامه‌سازی عاشورايی بسيار موثر ذكر كرد و گفت: كارشناسان مذهبی بايد ضمن به روز بودن، شيوه‌های گفتاری مناسب و ساده‌ای را برای بيان پيام عاشورا و اهداف امام حسين(ع) از برپايی قيام عاشورا، به مخاطبان برگزينند و به خوبی از تفاوت نوع مخاطبان رسانه با نوع مخاطبان مساجد و نيازهای انديشه‌ای آنها آگاه باشند چراكه تنها در اين صورت است كه خواهند توانست به برنامه‌سازان در توليد برنامه‌های عاشورايی كمك كنند.
وی در انتها عملكرد رسانه ملی را هم در حوزه صدا هم در حوزه سيما، موفقيت‌آميز ذكر كرد و عنوان كرد: معتقدم راديو و تلويزيون در ايام محرم امسال، دوش به دوش يكديگر حركت كردند.
مهم‌ترين ركن فلسفه قيام سيدالشهدا وجود عشق حقيقی در پوشش عقلانيت است.
«عليرضا رئيسيان» كارگردان و رييس شورای مركزی كانون كارگردانان نيز در اين رابطه عنوان كرد: از مهم‌ترين اركان فلسفه قيام سيدالشهدا(ع) وجود عشقی حقيقی است كه در پوشش عقلانيت شكل می‌گيرد زيرا اگر اينگونه نبود اين همه ظرافت در حركت امام حسين (ع) به سمت عاشورا و در جزئياتی كه هر يك مملو از اعلاترين معانی و درك بشری است، اتفاق نمی‌افتاد.
اين كارگردان يكی از اتفاقات مهم امسال در رسانه ملی را پيش رفتن برنامه‌ها در ايام محرم به سمت بازتاباندن عزاداری‌های كلاسيك و سنتی توأم با مفاهيم معنوی ذكر كرد و گفت: در نوع نوحه‌خوانی‌های اخير با سطحی‌نگری و غليان احساسات سطحی بيشتری مواجه بوديم ولی خوشبختانه امسال به سمت نوحه‌های سنتی و كلاسيك خودمان پيش رفتيم البته اگر در كنار اين رويكرد فقط به عزاداری اكتفا نشده و سخنرانی‌های با ارزش و با مفهوم و با ابعاد معنوی بشری قيام بازگو شود، اثری دو چندان خواهد داشت.
وی همچنين با بيان اينكه اكثر سريال‌های مناسبتی تلويزيون به اين دليل كه با عجله ساخته می‌شوند، فاقد متن و برنامه‌ريزی صحيح هستند كه منجر به عدم موفقيت آنها می‌شود، تصريح كرد: عقل‌محوری نمی‌تواند امتياز كامل يك رسانه باشد، در رسانه لحظه دارای اهميت بسزايی است، در يك رسانه تصويری بايد فاكتورهای عقل، تهييج احساسات و اهداف به صورت توأم مورد توجه قرار گيرد.
«رئيسيان» در ادامه با ابراز تاسف از اينكه يكی از بزرگ‌ترين مشكلات كارهای مناسبتی تعجيل در پر كردن آنتن بدون برنامه‌ريزی مطلق و دقيق است، عنوان كرد: ما برای مناسبت‌های مختلفی كه در سال داريم، می‌توانيم از مدت‌ها قبل با برنامه‌ريزی صحيح از گروه‌هايی كه علاقه‌مندند يا ما آنها را شناسايی كرده‌ايم دعوت و پروژه‌هايی را به همكاری بگذاريم، در اين صورت اين مشكل يك بار و برای هميشه حل خواهد شد ولی ظاهراً، هم به لحاظ بودجه و امكانات و هم به لحاظ فرصت آنتن مديران روی بحث‌های مناسبتی وقت نمی‌گذارند.
كارگردان فيلم به يادماندنی «ايستگاه متروك» با ابراز تاسف از اينكه كارهای مناسبتی در انحصار افراد خاصی است و به دليل اينكه در پی اين انحصار، ظرفيت هنری برنامه‌ها به شدت كاهش می‌يابد، گفت: بزرگان سينما و تلويزيون ديگر تمايل و علاقه‌ای به توليد اينگونه برنامه‌ها برای ايام مناسبتی ندارند هر چند اين كارها دارای بهره مالی خوبی نسبت به زمان توليد است، اما افراد صاحب نام در كنار مسائل مالی به سابقه، وجهه و قابليت‌های خود نيز به شدت متكی‌اند، در حالی كه توليدكنندگان كارهای مناسبتی، بعضاً فاقد اين فاكتورها بوده‌اند.
وی با ابراز خرسندی از پرداختن برخی از مشاهير صاحب نام سينما در تلويزيون به امر سريال‌سازی، اين امر را قدم مهمی در راه ارتقای سطح كيفی برنامه‌های تلويزيونی دانست كه نبايد دست كم گرفته شود و عنوان كرد: اين فاكتور را بايد به يك فرصت طولانی و تأثيرگذار تبديل كرد تا ديگرانی هم كه به اين وادی می‌آيند از اين فرصت به دست آمده به نحو مطلوب استفاده كرده و با تعيين يك سطح استاندارد و پايين‌تر نيامدن از آن سبب شوند سطح بقيه نيز نسبت به اين استاندارد تعيين شود.
«رئيسيان» در ادامه با تصريح اين كه اگر خواهان اين باشيم كه كارگردان‌ها و تهيه‌كننده‌های مطرح وارد اين عرصه شوند، بايد در اين شيوه دگرگونی ايجاد شود، افزود: بايد سرمايه‌گذاری مالی و زمانی مناسب و برنامه‌ريزی خوب صورت گيرد تا بتوان با اين تحولات بنيادين بزرگان عرصه سينما و تلويزيون را جذب ساخت برنامه‌های تلويزيونی كرد.
اين كارگردان در پايان اظهار كرد: توليدات در دوره‌های اخير در بعد رسانهای تا اندازه زيادی به تمايلات واقعی و اهداف رسانه نزديك شده است، ولی در بعد فضای هنری تا وضعيت مطلوب راهی طولانی در پيش داريم البته اميد آن می‌رود كه اين روند در سال‌های آتی رو به پيشرفت باشد.
ماحصل آرا و نظرات كسب شده حاكی از آن است كه از آنجايی كه مهم‌ترين ركن فلسفه قيام سيدالشهدا(ع)، وجود عشق حقيقی در پوشش عقلانيت است لذا رسانه ملی برای برنامه‌سازی عاشورايی مبتنی بر اين امر، بايد از تحليل‌های روشنگرانه و كارشناسانه بهره برده و از هيجانات كاذب در اين راستا دوری گزيند ضمن آنكه به جای استفاده از تاريخ‌دانان، از رمان‌نويسان مجرب و خبره برای توليد برنامه‌های عاشورايی سود ببرد.
همچنين از نتايج نظرات فوق اين‌طور برمی‌آيد كه فشردگی زمان، آفت برنامه‌سازی عاشورايی رسانه ملی است و ارتقای كيفی برنامه‌های مذهبی بويژه آثار عاشورايی، مستلزم باز شدن فضای نقد در رسانه ملی و حمايت از اين جريان خواهد بود تا از توليد و پخش برنامه‌های تكراری مرتبط با واقعه عاشورا و قيام سيدالشهدا(ع) ممانعت به عمل آيد.
همچنين دريافتيم كه اگرچه منشا ورود خرافه‌‌ها به جامعه خود رسانه بوده ولی برای حذف آنها كه تدريجا در فرهنگ جامعه ريشه دوانده به تعامل دوسويه مردم و رسانه، گذر زمان، فرهنگ‌‌سازی تدريجی، سياست‌‌گذاری صحيح و كارشناسانه، سرمايه‌گذاری مادی و فكری لازم و پرهيز از هرگونه برخورد سلبی نيازمنديم.
ضمن اينكه رسانه برای معرفی ريشههای عقلانيت قيام حسينی میبايست از احاديث معتبر استفاده و از پخش مستندها و تعزيه‌‌هايی كه ريشههای ورود خرافات به عزاداری را نشان می‌‌دهد و همچنين نقد و بررسی مستمر توليدات دينی و جريان نقدپذيری حمايت كند و از همه مهم‌تر اينكه از پخش سخنرانی‌ها و مراسم عزاداری پيوسته به دور از نگاه كارشناسی و ضعيف كه فقط جنبه تبليغی دارند و هيچ‌‌گونه همخوانی با ريتم زندگی نسل امروز ندارند، جداً پرهيز و از توليد آثار فاخر نمايشی مبتنی بر عقلانيت قيام عاشورا حمايت كند.
در بخش پايانی اين گزارش نيز قصد داريم به ارائه نظرات برخی ديگر از اهالی رسانه ملی در اين راستا بپردازيم لذا در ابتدای امر به ارائه گزيده نظرات «رضا درستكار» فيلمساز، نويسنده و منتقد سينما و تلويزيون می‌پردازيم.
ارتقای كيفی برنامه‌های مذهبی در گرو باز شدن فضای نقد در رسانه ملی است.
«رضا درستكار» فيلمساز، نويسنده و منتقد سينما و تلويزيون در رابطه با تبيين عقلانيت قيام امام حسين(ع) و لزوم خرافه‌زدايی و بدعت‌زدايی از واقعه عظيم عاشورا در برنامه‌سازی‌های عاشورايی اظهار داشت: اگر رسانه ملی می‌خواهد در حوزه برنامه‌های عاشورايی و كلا برنامه‌های مذهبی عملكردی بنيادی و عقل‌محور داشته باشد لازم است ظرفيت پذيرش انتقاد در اين رسانه بالاتر رود همچنين از فكر و انديشه بزرگان عرصه رسانه و هنر نيز بيشتر استفاده شود.
اين نويسنده و منتقد سينما و تلويزيون در ادامه با بيان اين كه اگر شور حسينی توسط رسانه ملی به ثمر برسد سودمند است، ابراز تاسف كرد: اعتماد بين رسانه ملی و مردم به‌طور كامل وجود ندارد. يك رسانه اگر نامش ملی است پس وظيفه‌اش اين است كه اين اعتماد را ايجاد كند ولی در شرايط فعلی می‌بينيم كه مردم به آنچه رسانه به آنها ارائه می‌كند اعتماد نمی‌كنند و نكته‌ای كه وجود دارد، اينكه مجموعه مديران ما در تلويزيون نسبت به معنای مناسبت‌های ملی و مذهبی و... بيگانه‌اند و شايد بتوان گفت بدترين برنامه‌های تلويزيون به اين ايام مربوط می‌شود، كه اين موضوع در جشن‌ها و اعياد ملی و مذهبی ما بيشتر نمود پيدا می‌كند.
«درستكار» همچنين با انتقاد از اينكه مسوولان امر بيشتر از اينكه در حوزه كار خود تخصص داشته باشند به دليل همسويی با مدير رده بالاتر از خود به اين كارها گمارده شده‌اند، اذعان داشت: متاسفانه مديران مسير را معمولا با آزمون و خطا طی می‌كنند. تا يك مقطعی از انقلاب طی كردن با آزمون و خطا منطقی بود، اما الان ديگر هيچ توجيهی ندارد و نكته مهم‌تر اينكه بايد افراد متخصص در حوزه فرهنگ داشته باشيم، ولی متأسفانه همانطور كه مقام معظم رهبری فرمودند «عرصه فرهنگ مظلوم است» و به هر حال امكانی كه بايد به متخصصان داده شود فراهم نيست و آنهايی كه بايد در مسند كار باشند خانه‌نشين شده‌اند.
اين منتقد سينما و تلويزيون سپس عملكرد تلويزيون را در محرم امسال ضعيف عنوان كرد و گفت: آنچه من از تلويزيون در ايام سوگواری ديدم، تكرار مكررات بود دريغ از يك حركت روشنگرانه و در شأن و مقام محرم و عاشورا و در نهايت آنچه ثمره اين ايام بود فقط يك دلسوختگی فردی بود.
اين فيلمساز همچنين با تاكيد بر اينكه اگر صدا و سيما نمی‌تواند آنچه را كه لايق اين واقعه است بسازد، بهتر است كه اساسا هيچ برنامه‌ای در اين رابطه نسازد، دليل اين نظر خود را اينگونه بيان كرد: به نظر من يك برنامه نادرست بيشتر سبب گمراهی مخاطب می‌شود. قطعاً اگر برنامه‌های مستند و علمی پخش شود بهتر خواهد بود، چون كسی با ديدن مستندهای علمی و اجتماعی به گناه نمی‌افتد.
وی با اشاره به اينكه مشكل ما از آنجاست كه مديرانمان از انتقاد وحشت دارند، عنوان كرد: چرا ما نبايد در تلويزيون افرادی چون بيضايی، كيارستمی، خرمشاهی و از اين دست را داشته باشيم، چرا تلويزيون از ورود فكر و انديشه واهمه دارد. رسانه ملی بايد بهترين فرصت ظهور و بروز را برای صاحبان انديشه فراهم كند.
كارگردان مستند «حاجی گوليت» در ادامه با بيان اينكه با پخش سريال‌های تكراری و برنامه‌های بی‌محتوا و با وجود ترس مديران از نقد، متاسفانه معضل گرايش و ترغيب مردم به برنامه‌های ماهواره‌ای افزايش می‌يابد، اظهار داشت: وقتی برنامه تلويزيون نتواند مخاطب، خصوصاً مخاطب جوان و نوجوان را جذب كند طبيعتاً او به سوی مسائل غيراخلاقی كه اسباب و آلات نشر آن هم به راحتی در دسترس است، خواهد رفت.
رسانه ملی برای بيان پيام عاشورا بيشتر نياز به تاريخ‌دان متخصص دارد تا رمان‌نويس.
«فريبرز گلبن» تهيه‌كننده شبكه راديويی جوان نيز در اين رابطه اظهار داشت: رسانه برای بيان واقعه كربلا، اهداف و پيام نهضت عاشورا نياز اصليش رمان‌نويس نيست بلكه نياز اصلی رسانه، تاريخ‌دان متخصص و مجرب است كه بتواند شخصيت سيدالشهدا(ع)، رسالت و هدف ايشان برای برپايی قيام عاشورا را به نحو احسن به مخاطبان حوزه داخل و خارج از كشور بشناساند.
تهيه‌كننده شبكه راديويی جوان در ادامه با اشاره به اينكه رسانه ملی در حد توان و بضاعت خود سعی كرده آثاری را در زمينه نهضت عاشورا و واقعه كربلا ارائه دهد كه بيانگر اهداف و پيام اصلی قيام عاشورا باشد و در اين راستا تاحدودی نيز موفق عمل كرده، گفت: البته عملكرد راديو در محرم امسال در مقايسه با تلويزيون موفق‌تر بوده چراكه راديو از آنجايی‌كه يك رسانه شنيداری است، بهتر می‌تواند حس را به مخاطبان انتقال دهد لذا خيلی راحت‌تر از تلويزيون می‌تواند در انتقال پيام واقعی و عقلانی نهضت عاشورا كار كند اما تلويزيون يك رسانه تصويری است و واقعه كربلا نيز، حادثه‌ای بسيار عظيم و در عين حال حماسی و عرفانی است لذا بيان اين واقعه عظيم در قالب تصوير با دشواری‌های بسياری مواجه است.
«گلبن» در پاسخ به اين پرسش كه برای اينكه از توليد آثار سطحی راديويی و تلويزيونی اجتناب شود و بيشتر شاهد توليد آثار محتوايی و عقلانی فاخری در زمينه عاشورا باشيم، چه راهكاری را پيشنهاد می‌كنيد، گفت: برای اين منظور، نياز به افراد متخصص و با منطق در حوزه‌‌های مختلف برنامه‌سازی داريم كه هركدام بتواند به فراخور تخصص خود، واقعه كربلا را بيان كنند و از آنجايی‌كه انقلاب اسلامی ايران، يك انقلاب محرمی بوده كه با تاسی از قيام سيدالشهدا(ع) به رهبری امام خمينی(ره) شكل گرفته و از طرفی همه مخاطبان رسانه نيز با مسائل عاطفی و احساسی واقعه جانگداز كربلا از دوران كودكی آشنا شده‌اند لذا برنامه‌سازان میبايست بيشتر به توليد آثاری بپردازند كه بتوانند مخاطبان را با امام حسين(ع) و شخصيت والای ايشان و همچنين اهداف راستين قيام امام حسين(ع) و پيام عاشورا آشنا كنند.
اين تهيه‌كننده راديو در ادامه در پاسخ به اين پرسش كه نويسندگان راديو و متون راديويی، به چه ميزان می‌توانند در امر برنامه‌سازی عاشورايی و انتقال مفاهيم اصلی نهضت عاشورا به مخاطبان موثر باشند، تصريح كرد: نويسندگان راديو برای نگارش متون راديويی بايد با كار رسانهای و نحوه نگارش رسانهای آشنا باشند اما متاسفانه يكی از معضلات رسانه و بويژه راديو در حال حاضر، همين آشنا نبودن نويسندگان با سبك و نحوه نگارش رسانهای است كه برای رفع آن راديو بايد يكسری نويسندگان را بر اساس استعدادهای مختلفشان در زمينه‌های مختلف، شناسايی، تفكيك و شاخه‌بندی كند و سپس به پرورش و آموزش آنها از پايه آن هم به صورت حرفه‌ای و اصولی اقدام كند.
«گلبن» همچنين با اشاره به اينكه راديو يك دانشگاه است لذا هميشه تلاش كرده از توليد آثاری كه به خرافات می‌پردازد اجتناب كند، راهكار پرهيز از خرافه‌گرايی در برنامه‌سازی‌های عاشورايی را در سرمايه‌گذاری فكری و فرهنگی و پرهيز برنامه‌سازان از پرداختن به خرافات در برنامه‌های خويش دانست نه اينكه با يك خرافه ديگر، خرافه پيشين را رد كنند.
وی در انتها به قالب روايت و داستان به عنوان موثرترين و كاربردی‌تری قالب در انتقال پيام عاشورا به مخاطبان اشاره كرد و گفت: اگر برنامه‌های توليدی ما در حوزه عاشورا به سبك روايی باشند، می‌توانند بسيار تاثيرگذارتر و موفق‌تر عمل كنند؛ حال اين سبك روايی، می‌تواند روايی‌نمايشی باشد يا روايی‌موسيقايی.
فشردگی زمان آفت برنامه‌سازی عاشورايی است
«حميدرضا پورعلی‌محمد» تهيه‌كننده و سردبير شبكه راديويی گفت‌وگو نيز در رابطه با اين پرسش كه رسانه ملی به چه ميزان توانسته در اشاعه فرهنگ عاشورا و تبيين عقلانيت قيام امام حسين(ع) موفق عمل كند، تصريح كرد: متاسفانه رسانه ملی هميشه برای برنامه‌سازی عاشورايی و همچنين ديگر مناسبت‌های مذهبی دير اقدام می‌كند و همين نبود زمان كافی باعث شده تا آثار سطحی در رابطه با واقعه عاشورا ساخته شود.
وی همچنين به عملكرد موفق راديو گفت‌وگو در محرم امسال اشاره كرد و گفت: خوشبختانه استراتژی راديو گفت‌وگو از همان ابتدا همواره بر اين اصل استوار بوده كه نگاهی علمی و انديشمندانه به موضوعات داشته باشد لذا سعی خود را بر اين گذاشته كه با نگاه تحليلی و با استفاده از نظرات بزرگان و صاحبنظران عرصه دين و انديشه، در برنامه‌های مختلف خود موضوع محرم و عاشورا را مورد بحث و بررسی قرار دهد.
تهيه‌كننده و سردبير برنامه «انديشه‌های رو‌به‌رو» راديو گفت‌وگو در ادامه با تاكيد بر اينكه اگر تلويزيون استراتژی مشخصی داشته باشد، به واسطه زنده بودن و نزديك بودن به مخاطبان بهتر خواهد توانست مفاهيم و پيام عاشورا را به نحو صحيح به مخاطبان انعكاس دهد، راهكار توليد موفق‌تر آثار عاشورايی را در گروی انجام تحقيقات جامع از طرف برنامه‌سازان دانست و گفت: برنامه‌سازان چنانچه از كليشه‌ها دوری كرده و برای برنامه‌سازی نيز از زمان كافی برخوردار باشند، می‌توانند برنامه‌های محتوايی خوبی را در حوزه عاشورا عرضه كنند.
تلويزيون در برنامه‌های مرتبط با قيام حسينی درگير تكرار مكررات است.
«داوود موثقی» كارگردان سينما و تلويزيون نيز در اين رابطه تصريح كرد: متاسفانه تلويزيون نتوانسته فلسفه واقعه كربلا را به صورت يك الگوی موثر بنماياند، زيرا همواره درگير تكرار بوده است. با تكرار روايات تاريخی نمی‌توان چيزی به باورها و ديدگاه‌های مردم افزود.
وی با تاكيد بر اينكه برنامه‌های مناسبتی بايد دارای ويژگی‌های خاص و متنوعی باشند، حضور افراد و عناصر ثابت همچون بازيگر، نويسنده ، كارگردان و تهيه‌كننده را عامل يكنواخت شدن برنامه‌های تلويزيونی ذكر كرد و گفت: عناصر ثابت در ميزانسن‌های شبيه به هم يكنواختی ايجاد می‌كند كه اين يكنواختی سبب ايجاد دافعه می‌شود. از نظر من وجود تنوع نكته بسيار مهمی است كه باعث ايجاد زيبايی در كارها می‌شود و بايد مورد توجه ويژه قرار گيرد.
«موثقی» همچنين به برنامه‌های تلويزيون در ايام محرم امسال اشاره كرد و اظهار داشت: برشمردن وقايع عاشورا الزامی است، اما تاكيد دائمی بر اين مقوله اشتباه است، مگر اين كه بتوانيم محتوا و پيام عاشورا را در قالب فيلم‌های معاصر لحاظ كنيم در اين‌صورت است كه جنبه‌های كاربردی يك برنامه تلويزيونی بيشتر نمود خواهد كرد و در عمق و ريشه دادن به باورهای مردم و الگوسازی برای آنها بسيار موثر خواهد بود.
وی با بيان اين كه در تلويزيون تلاش موثری در رابطه با از بين بردن باورهای غلط رايج در ميان مردم ديده نمی‌شود، گفت: در ساختن يك برنامه تلويزيونی يا راديويی بايد يك نگاه سالم و سازنده و واقع‌بينانه، همراه با هدف توهم‌زدايی از اذهان مخاطب وجود داشته باشد متاسفانه يكنواختی و تكرار برنامه‌ها، فيلم‌ها و سريال‌های تلويزيون در ايام مناسبتی بيشتر به چشم می‌خورد و به نظر من هر چقدر هم كه يك كار قوی و جذاب باشد تكرار آن مخاطب را خسته و دلزده می‌كند.
اين كارگردان تلويزيونی در مورد واقعه عاشورا و بازتاب آن در برنامه‌های صدا و سيما گفت: واقعه عاشورا دارای ابعاد گوناگونی چون احساسی، سياسی و اعتقادی است و اگر فيلمسازان و برنامه‌سازان بخواهند از تفكرات موجود در ابعاد گوناگون واقعه عاشورا در كارهای معاصر استفاده كنند بسيار مفيد و موثر خواهد بود.
وی با ابراز تاسف از اينكه در زمينه كارهای مذهبی، مميزی‌ها و حساسيت‌ها بسيار شديد است و همين محدوديت‌های بسيار سبب شده كه هر فيلمسازی اجازه ورود به اين عرصه را نداشته باشند و همواره يك تعداد افراد خاص و شناخته شده به اين عرصه بپردازند، ابراز تاسف كرد: نگرش مسوولان امر به مسأله عاشورا بسيار سطحی است. مملكت ما يك مملكت اسلامی است و همه به مسائل دينی اعتقاد دارند و همه فيلمسازها نيز علاقمند به ساخت فيلم‌هايی با مضامين مذهبی هستند، ولی بايد ديد چه انگيزه‌ای سبب شده كه نگاه به عاشورا اينگونه سطحی باشد و به عمق مسائل پرداخته نشود به گونه‌ای كه هرگز منطق اعمال سيدالشهدا(ع) نمود نداشته باشد.
«موثقی» با ابراز نگرانی از اين كه چنانچه چنين روندی تداوم داشته باشد، در درازمدت به ريشههای اعتقادی مردم صدمه خواهد زد، افزود: مگر اين كه با يك نگاه جديد و دقت بيشتر سبب قوت بخشيدن به تفكر مردم و تشديد ايمان در جامعه شويم، ولی آنچه كه مسلم است اينگونه تكرارهای حاكم در هر چيزی به بنيان‌های آن لطمه خواهد زد.
وی همچنين با تاكيد بر اين كه اكثر برنامه‌های تلويزيون فاقد نگاه زيباشناسانه و هنری است و به همين دليل هم نمی‌تواند در ارتقای ذائقه و فرهنگ تماشاگر مثمرثمر باشد، اذعان داشت: تلويزيون در حقيقت با اين نوع نگاه سبب ترويج ساده‌انديشی شده است و ادامه اين روند به جای آنكه باعث آموزش يا ارتقای سطح شعور مخاطب شود تخريب‌گر است و به سليقه تماشاگر هم به نوعی لطمه می‌زند.
برنامه‌سازی عاشورايی بايد با تحليل‌های روشنگرانه و حذف هيجانات كاذب باشد.
«معصومه ملالو» سردبير شبكه راديويی جوان نيز در اين راستا اظهار داشت: وقتی از طوفان هيجانات كاذب فاصله بگيريم، به ساحل امن خرد خواهيم رسيد و پس از آن می‌توانيم منظر بزرگ‌تر و افق وسيعتری را پيش‌روی خود داشته باشيم و در برنامه‌سازی نگرش‌هايمان نسبت به نهضت عاشورا، نگرش‌هايی تحليلی و روشنگرانه باشد.
وی با اعلام موفقيت‌آميز بودن برنامه‌های رسانه ملی در محرم امسال، ابراز داشت: خوشبختانه امسال محرم، برنامه‌های راديو بسيار متفاوت‌تر از سال‌های پيشين بود و تمامی اهالی راديو بويژه برنامه‌سازان شبكه راديويی جوان، سال متفاوتی را تجربه كردند چراكه محورها و خطوط برنامه‌سازی نسبت به سال‌های گذشته، مشخص‌تر و تعريف شده‌تر بود و خوشبختانه اكثر برنامه‌سازان تلاش كردند از هيجانات كاذب دوری كرده و در راستای فرمايشات حضرت آيت‌الله خامنه‌ای و ساير علما و انديشمندان كشور در رابطه با گنجاندن انديشه‌های عاشورايی در برنامه‌ها، برنامه‌سازی كنند.
به گفته وی همگی برنامه‌ها در راستای تعاريف مقام معظم رهبری ساخته شدند چراكه ايشان پيش‌تر خطوط و محورهای برنامه‌سازی برای ايام محرم را برای برنامه‌سازان تعيين كرده و مسير صحيح را به آنها نشان داده بودند.
سردبير شبكه راديويی جوان در ادامه با اشاره به اينكه محرم امسال اكثر برنامه‌سازان راديو تلاش كردند، جريان و حركت تاريخی واقعه عظيم كربلا را بر اساس اسناد و مداركی كه در تاريخ وجود داشت به دور از هرگونه نگاه افراطی و تفريطی مورد تحليل قرار دهند، تصريح كرد: وقتی ما نهضت عاشورا را از منظری عقلايی و تحليلی مورد بررسی قرار دهيم، بالطبع حواشی و ريزمحورهای اين حركت و قيام نيز برای ما آشكار می‌شود و پرداختن به مباحث و محورهايی همچون امر به معروف و نهی از منكر، بيعت، حجاب و... و شيوه‌های اجرايی و عملياتی آنها در عصر امروز با توجه به حساسيت‌های بالای جوانان و همچنين دستاوردهای نهضت عاشورا، در دستور كار برنامه‌سازان ما در ايام محرم قرار خواهد گرفت، افزود:
«ملالو» همچنين با بيان اينكه نويسندگان بامطالعه و آگاه به شرايط مخاطب و رسانه، با در نظر گرفتن خطوط قرمز و بسياری از فاكتورهای ديگر می‌توانند تاثير بسزايی در سمت و سو دادن به برنامه‌سازی عاشورايی در راستای تبيين و تشريح عقلانيت قيام امام حسين(ع) باشند، اشاره كرد: متاسفانه ما در راديو هنوز از ضعف نويسندگی رنج می‌بريم چراكه ورودی‌های سازمان در اين زمينه بسيار محدود است، البته از نظر گويندگی، ما گويندگان خوب داريم اما در امر نويسندگی، ما با نبود نويسندگان مجرب مواجه هستيم و تعداد آنها بسيار كم و انگشت‌شمار است كه اين تعداد محدود نيز به دليل نداشتن زمان كافی، خروجی‌های اندكی دارند.
وی همچنين در پاسخ به اين پرسش كه به نظر شما، آيا نبايد در رابطه با نويسندگان راديويی كه ركن اصلی هر برنامه راديويی را تشكيل می‌دهند، نوعی بازپروری انديشه‌ای صورت گيرد تا از اين طريق بتوان از نگارش متون سطحی راديويی پرهيز كرد و در عين حال يك نظارت دقيق بر روی متون راديويی داشت، عنوان كرد: چرا بسيار موافقم اما اين نظارت نبايد به معنای ويرايش باشد چراكه ويرايش تنها شكل و ظاهر متون را می‌تواند تغيير دهد نه محتوای آن را در حاليكه ما در بخش محتوايی متون با مشكل مواجه هستيم.
سردبير راديو جوان همچنين نقش كارشناسان مذهبی كه با رسانه آشنايی كامل داشته باشند را در برنامه‌سازی عاشورايی بسيار موثر ذكر كرد و گفت: كارشناسان مذهبی بايد ضمن به روز بودن، شيوه‌های گفتاری مناسب و ساده‌ای را برای بيان پيام عاشورا و اهداف امام حسين(ع) از برپايی قيام عاشورا، به مخاطبان برگزينند و به خوبی از تفاوت نوع مخاطبان رسانه با نوع مخاطبان مساجد و نيازهای انديشه‌ای آنها آگاه باشند چراكه تنها در اين صورت است كه خواهند توانست به برنامه‌سازان در توليد برنامه‌های عاشورايی كمك كنند.
وی در انتها عملكرد رسانه ملی را هم در حوزه صدا هم در حوزه سيما، موفقيت‌آميز ذكر كرد و عنوان كرد: معتقدم راديو و تلويزيون در ايام محرم امسال، دوش به دوش يكديگر حركت كردند.
مهم‌ترين ركن فلسفه قيام سيدالشهدا وجود عشق حقيقی در پوشش عقلانيت است.
«عليرضا رئيسيان» كارگردان و رييس شورای مركزی كانون كارگردانان نيز در اين رابطه عنوان كرد: از مهم‌ترين اركان فلسفه قيام سيدالشهدا(ع) وجود عشقی حقيقی است كه در پوشش عقلانيت شكل می‌گيرد زيرا اگر اينگونه نبود اين همه ظرافت در حركت امام حسين (ع) به سمت عاشورا و در جزئياتی كه هر يك مملو از اعلاترين معانی و درك بشری است، اتفاق نمی‌افتاد.
اين كارگردان يكی از اتفاقات مهم امسال در رسانه ملی را پيش رفتن برنامه‌ها در ايام محرم به سمت بازتاباندن عزاداری‌های كلاسيك و سنتی توأم با مفاهيم معنوی ذكر كرد و گفت: در نوع نوحه‌خوانی‌های اخير با سطحی‌نگری و غليان احساسات سطحی بيشتری مواجه بوديم ولی خوشبختانه امسال به سمت نوحه‌های سنتی و كلاسيك خودمان پيش رفتيم البته اگر در كنار اين رويكرد فقط به عزاداری اكتفا نشده و سخنرانی‌های با ارزش و با مفهوم و با ابعاد معنوی بشری قيام بازگو شود، اثری دو چندان خواهد داشت.
وی همچنين با بيان اينكه اكثر سريال‌های مناسبتی تلويزيون به اين دليل كه با عجله ساخته می‌شوند، فاقد متن و برنامه‌ريزی صحيح هستند كه منجر به عدم موفقيت آنها می‌شود، تصريح كرد: عقل‌محوری نمی‌تواند امتياز كامل يك رسانه باشد، در رسانه لحظه دارای اهميت بسزايی است، در يك رسانه تصويری بايد فاكتورهای عقل، تهييج احساسات و اهداف به صورت توأم مورد توجه قرار گيرد.
«رئيسيان» در ادامه با ابراز تاسف از اينكه يكی از بزرگ‌ترين مشكلات كارهای مناسبتی تعجيل در پر كردن آنتن بدون برنامه‌ريزی مطلق و دقيق است، عنوان كرد: ما برای مناسبت‌های مختلفی كه در سال داريم، می‌توانيم از مدت‌ها قبل با برنامه‌ريزی صحيح از گروه‌هايی كه علاقه‌مندند يا ما آنها را شناسايی كرده‌ايم دعوت و پروژه‌هايی را به همكاری بگذاريم، در اين صورت اين مشكل يك بار و برای هميشه حل خواهد شد ولی ظاهراً، هم به لحاظ بودجه و امكانات و هم به لحاظ فرصت آنتن مديران روی بحث‌های مناسبتی وقت نمی‌گذارند.
كارگردان فيلم به يادماندنی «ايستگاه متروك» با ابراز تاسف از اينكه كارهای مناسبتی در انحصار افراد خاصی است و به دليل اينكه در پی اين انحصار، ظرفيت هنری برنامه‌ها به شدت كاهش می‌يابد، گفت: بزرگان سينما و تلويزيون ديگر تمايل و علاقه‌ای به توليد اينگونه برنامه‌ها برای ايام مناسبتی ندارند هر چند اين كارها دارای بهره مالی خوبی نسبت به زمان توليد است، اما افراد صاحب نام در كنار مسائل مالی به سابقه، وجهه و قابليت‌های خود نيز به شدت متكی‌اند، در حالی كه توليدكنندگان كارهای مناسبتی، بعضاً فاقد اين فاكتورها بوده‌اند.
وی با ابراز خرسندی از پرداختن برخی از مشاهير صاحب نام سينما در تلويزيون به امر سريال‌سازی، اين امر را قدم مهمی در راه ارتقای سطح كيفی برنامه‌های تلويزيونی دانست كه نبايد دست كم گرفته شود و عنوان كرد: اين فاكتور را بايد به يك فرصت طولانی و تأثيرگذار تبديل كرد تا ديگرانی هم كه به اين وادی می‌آيند از اين فرصت به دست آمده به نحو مطلوب استفاده كرده و با تعيين يك سطح استاندارد و پايين‌تر نيامدن از آن سبب شوند سطح بقيه نيز نسبت به اين استاندارد تعيين شود.
«رئيسيان» در ادامه با تصريح اين كه اگر خواهان اين باشيم كه كارگردان‌ها و تهيه‌كننده‌های مطرح وارد اين عرصه شوند، بايد در اين شيوه دگرگونی ايجاد شود، افزود: بايد سرمايه‌گذاری مالی و زمانی مناسب و برنامه‌ريزی خوب صورت گيرد تا بتوان با اين تحولات بنيادين بزرگان عرصه سينما و تلويزيون را جذب ساخت برنامه‌های تلويزيونی كرد.
اين كارگردان در پايان اظهار كرد: توليدات در دوره‌های اخير در بعد رسانهای تا اندازه زيادی به تمايلات واقعی و اهداف رسانه نزديك شده است، ولی در بعد فضای هنری تا وضعيت مطلوب راهی طولانی در پيش داريم البته اميد آن می‌رود كه اين روند در سال‌های آتی رو به پيشرفت باشد.
ماحصل آرا و نظرات كسب شده حاكی از آن است كه از آنجايی كه مهم‌ترين ركن فلسفه قيام سيدالشهدا(ع)، وجود عشق حقيقی در پوشش عقلانيت است لذا رسانه ملی برای برنامه‌سازی عاشورايی مبتنی بر اين امر، بايد از تحليل‌های روشنگرانه و كارشناسانه بهره برده و از هيجانات كاذب در اين راستا دوری گزيند ضمن آنكه به جای استفاده از تاريخ‌دانان، از رمان‌نويسان مجرب و خبره برای توليد برنامه‌های عاشورايی سود ببرد.
همچنين از نتايج نظرات فوق اين‌طور برمی‌آيد كه فشردگی زمان، آفت برنامه‌سازی عاشورايی رسانه ملی است و ارتقای كيفی برنامه‌های مذهبی بويژه آثار عاشورايی، مستلزم باز شدن فضای نقد در رسانه ملی و حمايت از اين جريان خواهد بود تا از توليد و پخش برنامه‌های تكراری مرتبط با واقعه عاشورا و قيام سيدالشهدا(ع) ممانعت به عمل آيد.
مرجع : سايت خبری قرآنی
